In de zomer heeft Nederland vaker te maken met droge periodes, doordat er dan meer water verdampt dan dat er neerslag valt. Maar momenteel staat 2022 volgens het KNMI wel in de top-5 van droogste jaren sinds het begin van de metingen in 1901.
Droogte nog niet voorbij
Op een aantal plaatsen is nog steeds sprake van lage rivierafvoeren, lage grondwaterstanden en problemen met de waterkwaliteit en verzilting. Dit betekent dat de hinder voor scheepvaart nog niet voorbij is, want enkele schutbeperkingen blijven regionaal van kracht.
Zoals elk jaar houden Rijkswaterstaat, waterschappen, drinkwaterbedrijven, provincies en betrokken ministeries de watertoestand sinds maart in de gaten. Sinds 13 juli 2022 is opgeschaald naar het niveau dreigend watertekort (niveau 1). Vanaf vandaag geldt een nationaal feitelijk watertekort (niveau 2).
De droogte neemt af. Hoewel er regionaal nog grote verschillen zijn, is er landelijk geen sprake meer van een grotere vraag dan aanbod van zoet water. Daarom wordt nu overgegaan van het niveau 'feitelijk watertekort' (niveau 2) naar 'dreigend watertekort' (niveau 1).
Gevolgen van droogte en verdroging
schade aan natuur en afname biodiversiteit - door verdroging groeien planten, bloemen, struiken, heide, grasland en bomen minder goed. Hierdoor ontstaat schade. Ook neemt de kans op bosbranden toe.
Het droogste seizoen van het jaar is de lente, van half maart tot mei.
Ook hier komt 1921 verreweg als droogste jaar naar voren, en wordt ze gevolgd door de droogtes van 1996, de jaren vijftig (1949, 1953-1954, 1956, 1959-1960) en 1976. De meest recente droogtes van 2017 en 2018 waren behoorlijk intens, maar niet in dezelfde mate als de grootste droogtes van de 20ste eeuw.
Kan hier het water ook opraken? Gelukkig hoeven wij ons in Nederland, ook bij een tijdelijk watertekort op tropische dagen, geen zorgen te maken over de drinkwatervoorraad. Het water dat vandaag uit de kraan komt is honderden, soms wel duizenden jaren geleden gevallen als regen.
In droge maanden ligt het landelijk gemiddelde vaak tussen de 100 en 200 millimeter. In jaren met extreem warme en droge zomers, zoals 1976 en 2018, liep het landelijk neerslagtekort op tot 250 millimeter. Op sommige plekken in Oost-Nederland lag het tekort vorig jaar zelfs op 400 millimeter.
Water verdampt vanaf het aardoppervlak, gaat vervolgens de atmosfeer in, koelt af en condenseert tot regen of sneeuw. Vervolgens verzamelt het water zich in oceanen, rivieren, meren en in de grond waarna de cyclus opnieuw begint.
Gemiddeld valt in Nederland 847 mm per jaar, maar in de Randstad en in de hoger gelegen gebieden valt meer neerslag. Duidelijk herkenbaar zijn de Utrechtse Heuvelrug, De Veluwe, de Hondsrug en de Vaalserberg. De droogste regio van Nederland is het uiterste oosten van Noord-Brabant en het noorden en midden van Limburg.
Droogte ontstaat als er meer water uit de bodem verdampt, dan dat er bij komt. En verdampen, dat deed het water in 1976. Het KNMI schatte dat er landelijk 17% meer water verdampte dan normaal, met lokale uitschieters tot 21%. Nederland was dus kurkdroog.
De meeste droogtes sinds 1964 vonden plaats in Ethiopie, Somalie en Kenya. De langste droogteperiode duurde 9 jaar: sinds 1969 tot 1978 in Chad.
Dus, in 2040 kunnen we nog steeds lekker, gezond en voldoende drinkwater leveren. Maar dat vraagt van ons allemaal wel goede zorg voor natuur en milieu. Van de 47 miljard liter drinkwater winnen we zeven miljard uit oppervlaktewater van de Drentsche Aa. Ruim 200.000 Groningers ontvangen dit elke dag uit de kraan.
Het grondwater dat mensen gebruiken kan op veel plekken aarde opraken, zo blijkt uit een nieuwe studie. Minder dan zes procent van alle grondwatervoorraden in de bovenste twee kilometer van de aardlaag kan binnen een mensenleven weer worden aangevuld door de natuur.
Wat is droogte? Er is sprake van droogte als er gedurende langere tijd minder regen valt dan normaal in combinatie met grote verdamping. Dus als er meer water verdampt dan dat er bijkomt, ontstaat droogte. De droogte wordt berekend uit de hoeveelheid regen die valt, verminderd met de verdamping.
In de weersvoorspelling voor de zomer van 2022 staat dat met name de maanden juni en augustus droog en warm zullen zijn. In de maand juli lijkt het iets meer te gaan regenen, maar zelfs dat is niet zeker. Als de wind niet uit het Westen, maar uit het Zuiden komt, zal het ook deze maand extreem warm worden.
Veel Europese landen hebben last van droogte. Daardoor komen rivieren en meren droog te staan, mislukt de oogst van boeren en breken op veel plekken natuurbranden uit. Vooral in Spanje, Italië, Frankrijk en ook Roemenië levert de droogte problemen op.
Zoetermeer is als eerste aan de beurt in een drieluik over klimaatverandering. Volgens de eerder dit jaar bijgestelde langjarige neerslagstatistieken van het KNMI valt er gemiddeld genomen nergens in Nederland meer regen dan in Zoetermeer, 972 millimeter per jaar.
Mooi-weerdagen in cijfers
Juli en augustus bieden doorgaans de meeste dagen met mooi weer. Gemiddeld over 100 jaar tellen die zomermaanden er in De Bilt elk 7, tegen 5 in april en juni. September levert gewoonlijk 4 mooi-weerdagen op, maart 3, oktober 2 en de wintermaanden gemiddeld 1 à 2.
Juli is in het binnenland gemiddeld de warmste maand van het jaar. De normale maandelijkse waarden van de maximumtemperatuur variëren tussen gemiddeld 20 °C en die van de minimumtemperatuur gemiddeld 11°C. Soms kan het zeer warm worden met maxima boven 35°C.
Op de site www.clo.nl kun je het aantal dagen per jaar met neerslag bekijken. Dat varieert grofweg tussen de 120 en 155. Het is dus sowieso rond de 240 dagen per jaar helemaal droog. Bedenk daarbij dat het natuurlijk nooit de hele dag regent.
Wanneer de maandneerslag kleiner is of gelijk aan is dan 2 keer de waarde van de maandtemperatuur, dan hebben de planten onvoldoende water. Hier spreekt men van een droge maand. van de temperatuur komt.
En hoe meer de aarde opwarmt, hoe meer vocht verdampt uit oceanen, rivieren en land. Door de warmere temperaturen sterven veel planten af, waardoor nog minder water wordt verdampt. Het resultaat is een neerwaartse spiraal die leidt tot (extreme) droogte.