Bijna een derde van Nederland bevindt zich onder zeeniveau. Het laagste punt van Nederland ligt in Nieuwerkerk aan den IJssel op 6,76 meter onder zeeniveau. Het hoogste punt van Nederland bevindt zich op het drielandenpunt van Nederland, België en Duitsland. Dit punt ligt op 323 meter boven zeeniveau.
Om binnen Nederland hoogtes te kunnen vergelijken maken we gebruik van één nulpunt: het NAP. Hierdoor kunnen we zeggen dat het hoogste punt in Nederland dicht bij het Drielandenpunt in Vaals ligt met 322,38 m boven NAP. Het laagste punt ligt bij Nieuwerkerk aan den IJssel met 6,78 m onder NAP.
Wilt u weten op welke hoogte het maaiveld van uw postcode ligt? Bezoek dan www.ahn.nl. De waarden zijn ten opzichte van het Normaal Amsterdams Peil (NAP), afgerond op decimeters. De hoogten zijn afkomstig van het Actueel Hoogtebestand Nederland.
Het laagste punt ligt op 51º 59' 13" noorderbreedte en 4º 38' 9 " oosterlengte en heeft een hoogte van 6,76 meter beneden het Normaal Amsterdams Peil (NAP. Dit NAP komt nagenoeg overeen met de gemiddelde waterhoogte van de Noordzee.
Nederland ligt op de scheidslijn van daling en opheffing. NW Nederland daalt: het is deel van het Noordzeebekken. Bekkens zijn grote schotelvormige dalingsgebieden als gevolg van tektoniek. Dat is hier vooral het gevolg van gebergtevorming (Alpine plooiing) die al zo'n 60 miljoen jaar aan de gang is.
Waar lag Nederland op de wereldbol? Nederland lag vrijwel op de evenaar, aan de oostkant van het zich vormende Pangeacontinent, ongeveer ter hoogte van waar nu Congo ligt. Het schoof langzaam naar het noorden.
Dit uiterlijk, alle laagjes horizonten op elkaar, noemen we een bodemprofiel. Bodemprofielen zijn vaak heel oud, doordat het erg lang duurt om een horizont te vormen. De bodem in Nederland is ongeveer 10.000 tot 15.000 jaar oud. Dit klinkt heel oud, maar is eigenlijk nog best jong in vergelijking tot andere bodems.
Op basis van de actuele hoogtekaart en de huidige inrichting van Nederland kunnen we stellen dat: 26% van het landoppervlak van Nederland beneden NAP ligt; 59% van het landoppervlak van Nederland (dus excl. Waddenzee, IJsselmeer en ander open water) gevoelig/kwetsbaar is voor overstromingen.
Het diepste boorgat in Nederland (stand mei 2021) ligt in de provincie Groningen. De boring Tjuchem-02-S1 in de voormalige gemeente Slochteren bereikte in 1972 een einddiepte van 5994,2 meter onder NAP.
Amsterdam ligt 2 meter onder de zeespiegel. Het ligt net als veel andere plaatsen in Nederland, sommigen tot wel 7 meter, onder de zeespiegel. De laagste delen bevinden zich in het westen van het land, waaronder Noord-Holland, Zuid-Holland en Zeeland.
Ruim een kwart van Nederland ligt onder zeeniveau. En maar liefst 59% van het land kan overstromen door water uit de zee of rivieren. Om Nederland te beschermen tegen deze overstromingen, heeft ons land ruim 3.700 kilometer aan waterkeringen.
Het slechte nieuws? In de meeste andere wijken is er zeker kans op overstromingen. Tot wel 2,5 meter kan het water hoog komen. Naast het vele water is er een kans op geen drinkwater en elektriciteit en kunnen er problemen zijn met de riolering, de gaslevering én grote drukte op de weg.
De Nederlandse kust zal voor het eerst in honderden jaren terrein moeten prijsgeven: het gaat slechts over 250 – 750 meter van de kuststreek door de erosie van de kustzone. Verlies van een groot deel van de zout- en zoetwaterwetland en weidevogelgebieden.
Eén op de vijf Nederlanders weet het zeker: over honderd jaar zal het grootste deel van Nederland onder water liggen. Dat blijkt uit een onderzoek onder ruim duizend volwassen Nederlanders dat door de waterschappen en Rijkswaterstaat is uitgevoerd. Nederland zal in 2120 vrijwel onbewoonbaar zijn, denken ze.
De gele en oranje delen van Nederland bevinden zich ruim boven het gemiddelde zeeniveau (> 12 meter NAP) en zijn niet kwetsbaar voor overstromingen. Het hoogste punt van Nederland ligt op de Vaalserberg in Zuid-Limburg op 322 meter boven NAP.
De Dode Zee is het laagste punt op aarde. Het bevindt zich op de grens tussen Jordanië en Israël. De oppervlakte is 1020 km². De waterspiegel ligt meer dan 400 meter onder zeeniveau en blijft nog steeds zakken.
Van ongeveer drie meter boven NAP in de stad tot circa zes meter boven NAP op de Maasvlakte in de Noordzee. Daarmee steken de buitendijkse gebieden hoog uit boven de polders. Die dalen soms wel tot 6 meter onder NAP (figuur 3).
En dan gaat het om verzakking in die toch al zo diepe polder. Met 6,76 meter onder NAP is de Zuidplaspolder namelijk de laagstgelegen polder van Nederland. En met oog op de voorspelde toename van clusterregens en de stijgende zeespiegel is het de vraag of bouwen in zo'n polder een slim idee is.
Kaspische Zee, Rusland (28 meter onder zeeniveau). Diepte van Calypso, Ionische Zee, Griekenland (5.267 meter onder zeeniveau). Duit punt is weer afhankelijk van de definitie van Europa: het is de Voronjagrot, Abchazië, Georgië (2.196 meter onder de oppervlakte).
Het korte antwoord: ja, dat kan. Maar de kans is wel bijzonder klein. Nederland heeft de best beveiligde delta ter wereld. "De waterkeringen in Nederland zijn uitgerekend op een storm die eens in de 10.000 jaar kan voorkomen", zegt specialist waterveiligheid van Rijkswaterstaat Harold van Waveren.
De bevolkingsgroei, van bijna 17,5 miljoen nu naar 20 miljoen in 2100, wordt voor een belangrijk deel opgevangen in middelgrote, deels nieuwe steden in Zuid- en Oost-Nederland. Als bescherming tegen de stijgende zeespiegel wordt de duinenrij langs de Noordzee verbreed en worden zandsuppleties uitgevoerd.
Bij zeer extreme weersomstandigheden kan de Amstel overstromen. Als dit gebeurt, vangt polder De Ronde Hoep het overtollig Amstelwater op. Deze omstandigheden doen zich naar verwachting minder dan één keer in de 100 jaar voor.
Wereldwijd, maar juist in Nederland
De bodemdegradatie is een mondiaal probleem, maar ook in Nederland is het probleem onzichtbaar maar nijpend. Ooit was de Flevopolder, land gewonnen van de zee, de vruchtbaarste grond van Europa.
Nederland in het Eoceen
In het Vroeg-Eoceen was Nederland grotendeels bedekt door zee, alleen Limburg was vasteland. De zeebodem was op veel plaatsen vrij diep (mogelijk zo'n 200 meter) en er werden kleipakketten afgezet.
Veen komt vooral voor in gematigde vochtige streken. In Nederland en België is het meeste veen gevormd in het Atlanticum, waarschijnlijk door het vochtoverschot dat optrad door de overgang van naaldbos naar loofbos in die periode, en de stijging van de grondwaterspiegel onder invloed van de zeespiegelstijging.