De periode van 11 tot en met 14 mei noemt men ijsheiligen. Het is de periode die de overgang aangeeft naar een periode waarbij de kans op vorst zeer klein wordt.
De IJsheiligen zijn een jaarlijks terugkerende periode van 11 tot 14 mei. In de volksweerkunde betekenen de IJsheiligen traditioneel het einde van de kans op schadelijke nachtvorst. De laatst mogelijke vorstdagen dus.
De IJsheiligen zijn vier katholieke heiligen genaamd Mamertus (11 mei), Pankratius (12 mei), Servatius (13 mei) en Bonifacius (14 mei). Hun naamdagen vallen medio mei, volgens de volksweerkunde de laatste dagen in het voorjaar waarop er soms nog nachtvorst is.
De ijsheiligen ontlenen hun benaming aan het gevaar van koud voorjaarsweer voor het gewas, dat in deze tijd in volle bloei staat. Een late vorstnacht kan in deze periode veel schade aanrichten.
Hoewel de kans op vorst na IJsheiligen bijzonder klein is, kan het zelfs in de meteorologische zomer nog vriezen.
April telt gemiddeld vier officiële vorstdagen. Dat zijn dagen waarop de temperatuur 's nachts in De Bilt tot onder het vriespunt daalt. Op de Veluwe en in Twente komen gemiddeld zes vorstdagen voor en elders in het midden, zuiden en oosten 4 à 5. De kustprovincies kunnen rekenen op 0 tot 3 vorstdagen.
Zet kuipplanten en eenjarigen als Pelargoniums en Bougainville pas na de IJsheiligen dag én nacht buiten. Voor 15 mei kunnen ze overdag makkelijk buiten staan, maar zet je ze 's nachts beter binnen, zeker wanneer er nachtvorst wordt voorspeld.
Regionale verschillen. In onze regio zijn Pancratius, Servatius en Bonifatius gekend als 'de ijsheiligen'. Officieel zijn er vijf ijsheiligen: Sint Marmertus op 11 mei, Sint Pancratius op 12 mei, Sint Servatius op 13 mei, Sint Bonifatius op 14 mei en Sophia van Rome op 15 mei (soms ook gekend als koude Sophie).
Op een vorstdag daalt de temperatuur op de normale waarnemingshoogte van anderhalve meter boven de grond tot onder het vriespunt. De periode waarin vorstdagen mogelijk zijn duurt meestal van oktober tot en met april. Soms komt de temperatuur ook in mei of september onder nul.
Tot aan 11 mei is er nog een kans op nachtvorst, na 14 mei is die kans op nachtvorst (nagenoeg) voorbij. Deze volksweerkunde is vooral bedoeld voor boeren, tuinders en mensen die van tuinieren houden. Nachtvorst aan het einde van april of vroeg in mei kan desastreus zijn voor tuinplanten en gewassen.
Wacht tot half mei. Dan is het gevaar op nachtvorst geweken. Zet je je planten vroeger buiten? Bescherm ze dan met een rietmatten of noppenfolie.
Volgens de onderzoekers is de kans op een hete zomer in 2022 ruim 70%. Het onderzoek is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift 'nature'. Eerder voorspelden dezelfde meteorologen al de extreem warme zomer van 2018, 2019 en 2020.
IJsdagen, dagen waarop de temperatuur het gehele etmaal onder nul blijft, komen gemiddeld gezien en afgerond niet voor. Toch kan het soms wel een hele dag blijven vriezen, want het klimaatgemiddelde aantal ijsdagen in maart is 0,2. De laatste keer dat het in maart tot een officiële ijsdag kwam was in 2018.
Maart 2022 was recordzonnig en (nipt) recorddroog. Met gemiddeld over het land maar liefst 245 uur zon tegen 145 uur normaal was maart recordzonnig. Er viel gemiddeld slechts 9 mm regen tegen 56 normaal en daarmee was de maand ook (nipt) recorddroog.
Veel outdoor-planten kunnen goed tegen de kou, maar eenjarigen zoals de margriet, de begonia of de geranium kunnen als ze net uit hun heerlijk warme broeikas komen, toch wat problemen met de kou krijgen. Dat geldt trouwens voor nog een heel stel andere mediterrane planten, zoals de citrusboom.
Met een gemiddelde temperatuur van 14,0 graden tegen 13,4 normaal was mei 2022 een vrij warme maand. De zon was veelvuldig te zien en dat resulteerde in een zonnige maand met gemiddeld over het land 256 uur zon tegen 225 normaal.
Met een gemiddelde temperatuur van 9,3 °C tegen 9,8 °C normaal was april vrij koel. Het koele en ook natte karakter van de maand kwam vooral voor rekening van de eerste tien dagen, de rest van de maand was droog en zonnig bij temperaturen rond of iets boven normaal.
Met een gemiddelde temperatuur van 17,1 graden tegen 16,2 normaal was juni 2022 een stuk warmer dan gebruikelijk. De maand was daarnaast opvallend zonnig. De zon scheen over de hele maand zo'n 60 uur meer dan normaal. Ondanks het zonnig weerbeeld was het ook natter dan gebruikelijk.
De zomer van 2022 verraste Nederland met hitte, droogte en volop zonneschijn. Met een gemiddelde temperatuur van 18,6 graden in De Bilt waren alleen de topzomers van 2003 en 2018 nog respectievelijk 0,1 en 0,3 graden warmer. Normaal is het ruim een graad kouder met 17,5 graden.
Overdag is het gemiddeld 14,8 graden en in de nacht 4,5 graden. Normaal daalt de temperatuur op vier dagen tot onder het vriespunt, maar ook wordt het vier keer warmer dan 20 graden.
Met een gemiddelde temperatuur van 10,2 graden is de lente van 2022 zachter verlopen dan normaal. Gebruikelijk is een temperatuur van 9,9 graden. Met landelijk 731 zonuren tegen 567 normaal, was het de op één na zonnigste lente ooit.
In 2019 werd die temperatuur voor het eerst in Nederland gemeten: op 25 juli werd het in Gilze-Rijen 40,7 graden, een absoluut record. "Als we nu weer 40 graden zouden meten, zo kort na de vorige keer, zou dat echt een freak event zijn", zegt Kuipers Munneke.
Normaal zijn er dat 23,9. Door de zeer warme maand augustus, was de zomer van 2022 gemiddeld ook heel wat warmer dan normaal (referentieperiode 1991-2020). Het KMI verwacht uit te komen op een gemiddelde temperatuur van 19,6 graden Celsius, tegen normaal 17,9 graden Celsius.
Gemiddeld weer in Nederland in september 2022
Nederland heeft in september temperaturen tussen de 13°C en 19°C.
Als vuistregel kun je aanhouden: je kunt dit doen zodra de bladeren van bomen en struiken zijn gevallen. De herfst en de winter (zonder vorst) zijn de beste periodes om te verplanten. Aanplanten kun je gedurende het hele jaar doen, zolang het niet vriest.