Ook mag de politie een woning binnen gaan om directe hulp te verlenen. Bijvoorbeeld als iemand gereanimeerd moet worden. De politie moet wel aan veel regels voldoen als ze een woning zonder uw toestemming binnen gaat. Zo moeten de agenten zich legitimeren en uitleggen waarom ze uw woning in willen.
Ben je verplicht de agenten binnen te laten? Neen. Je mag bijvoorbeeld voorstellen jouw medewerking aan het onderzoek te verlenen door naar het politiebureau te komen. De politieagent mag wél jouw woning binnen als hij een huiszoekingsbevel op zak heeft van de onderzoeksrechter.
Enkel de onderzoeksrechter of de gedelegeerde officier van de gerechtelijke politie kan de huiszoeking uitvoeren. Een huiszoeking met bevel van de onderzoeksrechter kan enkel tussen 05.00 uur 's morgens en 21.00 uur 's avonds.
Voor het binnentreden in een woning zonder toestemming van de bewoner is steeds een schriftelijke machtiging vereist. In de praktijk is het meestal de hulpofficier van justitie die de machtiging afgeeft, maar ook een officier van justitie of een advocaat-generaal kan een machtiging afgeven.
Nadat een smartphone (rechtmatig) is ontgrendeld heeft de politie in beginsel toegang tot alle informatie op het apparaat. De gemiddelde smartphone bevat informatie over locaties en bezigheden van een verdachte. Op die manier kan er een enorme hoeveelheid privégegevens worden uitgelezen.
De politie mag alleen aanhouden als u verdachte bent van een strafbaar feit. Er zijn wel uitzonderingen, bijvoorbeeld bij een verdenking van terrorisme. Dan gaat het om zo'n ernstig strafbaar feit dat ook een aanwijzing genoeg is. Er hoeft dan nog geen duidelijk vermoeden te zijn.
De politie mag alleen persoonsgegevens verwerken voor een bepaald doel. Bijvoorbeeld de opsporing van daders van strafbare feiten. De gegevens die de politie verwerkt, moeten noodzakelijk zijn om dat doel te bereiken. Alleen in uitzonderlijke gevallen mag de politie bijzondere persoonsgegevens vastleggen.
U heeft het recht om te weten van welk strafbaar feit u wordt verdacht. U hoeft de vragen niet te beantwoorden (zwijgrecht). U heeft het recht om vóór het (eerste) verhoor vertrouwelijk met een advocaat te praten. U heeft recht op de aanwezigheid van een advocaat tijdens het verhoor om u bij te staan.
De huiszoeking kan gebeuren op de plaats van het misdrijf, in de woning van de verdachte en op alle andere plaatsen waarvan de onderzoeksrechter vermoed dat er voorwerpen zijn verstopt die bijdragen tot het ontdekken van de waarheid. Op al deze plaatsen kan de onderzoeksrechter ook overgaan tot inbeslagname.
De politie mag alleen preventief fouilleren in de daarvoor aangewezen veiligheidsrisicogebieden. Dit zijn gebieden met een hoog aantal wapenincidenten en/of een ernstige mate van (vuur)wapengebruik. In deze gebieden geldt ook een messenverbod.
Als de politie u dus dringend vraagt of zij even binnen mogen komen, hoeft u hier dus niet aan mee te werken. De politie kan – ook in tijden van COVID – niet (zomaar) zonder machtiging een woning of uw tuin binnengaan.
Bij iemand aanbellen is in zichzelf niet strafbaar. Ook iemand uitschelden is weliswaar niet netjes, maar niet per definitie verboden. Een woordvoerder van het Openbaar Ministerie (OM) Den Haag, dat een speciaal Team Bedreigde Politici heeft, laat weten dat 'per geval' wordt bekeken wanneer gedrag strafbaar is.
Een agent kan je buiten zijn normale diensturen en als hij in burger is toch verbaliseren. Hij mag dit in gans België doen. Wil je een proces-verbaal van een politieagent betwisten, dan is dat niet zo eenvoudig. Zo'n PV heeft namelijk een bijzondere bewijswaarde als het tijdig aan jou werd bezorgd.
Doorzoeking woning zonder toestemming
In artikel 97 Sv wordt de bevoegdheid tot het doorzoeken van een woning zonder toestemming of een kantoor van een verschoningsgerechtigde voor spoedeisende gevallen gedelegeerd aan de officier van justitie. Hij behoeft hiervoor een machtiging van de rechter-commissaris.
Het gedrag dat hierbij hoort, kunt u als buurtbewoner zien. Denk hierbij aan speurend rondlopen, meerdere malen dezelfde route lopen, bij huizen naar binnen kijken, aanbellen, aan deuren of ramen voelen, om huizen heen lopen, gereedschap of een steen verstoppen (om later te gebruiken).
Tegenwoordig heerst er enige verwarring over wat men nou wel of niet mag zeggen tegen een agent. Een agent is een ambtenaar in functie en in beginsel is het strafbaar om deze te beledigen. Burgers mogen elkaar overigens ook niet beledigen, maar voor het beledigen van een agent geldt een hogere straf.
Weglopen is niet strafbaar. De politie kan jou niet arresteren, want volgens de wet doe je niets verkeerd. Je ouders, legale voogd(en) of de jeugdrechter beslissen wel over je woonplaats tot je 18e verjaardag. Zonder hun toestemming mag je, als minderjarige, niet zomaar ergens anders wonen.
Mag u een politieverhoor weigeren? Ja, natuurlijk! Veel mensen denken dat het verplicht is om op uitnodiging van de politie te verschijnen, maar dat is het zeker niet! U mag gewoon weigeren om naar het politieverhoor te komen.
Verdachte zijn betekent dat er een redelijk vermoeden aanwezig is dat u een strafbaar feit heeft gepleegd, zoals vermeld in artikel 27 van het Wetboek van Strafvordering. Het feit dat de politie een onderzoek tegen u is begonnen kan betekenen dat u al verdachte bent, maar dat hoeft niet.
Politiegegevens inzien
Wilt u de gegevens inzien die de politie over u heeft geregistreerd? Dan kunt u daarvoor een schriftelijk verzoek indienen bij de politie. Op de website van de Autoriteit Persoonsgegevens vindt u een voorbeeldbrief voor inzage in uw gegevens.
Geen verplichting en geen mogelijkheid. Telefoongesprekken kunnen afgetapt worden door politie, het Openbaar Ministerie en de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Bij de meeste chatdiensten zoals WhatsApp en Signal kan dat niet.
Sinds 1 maart 2017 mag de politie u maximaal 9 uur vasthouden voor onderzoek. Bijvoorbeeld om uw vingerafdrukken af te nemen of foto's te maken. De tijd tussen 0.00 uur en 9.00 uur telt hierbij niet mee. In totaal kan de politie u dus maximaal 18 uur vasthouden voor onderzoek.
Bel de lokale politie.
Sommige politiebureaus hebben een specifiek telefoonnummer dat je kunt bellen om erachter te komen of iemand gearresteerd is. Als je dit nummer niet kunt vinden kan de persoon aan de lijn van het algemene niet-noodnummer je vertellen wat je moet doen.
Sta ik gesignaleerd? Op de website van het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB) kunt u controleren of u nog een verkeers- of andere boete heeft openstaan, DNA-materiaal moet afstaan of een straf moet uitzitten. Staat er voor u een signalering open, meld u zich dan met uw legitimatiebewijs bij een politiebureau.