Kou kan fatale gevolgen hebben. Bij -40 °C kan de huid het drie minuten redden zonder kleren.En bij -60 °C sterven de cellen onmiddellijk af.
Het is belangrijk dat die niet te erg stijgt. Vanaf veertig graden wordt het namelijk steeds gevaarlijker. Bij 43 graden ontstaat er flinke schade aan het brein. Lichaamstemperaturen boven de 44 graden overleeft bijna niemand.
Indien de kerntemperatuur onder 35°C zakt spreken we van hypothermie. Een temperatuur tussen 32°C-35°C wordt lichte hypothermie genoemd, tussen 30°C-32°C matige hypothermie en bij een temperatuur onder de 30°C is er sprake van een ernstige hypothermie.
Blootstelling aan kou kan de lichaamstemperatuur beïnvloeden. Dit kan gevaarlijk zijn. Wanneer het lichaam afkoelt tot minder dan 35,4 graden, functioneert het hart, de longen en de spieren minder goed. Afkoeling onder de 26 graden kan bewusteloosheid en uiteindelijk zelfs de dood tot gevolg hebben.
Een temperatuur van 30 graden voelt bij 50 procent luchtvochtigheid aan als 31 graden, bij 80 procent als 38 graden en bij 100 procent zelfs als 44 graden. Gevoelstemperaturen boven 55 graden zijn levensgevaarlijk omdat het lichaam zijn warmte maar moeilijk meer kwijt kan. Dat leidt tot oververhitting.
Is de lichaamstemperatuur tussen de 35 en 32 graden Celsius, dan spreek je van lichte onderkoeling. Zakt de lichaamstemperatuur verder door tussen de 32 en 30 graden Celsius spreek je van matige onderkoeling. Zakt de lichaamstemperatuur verder door tot onder de 30 graden Celsius dan spreek je van ernstige onderkoeling.
4°C is de ideale temperatuur voor de koelkast. 80% van de respondenten weet niet dat 4°C de ideale temperatuur is. Vooral vlees is bij die temperatuur het langst veilig houdbaar. Met name bij kip kan het aantal ziekmakende bacteriën, zoals listeria, ook bij temperaturen boven 4°C al langzaam toenemen.
Maar het is zeker niet zo dat het longweefsel in koude lucht zal bevriezen. Daar hoef je geen angst voor te hebben. Het uitgebreide netwerk van de bloedvaten in het longweefsel voorkomt dat dit gebeurt. Voor zover we nu weten kunnen de longen extreem koude temperaturen aan zonder beschadigd te raken.
In het slechtste geval kan het koude water zelfs leiden tot een hartstilstand, een beroerte of bewusteloosheid doordat de hersenen minder doorbloed worden.
“Het lichaam heeft enige tijd nodig om aan een andere temperatuur te wennen. Dat merk je bijvoorbeeld ook als je op vakantie gaat naar een warm land. Na een week zijn interne processen zoals je zweetproductie, huiddoorbloeding en warmteproductie grotendeels gewend aan de nieuwe situatie.”
Je raakt onderkoeld als je lichaamstemperatuur daalt onder de 35°C. Dat kan zeer snel gaan wanneer je in koud water valt of schaars gekleed buiten loopt bij guur weer in combinatie met hevige wind. Wind zorgt ervoor dat je sneller afkoelt.
De 'normale' lichaamstemperatuur van de mens is gemiddeld 36,7 graden. Stijgt deze temperatuur naar 38 graden? Dan begint de koude koorts.
In de 5 à 30 minuten na onderdompeling zal het lichaam in een toestand van 'diepweefsel onderkoeling' terechtkomen. De tijd die dit duurt heeft te maken met de watertemperatuur.
Hoogste temperaturen ooit gemeten
Noord-Amerika: 56,7°C op 10 juli 1913 in Furnace Creek, Death Valley, Verenigde Staten. Afrika: 55,0°C op 7 juli 1931 in Kébili, Tunesië Azië: 55°C, in Al Majmaah, Saoedi-Arabië, op 8 juni 2019.
'Mijn bloed kookt' betekent dat je woedend bent. Je kunt het ook over iemand anders zeggen, bijvoorbeeld: “Zijn bloed kookt.” Dat betekent dat diegene furieus is.
Leven heeft het moeilijk als de temperatuur omhoog gaat – de grens voor dierlijk leven ligt bij ongeveer 50°C. Sommige bacteriën kunnen wel overleven bij temperaturen van boven de 100°C; één bacteriestam zelfs bij 122°C. Een beperkende factor voor leven bij hoge temperatuur is het water in levende cellen.
Als het koud is, reageert ons lichaam daarop door de bloedvaten die net onder het oppervlak van de huid liggen, samen te laten trekken. Hierdoor neemt de bloeddruk toe. Ook kunnen mensen gaan huiveren en kan het hart sneller gaan kloppen, waardoor de stofwisseling sneller gaat en de lichaamstemperatuur stijgt.
Verbetert de bloedcirculatie en bloeddruk
Doordat het lichaam ineens te maken krijgt met kou, vernauwen je bloedvaten. Hierdoor zullen de bloedvaten in dezelfde tijd meer bloed moeten vervoeren. Het rondgepompte bloed zal nu dus veel efficiënter gebruikt worden en train je dus de bloedvaten.
Het koude water zorgt ervoor dat de bloedvaten vernauwen. Dit betekent dat er in dezelfde tijd meer bloed door de aderen wordt gepompt en hierdoor het bloed efficiënter wordt gebruikt. De bloedcirculatie verbetert daardoor. De bloeddruk wordt wel iets hoger, maar je aderen worden hierdoor wel sterker.
“Het is onzin dat je van kou of tocht op zichzelf ziek wordt” vertelt Jan Wilschut, viroloog aan de Rijksuniversiteit Groningen. “Verkoudheid of griep krijg je door een virus dat je van andere mensen krijgt aangeproest.”
Kou kan – net zoals wind en tocht – zorgen voor stijfheid in de spieren. Door uw spieren intensief aan te spannen kan er schade optreden in de spieren. De kans op spierpijn is een stuk groter dan onder normale omstandigheden. Krachtvermindering kan ook een gevolg zijn van de frisse weersomstandigheden.
Hoewel je het misschien sneller koud krijgt wanneer je met nat haar naar buiten gaat wanneer het buiten niet al te warm is, is er geen bewijs dat je verkouden of ziek wordt als je naar buiten gaat met nat haar. Een verkoudheid wordt immers niet veroorzaakt door kou, maar door een virus.
Als het onder de 10 graden is, is het zo koud dat je je adem kunt zien. Er zullen dan weinig mensen zijn die zonder jas naar buiten gaan. Dat is maar beter ook, aangezien er een kans is dat je onderkoeld raakt. Tussen de 10 en 15 graden wordt het nog steeds aangeraden om een normale jas (of tussenjas) te dragen.
Gevoelstemperaturen onder de -15 graden kunnen na een uur koudeletsel opleveren. Een temperatuur onder de -20 graden geeft na een half uur al een kleine kans op bevriezingsverschijnselen. Bij lage temperaturen geeft het RIVM adviezen om onderkoeling te voorkomen.
De meeste volwassenen vinden een temperatuur tussen de 17 en 19 graden prima om zonder jas - maar met trui - naar buiten te gaan. Bij veel kinderen ligt die temperatuur een stukje lager, omdat ze de hele tijd bewegen. Voor hen is 14, 15 of 16 graden vaak al ideaal om zonder jas naar buiten te gaan.