In eten, water of andere producten kunnen stoffen zitten die niet goed zijn voor je gezondheid. Ze komen in je lichaam als je ze eet of inademt. Bijvoorbeeld stoffen van een anti-aanbakpan (PFAS), microplastics of bestrijdingsmiddelen. Van sommige weten we dat je er kanker door kunt krijgen.
Voorbeelden van zeer zorgwekkende stoffen zijn lood, koper, vinylchloride en benzeen. Ze kunnen op verschillende manieren in de lucht, de bodem of het water terechtkomen. Landbouw, industrie en verkeer kunnen hiervan de oorzaak zijn. Maar ook huishoudens kunnen zorgen voor vervuiling.
Botulinetoxine is de meest giftige stof voor zover bekend. Het verlamt de zenuwen die de spieren aansturen, die hierdoor verslappen. Ca. 15 nanogram van de stof is voor de mens al dodelijk en het gif behoort daarom tot de meest gevaarlijke klasse biologische wapens.
Wat is het risico? Gevaarlijke stoffen kunnen worden ingedeeld in drie categorieën. Fysiek gevaarlijk: explosief, brandgevaarlijk, oxideren, gas onder druk, reactief, zelf-ontbrandend, zelf-verhittend, reactief na contact met water en/of peroxiden.
Een stof die acuut giftig is, heeft binnen enkele uren (maximaal 48 uur) een ernstig effect op je lichaam. Zeer giftige stoffen zorgen bij een zeer geringe hoeveelheid al voor acute of chronische aandoeningen en kunnen zelfs leiden tot de dood.
Bij inademing kunnen de luchtwegen ontsteken en kan het centrale zenuwstelsel worden aangetast. Enkele symptomen zijn rillingen, misselijkheid, braken, hoofdpijn en maagpijn. Ernstige gevallen kunnen zelfs leiden tot een coma of de dood.
Giftige stoffen kunnen na binnendringing via huid, longen of maagdarmkanaal schade veroorzaken. De stof kan zich verspreiden over het hele lichaam en kwetsbare organen aantasten. LD's en LC's geven de schadelijkheid weer.
De giftigste pijlgifkikker – en het giftigste dier ter wereld – is de gele pijlgifkikker, die in de regenwouden van Colombia leeft. Eén kikker bevat genoeg gif om 10 mensen te doden. De kleurrijke pijlgifkikker maakt geen geheim van zijn gif.
Dit is een stof die werkt op het ruggenmerg van de rat, waar het zorgt dat signalen niet goed van de hersenen naar de spieren kunnen komen. Hierdoor overlijdt de rat als zijn ademhaling niet meer werkt. Deze stof kan gevaarlijk zijn voor mensen en zeker ook voor kleine kinderen.
Gevaarlijke stoffen zijn stoffen die mogelijk gevaar opleveren voor de veiligheid en gezondheid van werknemers. Deze stoffen kunnen zitten in verpakte producten, zoals schoonmaakmiddelen, kitten, verven en smeermiddelen. Ook kunnen gevaarlijke stoffen tijdens het werk ontstaan.
Daarnaast kunnen biologische agentia en de stofwisselingsproducten die zij uitscheiden (exotoxines, endotoxines en mycotoxines) toxische (giftige) effecten hebben. Dit kan bijvoorbeeld leiden tot aantasting van de darmwand bij cholera, of ernstige longklachten en spierzwakte bij difterie.
Kankerverwekkende stoffen zijn stoffen die kanker kunnen veroorzaken of de kans op kanker kunnen vergroten. Mutagene stoffen kunnen het erfelijk materiaal beschadigen en in combinatie met andere stoffen kanker veroorzaken. Kankerverwekkende en mutagene stoffen kunnen in vrijwel alle werksituaties voorkomen.
De lever zorgt ervoor dat we nuttige voedingsstoffen uit het bloed kunnen opnemen en gebruiken voor allerlei processen. Daarnaast maakt de lever giftige stoffen onschadelijk en ruimt hij afvalstoffen op.
Stof veroorzaakt doorgaans schade aan de longen en het ademhalingsstelsel, maar sommige soorten stof kunnen ook kanker veroorzaken. De voornaamste aandoeningen wegens inademing van gevaarlijk stof zijn: Goedaardige pneumoconiose.
De meeste vergiftigingen worden veroorzaakt door huishoudproducten en medicijnen. Bij kleine kinderen wordt ongeveer veertig procent van de vergiftigingen veroorzaakt door medicijnen.
Schadelijke producten in een verpakking kun je herkennen aan het etiket. Op het etiket staan rood-witte ruitvormige pictogrammen die het gevaar aanduiden. Er kan een signaalwoord bij staan. Het signaalwoord "Gevaar" wordt gebruikt voor zeer gevaarlijke producten.
Het is afhankelijk van de hoeveelheid en de fase waarin een stof wordt opgenomen of een stof schadelijk is voor de gezondheid. In principe kan elke stof schadelijk zijn voor de gezondheid als je er te veel van binnenkrijgt. Stoffen die al in kleine hoeveelheden schadelijk zijn voor de gezondheid worden giftig genoemd.
Oliën zijn gevaarlijke afvalstoffen, ook als de olie geen gevaarlijke stof is vanwege het vlampunt (ADR klasse 3). Tanks met olieresten zijn daarom ook gevaarlijke afvalstoffen volgens de afvalstoffenregelgeving (EURAL code 16 07 08).
Bel 112 bij giftige gassen/dampen in de lucht. Verleen alleen hulp als je dat zonder gevaar voor jezelf kunt doen! Bel 112 wanneer het slachtoffer suf, bewusteloos of benauwd is na vergiftiging. Breng het slachtoffer in veiligheid.
Een patiënt kan een dusdanige dosis van een medicijn krijgen of nemen, dat er klachten en medicijnvergiftiging symptomen ontstaan. Denk aan jeuk, pijn of een droge mond, maar ook aan ademhalingsproblemen, hartritmestoornissen of bewusteloosheid. We spreken dan van intoxicatie met medicatie.