De Schijf van Vijf bestaat uit vijf verschillende vakken: 1) groente en fruit, 2) smeer- en bereidingsvetten, 3) vis, peulvruchten, vlees, ei, noten en zuivel, 4) brood, graanproducten en aardappelen en 5) dranken.
De Schijf van Vijf is een wetenschappelijk onderbouwd voorlichtingsmodel van het Voedingscentrum dat laat zien wat de essentie van gezond eten is. De Schijf van Vijf biedt een optimale combinatie van producten die gezondheidswinst opleveren en die zorgen voor genoeg energie en alle nodige voedingsstoffen.
De Richtlijnen Goede Voeding 2015 van de Gezondheidsraad vormen de basis voor de nieuwe Schijf van Vijf van het Voedingscentrum. Door uit elk vak van de Schijf de aanbevolen hoeveelheid te eten, verlaag je de kans op veel voorkomende chronische ziekten zoals diabetes, hart- en vaatziekten en bepaalde vormen van kanker.
De Schijf van Vijf van het Voedingscentrum helpt u om gezond en duurzaam te eten. Denk bijvoorbeeld aan voldoende fruit, groente en volkoren producten. Kies gezonde voedingsmiddelen en beperk uw inname van sterk bewerkt voedsel, zoals koek, chips en frisdrank. Op die manier krijgt u voldoende voedingsstoffen binnen.
Voorbeelden zijn gezoete dranken, producten met te veel zout, suiker of verzadigd vet, en fastfood. Ook een ongezond eetpatroon valt hier onder, zoals (te) weinig groente en fruit eten. Of in het algemeen veel eten of snacken. Ongezonde voeding kan hart- en vaataandoeningen, kanker en diabetes veroorzaken.
De eerste Schijf van Vijf was een idee van Cees den Hartog. Dat was de directeur van het Voorlichtingsbureau voor de Voeding, de voorloper van het Voedingscentrum. Zijn enthousiasme over 'the wheel of good eating' uit de Verenigde Staten was groot. In 1953 ontstond daaruit de Schijf van Vijf.
Op de Schijf van Schijf kun je visueel en in één oogopslag zien wat je kunt eten om een gezond en een varieert eetpatroon aan te houden. Het gaat om brood, graanproducten, groenten en fruit, water, thee en koffie, olie en vetten, peulvruchten en ook vlees en vis.
Kaas is rijk aan vitamine A, vitamine B12 en mineralen als calcium, fosfor, magnesium en zink. Bovendien is kaas een bron van vitamine B2 en selenium. Kaas bevat eiwit en vet en weinig of geen koolhydraten. Voor kaas gelden dezelfde gezondheidseffecten als voor melk en melkproducten.
Je begint je dag goed met een ontbijt vol keuzes uit de Schijf van Vijf. Dit kan van alles zijn: volkorenbrood met ei en een glas melk of halfvolle yoghurt met fruit en havermout. Het is belangrijk om te ontbijten, want dit zorgt voor nieuwe energie na de nacht en brengt de spijsvertering op gang.
Producten vallen buiten de Schijf als ze te veel zout, suiker of verzadigd vet bevatten, of als ze maar weinig vezels hebben. Denk aan koekjes, snoepjes, frisdrank en chips. Maar ook zoet broodbeleg, vleeswaren, pizza, vla, witbrood, witte pasta en witte rijst.
Eieren eten heeft geen aangetoonde voor- of nadelen voor je gezondheid. Ze zadelen je ook niet op met een hoger risico voor hart- en vaatziekten, hoewel dat lang werd aangenomen. Eitjes zijn wel rijk aan voedingsstoffen, voornamelijk eiwitten en vet. Dat vet zit in de dooier en is grotendeels onverzadigd – wat goed is.
100% pindakaas of notenpasta zonder toegevoegd suiker en zout valt in de Schijf van Vijf. Deze soorten zijn dus gezond broodbeleg, ook voor je kind. Aan veel potten pindakaas en notenpasta is zout en suiker toegevoegd. Dat is een minder gezonde keuze.
Waterkers is officieel het 'gezondste voedsel' ter wereld. Een onderzoek van de Amerikaanse Centers for Disease Control (CDC's, vergelijkbaar met ons RIVM) laat zien dat dat waterkers de grootste dichtheid qua voedingsstoffen heeft. Waterkers scoort 100 punten, het hoogste te behalen aantal.
De Schijf van Vijf, het bekende voedingsadvies opgesteld door het Voedingscentrum, is ouderwets en bovendien schadelijk voor het milieu.
Ook appels behoren terecht tot het gezondste fruit. 'An apple a day keeps the doctor away'. En dat is niet zo verrassend als je weet dat appels vol vezels, B-vitamines, vitamine C, kalium en vitamine K zitten. Dankzij de anti-oxidanten kunnen appels het risico verlagen op type 2 diabetes, kanker en alzheimer.
Hoeveel eieren mag je eten per dag? Het advies dat je maximaal drie eieren per week mocht eten is voorbijgestreefd. De Belgische Hoge Gezondheidsraad adviseert om niet meer dan 300 mg cholesterol per dag in te nemen via de voeding. Eén eidooier brengt ongeveer 200 mg cholesterol aan.
10+, 20+ of 30+ kaas met niet te veel zout (minder dan 2 gram zout per 100 gram kaas) staat samen met andere melkproducten in de Schijf van Vijf vanwege de positieve effecten op de gezondheid. Ook hüttenkäse en mozzarella en verse geitenkaas met niet te veel verzadigd vet staan in de Schijf van Vijf.
Nederland eet en drinkt steeds gezonder
Nederlanders eten meer plantaardige producten zoals groente en fruit, ongezouten noten en peulvruchten en minder rood en bewerkt vlees. Ook drinken we minder suikerhoudende dranken.