De plant groeit optimaal bij een temperatuur van 30°C en een daglengte van 14 uur. Een optimaal groeiseizoen bestaat uit minimum 180 warme zonnige dagen, terwijl er in Vlaanderen maar een 150 zonnige dagen zijn. Soja kan echter al kiemen bij een bodemtemperatuur van 10°C en een omgevingstemperatuur van 13°C.
Is soja milieuvriendelijk? Niet-duurzaam geteelde soja zorgt voor ontbossing, verwoestijning en erosie. In veel producten zit echter duurzaam geteelde of biologische soja, die niet ten koste gaat van het kappen van regenwoud.
Soja heeft, net als andere gewassen, voldoende nutriënten nodig om maximaal te kunnen groeien. Stikstof (N), fosfor (P) en kalium (K) zijn de drie belangrijkste nutriënten en zijn de zogenaamde 'essentiële nutriënten'. Vanwege zijn grote eiwitconcentratie heeft soja een grote N-behoefte.
Sojabonen telen in je moestuin is goed mogelijk, ook in ons frissere zeeklimaat. Deze van oorsprong uit Azië afkomstige peulvrucht wordt tegenwoordig vooral in Brazilië geteeld. Toch wordt al bijna honderd jaar op zeer kleine schaal soja in Nederland gezaaid en geoogst.
De soja die we in Nederland gebruiken, komt vooral uit Zuid-Amerika. Daar zorgt de teelt voor allerlei problemen: er wordt bos voor gekapt, de bodem raakt uitgeput en het water wordt vervuild door bestrijdingsmiddelen en kunstmest. De meeste soja wordt verwerkt in veevoer.
Kun je soja telen in Nederland? Soja is goed in Nederland te telen maar er zijn wel rassen nodig die zijn aangepast aan het Noordwest Europese klimaat. In de jaren dertig van de vorige eeuw werd er al op kleine schaal geteeld in Nederland maar dat bleek nog niet zo succesvol.
85% van de soja wordt gebruikt als sojaolie in producten zoals margarines, 8 zeep, slaolie en mayonaise. Daarnaast wordt de sojaboon verwerkt voor in producten zoals tofoe, tempeh, sojasaus, sojadrink en sojaolie.
De plant groeit in tropische en subtropische gebieden met optimale groeicondities tussen de 20 en 30°C en een daglengte van 14 uur of minder. De sojaplant wil op de meeste grondsoorten groeien, maar groeit het beste op vochtige grond met een hoog organisch gehalte en een pH tussen de 6,0 en 6,5.
Koeien krijgen soja, omdat daar relatief veel eiwit in zit, die ze nodig hebben voor een optimale melkproductie. Met succes: “Mijn opa molk 3000 liter per koe per jaar, maar nu kan een koe wel 10.000 liter geven”, zegt Zwier van der Vegte.
Toch kunnen we stellen dat voor de productie van biologisch voer in Nederland géén soja wordt gebruikt die geteeld is op gronden waarvoor bossen gekapt zijn. Vrijwel alle biologische soja voor de productie van biologisch veevoer in Nederland wordt namelijk geïmporteerd uit China en een klein deel uit Europa.
Zo blijkt uit tal van studies dat een kilogram sojabonen zo'n 0,6 kg CO2-equivalenten uitstoot, terwijl bij de productie van een kilogram tofu in totaal 0,7 kg CO2 vrijkomt. De verwerking van soja tot tofu stoot dus nog eens 0,1 kg CO2 uit.
Voor een kilo peulvruchten is 4000 liter water nodig. Een kilo sojabonen verbruikt 'slechts' 2100 liter. Per gram eiwit heeft vlees een 1,5 tot 6 keer grotere watervoetafdruk dan peulvruchten.
Veruit het grootste deel van de wereldproductie van soja komt uit Brazilië, de Verenigde Staten en Argentinië, waarbij Brazilië de grootste producent is.
Voor de productie van 1 kg vlees is 7 kg soja nodig. Het is dus veel efficiënter om deze soja direct te verwerken in vleesvervangers. Maar 6% van de wereldwijd verbouwde soja wordt direct omgezet in de vorm van sojamelk of vleesvervangers.
Rijk aan vetten en eiwit en zeer geschikt voor dieren in de groei: de sojaboon! We vertellen je waarom de sojaboon zo voedzaam is, hoe deze peulvrucht tot diervoer wordt verwerkt én hoe Nederlandse diervoederbedrijven zich inzetten om duurzame soja te blijven gebruiken.
Producten op basis van soja dragen soms bij aan vergistingen in je darmen.Dit resulteert zich in afgifte van gassen en een opgeblazen gevoel. Ook hier kun je proberen om soja een aantal dagen uit je dieet te bannen. Wellicht is je dagelijke fruitsmoothie op basis van sojamelk wel de oorzaak van dat opgeblazen gevoel.
Zo maakt u sojamelk
Mix de sojabonen met 1 liter water circa 2-3 minuten in de blender / slowjuicer. Voor 1 liter water gebruik ik zelf 125 gram gedroogde sojabonen. Meestal laat ik 1 kilo sojabonen wellen en koken. Wat niet wordt gebruikt, wordt ingevroren voor de volgende keer.
De meeste vleesvervangers hebben sojabonen als belangrijkste grondstof. Daar zitten hoogwaardige eiwitten, ijzer en vitamine B1 in, en dat maakt soja een goed alternatief voor vlees. Ook qua textuur komt soja – vooral in combinatie met tarwegluten – behoorlijk dicht bij echt vlees in de buurt.
Een reden om soja uit je dieet te schrappen is dat het phyto-oestrogenen bevat. Ons lichaam beschouwt deze als natuurlijke oestrogenen. Bij mannen kan dit leiden tot een schommelende testosteronspiegel, onvruchtbaarheid, afname van spermacellen en een verhoogde kans op kanker.
Brazilië grootste leverancier van sojabonen
Sinds 2019 is Brazilië weer de belangrijkste leverancier van sojabonen. Brazilië leverde in 2021 58 procent van de Nederlandse invoer van sojabonen. In 2020 was dit nog 52 procent. Het Amerikaanse aandeel is in dezelfde periode gezakt van 35 procent naar 30 procent.
Productie. Om in de groeiende vraag naar soja voor voedsel en diervoeders vanuit Europa en Azië te voorzien, neemt de productie van soja al toe sinds de jaren zestig. In 2019 werd wereldwijd ruim 333 miljoen ton sojabonen geproduceerd. De Verenigde Staten waren tot 2019 de grootste producent van soja.
Een sojaboon is een peulvrucht, en peulvruchten zijn eigenlijk onmisbaar in elk gezond en gevarieerd dieet. Peulvruchten bevatten in vergelijking met groenten namelijk heel veel eiwitten, maar ook veel vezels, vitamines en mineralen. Dit geldt dus ook voor soja.
De peulvrucht soja is rijk aan tal van componenten die ons kunnen beschermen tegen hart- en vaatziekten. Hij bevat onverzadigde vetten en zit boordevol pectine, een soort voedingsvezel die de slechte cholesterol (LDL) verlaagt. Soja is ook rijk aan plantaardige eiwitten die de cardiovasculaire gezondheid verbeteren.
2: Soja is een goede plantaardige vleesvervanger
De sojaboon is rijk aan plantaardig eiwit en er zit gezond onverzadigd vet in. Ook zitten er veel vitamines en mineralen in, zoals ijzer en vitamine B1. Soja is daarom een goede keuze.
Hoeveel soja mag ik eten? Volgens het Voedingscentrum passen sojaproducten zoals tofu, tempé en sojadrink in een gezond voedingspatroon. Het advies is om maximaal 2-3 porties sojaproducten per dag te eten of drinken.