In het algemeen geldt dat internationale verdragen (VN/Europa) bovenaan de rangorde staan, gevolgd door landelijke wetgeving zoals de Grondwet, Algemene wet bestuursrecht, Wmo, ministeriële besluiten en regelingen en tot slot de provinciale en gemeentelijke verordeningen en beleidsregels.
Lex specialis: speciaal voor algemeen
De lex specialis is een afkorting van de Latijnse tekst 'Lex specialis derogat legi generali'. Dit betekent kort gezegd dat speciale wetten voorgaan op algemene wetten.
Artikel 94 van de Grondwet regelt de gevolgen indien de rechter constateert dat nationale wettelijke voorschriften in strijd zijn met een ieder verbindende bepalingen van verdragen en besluiten van volkenrechtelijke organisaties: de nationale wettelijke bepaling vindt geen toepassing en de bepaling van het verdrag of ...
Grondwet voor het Koninkrijk der Nederlanden, na de wijziging van 2018. De Grondwet is de hoogste nationale wet voor de Nederlandse staat; andere wetten dienen haar bepalingen in acht te nemen. ...
Het komt voor dat wetten of wetsbepalingen tegenstrijdig zijn. Dit gebeurt wanneer de ene wet iets verbiedt wat volgens de andere wet verplicht is. Indien daarover verder niets is geregeld, dan kan aan de hand van de onderlinge rangorde worden bepaald welke wet voorrang heeft.
Meestal gaat het om drie soorten wetsteksten: richtlijnen, verordeningen en besluiten.
Klassieke grondrechten
Zo wordt bijvoorbeeld het recht op privacy beschreven, maar ook de vrijheid van godsdienst en vrijheid van meningsuiting. Ook het recht om te mogen stemmen bij verkiezingen en het verbod op discriminatie staat in dit deel van de grondwet.
De Staatsregeling voor het Bataafsche Volk van 1 mei 1798 is te beschouwen als de eerste Grondwet van Nederland.
Het Statuut voor het Koninkrijk vormt sinds 1954 een overkoepelend document van een hogere orde dan de Grondwet. Met het statuut staan Aruba, Curaçao, Nederland en Sint Maarten als gelijke landen binnen het Koninkrijk. De Grondwet dient het statuut in acht te nemen.
In dit artikel staat het recht op de onaantastbaarheid van het menselijk lichaam. Iedereen mag zelf bepalen wat er met zijn of haar lichaam gebeurt, of medische handelen worden verricht en of voorgeschreven medicijnen worden ingenomen. Beperkingen zijn alleen mogelijk als dit wettelijk is geregeld.
Artikel 21
De zorg van de overheid is gericht op de bewoonbaarheid van het land en de bescherming en verbetering van het leefmilieu.
Er zijn veel wetten waarin strafbare feiten zijn opgenomen. De meest bekende zijn het Wetboek van Strafrecht en de Wegenverkeerswet 1994.
Bijzondere wetten vormen een apart aandachtsgebied binnen gemeenten en kunnen behoorlijk divers zijn. Dit betreft landelijke wet- en regelgeving die voor iedereen geldt en niet specifiek Almeers is, in tegenstelling tot de regels uit de Algemene plaatselijke verordening.
We kennen 2 soorten wetten: de wet in formele zin en de wet in materiële zin.
Voorbeelden van landen zonder geschreven grondwet zijn het Verenigd Koninkrijk en Israël. Het constitutioneel recht ligt daar vast in wetten, gewoontes en rechtspraak. Het Verenigd Koninkrijk was een van de eerste landen met een (zij het beperkte vorm van) grondwet. Dat is de Magna Carta uit 1215.
Het huidige artikel 120 van de Grondwet bepaalt dat de rechter niet mag beoordelen of wetten en verdragen in strijd zijn met de Grondwet. Nederland kent momenteel, anders dan bijvoorbeeld in Duitsland, Frankrijk en Scandinavische landen dus geen constitutionele toetsing door de rechter.
Bepaalde sociale grondrechten zijn direct afdwingbaar, bijvoorbeeld de rechten op collectieve onderhandeling en vrije keuze van huwelijk, werk en school. Een rechter kan in de regel niet afdwingen dat je een baan of een huis krijgt.
Het World Economic Forum berekende dat Frankrijk tot de landen met de meeste regels ter wereld behoort. Het Franse parlement telde er ooit 400.000.
Het betrokken Kamerlid verdedigt in dat geval zelf het wetsvoorstel. Maar in de meeste gevallen echter formuleert de regering, afhankelijk van de reikwijdte van het onderwerp één of meer ministers, het voorstel van wet.
Want als er geen wetten zouden zijn kan een samenleving niet functioneren. Dan zou het recht van de sterkste en de brutaalste gelden. Als je iets doet dat volgens een wet niet mag - we noemen dat ook wel: 'een Overtreding begaat' -, wordt je gestraft met een taakstraf of een boete.