Waar bomen zijn, leven roodborstjes. Liefst verblijven de tuinvogels in (stekelige) struikgewassen of een goede laag kruiden, want dan kunnen ze zich goed verschuilen. Ze maken hun nest namelijk op de grond of net erboven, bijvoorbeeld in een boomstronk, een heg, tussen klimplanten of tussen de wortels van een boom.
Maar in september hoor je plotseling weer overal roodborsten zingen. Dat zijn de mannetjes die door de rui zijn en hier blijven om te overwinteren. Zij markeren een klein voedselgebied waar ze de hele winter blijven. De vrouwtjes en jonge vogels trekken meestal weg naar Spanje of Zuid-Engeland.
In de winter trekt een deel van de roodborsten naar warmere streken in Europa waar meer eten te vinden is. Ook vogels uit noordelijke/noordoostelijke streken trekken naar het zuiden en komen zo in Nederland terecht. U kunt roodborsten in de winter helpen met gedroogde meelwormen, ongekookte havermout of een zadenmix.
De roodborsten die bij ons de zomer doorbrengen, overwinteren graag in warmere streken zoals Frankrijk en Spanje. Hun plekje wordt ingenomen door roodborstjes uit Noord-Europa die het bij ons wél warm genoeg vinden om te overwinteren. Roodborstjes eten kleine insecten en die zijn volop te vinden in de tuin.
Bij het servicecentrum kwam de vraag binnen waarom er in de winter maar 1 roodborstje in de tuin zit. De roodborst is zo'n beetje de enige vogelsoort die ook in de winter een territorium heeft, zowel het mannetje als het vrouwtje. Zonder het alleenrecht op dit gebiedje, kan het vogeltje niet genoeg te eten vinden.
Met wat afval van tafel, wat meelwormen of universeelvoer uit de dierenwinkel is het vogeltje heel tam te maken. Pas wel op met de meelwormen. De roodborst is er verzot op en kent geen grenzen. Meelwormen laxeren enorm en dat kan de dood van de vogel tot gevolg hebben.
Vogels kunnen hun kroost helemaal niet ruiken
Maar een paar uitzonderingen daargelaten (zo is de bijna blinde kiwi bij het zoeken naar voedsel grotendeels afhankelijk van zijn neus), is het reukvermogen van vogels veel minder ontwikkeld dan dat van ons.
Hoe weten vogels waar eten is? Vogels doen niets anders dan de hele tijd in de gaten houden of er ergens gezonde voeding te halen valt. Ze kunnen het zien en ruiken, maar houden daarbij ook andere vogels in de gaten. Zodra ze zien dat er ergens 'wat te halen valt' gaan ze snel een kijkje nemen.
Het gehoorbereik van vogels verschilt per soort, maar is vergelijkbaar met dat van mensen (20-20.000 hertz). Vogels kunnen tóch veel beter horen, want ze kunnen beter details onderscheiden (grotere gehoorscherpte). Vogels zijn vooral ontvankelijk voor geluiden die dezelfde toonhoogte hebben als hun eigen geluiden.
De trouwelingen zijn met name ganzen- en zwanen soorten, sommige uilen en adelaars en een aantal pinguïn soorten. Veel andere vogels zijn 'serieel monogaam'. Dit houdt in dat zij gedurende een broedseizoen bij één partner blijven, maar niet hun hele leven. Ongeveer 90% van de vogelsoorten behoort tot deze categorie.
Nederlandse roodborsten zijn deels standvogel, deels trekvogel. Scandinavische roodborsten trekken door ons land en overwinteren deels in ons land terwijl Nederlandse roodborsten deels wegtrekken naar Frankrijk en Spanje.
De meeste vogels houden er niet van als de wind door de opening naar binnenwaait. In de winter wordt het dan te koud in het kastje en als het regent te nat. Hang het kastje daarom met de vliegopening naar het noordoosten (de wind komt in Nederland namelijk meestal uit het zuidwesten).
Er is te weinig contrast, waardoor de vogels het net niet zullen zien. Je kunt daarom beter kiezen voor een net met een fellere kleur. Denk bijvoorbeeld aan helder blauw, paars of geel. Deze kleuren bieden meer contrast met de ondergrond, waardoor de kans een stuk groter is dat de vogels het net nu wél kunnen zien.
Het lijken misschien steeds dezelfde individuen, maar gedurende de winter zoeken koolmezen voedsel in groepen die van samenstelling kunnen wisselen. 's Nachts slapen de koolmezen individueel in nestkasten, indien die beschikbaar zijn. Zolang een koolmees niet verstoord wordt zal hij deze nestkast blijven gebruiken.
Oudste roodborst werd meer dan 20 jaar
Gemiddeld worden ze 2 à 3 jaar oud, maar veel jonge vogels overleven zelfs hun eerste trektocht niet. Toch kunnen ze met een beetje geluk best hoge leeftijden bereiken.
Vogels kunnen hun kroost helemaal niet ruiken
Maar een paar uitzonderingen daargelaten (zo is de bijna blinde kiwi bij het zoeken naar voedsel grotendeels afhankelijk van zijn neus), is het reukvermogen van vogels veel minder ontwikkeld dan dat van ons.
Roodborst-vrouwtjes zingen ook, vooral in de herfst. Luidkeels laten beide sexen hun parelende zang, afgewisseld met hoge tonen, de lucht in schallen. Je kan hen horen van vroeg in de ochtend tot laat in de avond, zelfs als het (nog) donker is. Ze gebruiken hun zangtalent om hun territorium af te bakenen.
Verrassingsaanval Mezen hebben heel wat vijanden: roofvogels zoals valken en uilen en roofdieren zoals marters en katten en zelfs slan- gen.
Wisdom de 67-jarige albatros
De oudste bekende wilde vogel is een Laysan-albatros. Ze heeft de naam 'Wisdom' gekregen, is nu 67 jaar en broedt nog elk jaar een ei uit!
De meeste vogels slapen met hun kop naar achter gedraaid en onder de veren gestoken. Ze slapen vaak waar ze overdag ook zijn. Dat is op een tak verscholen tussen de bladeren, of zoals spechten, hangend aan een boomstam. Watervogels slapen meestal op het water, waar ze veilig zijn voor landroofdieren.
Laag, in de luwte van groenblijvende naaldbomen en in dichte hagen en riet. Daar zijn ze beschermd tegen regen en wind. Daarbij geldt: hoe lager hoe warmer. Holenbroeders, zoals mezen, schuilen ook in holtes.
Veel vogels verstoppen zich daarom 's nachts. Merels kruipen weg in de struiken, spechten zoeken holletjes op en ransuilen (nachtvogels) rusten met hun schutkleuren op een boomtak. De gierzwaluw dut onbereikbaar hoog in de lucht. Veel vogels zoeken slaapgenoten, wel zo veilig.
Hoewel het in veel landen geluk brengt wanneer er een vogel op je poept, heeft het voor auto's minder fortuinlijke gevolgen. Autofabrikant Ford maakt daarom kunstmatige vogelpoep, zodat auto's beter beschermd kunnen worden.