Je spreekt van verslaving als je: niet meer zonder een middel kunt, lichamelijk of psychisch. steeds meer nodig hebt van een bepaald middel om hetzelfde effect te bereiken. ontwenningsverschijnselen krijgt als je niet gebruikt.
Veel mensen denken nog steeds dat het iemands eigen schuld is als hij of zij verslaafd is. En dat diegene geen wilskracht of ruggengraat zou hebben. Maar dit is niet juist. Al jaren is verslaving terecht erkend als een psychische aandoening (een ziekte).
Gedragsverslaving. Mensen kunnen niet alleen verslaafd raken aan middelen, maar kunnen ook verslaafd raken aan bijvoorbeeld gokken en gamen, of zelfs aan eten of seks. Deze verslavingen worden gedragsverslavingen genoemd. Bij een gedragsverslaving worden er geen drugs ingenomen.
Wie eenmaal verslaafd is blijft levenslang gevoelig voor alcohol, drugs of andere verleidingen. Verslaving is een ziekte, die kan ontstaan door psychische oorzaken, maar die niet verdwijnt wanneer de oorzaak is weggenomen.
Er bestaan twee soorten verslavingen: aan stoffen (alcohol en drugs zoals cocaïne) en gedrag (gok- en gameverslaving). Alcohol- en drugsverslaving bestaan al eeuwen, de afgelopen jaren zijn daar nieuwe vormen bijgekomen, denk aan gamen en medicijn.
Meestal ontstaat een verslaving doordat iemand een middel of een bezigheid al heel prettig vindt. Wanneer iemand verslaafd raakt gebeuren er meerdere dingen tegelijk; het kan zijn dat de omstandigheden van deze persoon zo zijn veranderd dat hij/zij meer behoefte krijgt aan het middel en meer gaat gebruiken.
Het systeem werkt snel, op basis van indrukken, ingevingen en gevoelens. Je moet er niet bewust bij nadenken, het kost dus weinig moeite. Maar het systeem is daardoor soms moeilijk onder controle houden. Het bewuste systeem zet gedrag in gang na een beslissing.
Verslaving aan gewoontes
Bij deze verslaving gaat het over het krijgen van een kick door het uitvoeren van een bepaalde handeling. Om deze kick opnieuw te voelen, moet dit gedrag telkens worden herhaald. Denk hierbij aan een internetverslaving, gokverslaving, gameverslaving of seksverslaving.
Iemand met een verslaving kan liegen, manipulatief zijn en in het algemeen ontkennen dat ze een probleem hebben. Dit is typisch gedrag voor iemand die worstelt met een verslaving. Het betekent niet dat uw partner of naaste immoreel of een slecht persoon is, zelfs als ze in problemen komen hierdoor.
Bij een verslaving wordt je heel erg in beslag genomen door het middel. Interesse voor andere zaken vermindert, waardoor je ontwikkeling stil kan komen te staan. Depressies kunnen ontstaan of verergeren. Bovendien kan je doordat je steeds in een roes leeft, grip op de werkelijkheid verliezen.
Wat is junkiegedrag? Typische kenmerken van junkiegedrag zijn: manipuleren, liegen en bedriegen, sociale contacten verwaarlozen en weinig oog hebben voor de eigen gezondheid. Ook het ontkennen van de verslaving komt vaak voor. Je kunt dit gedrag ook in een breder verband plaatsen.
Door je eigen grenzen te respecteren en te laten respecteren, stel je ook grenzen aan het gedrag van de andere. Geef jezelf vooral niet de schuld als het stoppen mislukt. Blijf er niet mee zitten als de machteloosheid of de ontgoocheling zich opstapelt. Praat erover en zoek de steun die je verdient.
Mogelijke signalen van druggebruik zijn:er bleek uitzien, vermoeidheid, veranderde eetlust, vermageren, heel kleine pupillen of juist heel wijde, een andere vriendenkring, slechtere schoolresultaten, geen interesse meer in hobby's, werk, gezin of relaties, sterke stemmingswisselingen (agressief, depressief, uitgelaten) ...
Je raakt niet zomaar verslaafd. Het is een proces dat soms jarenlang duurt. Er is niet 1 middel of spel dat bij eenmalig gebruik gelijk tot verslaving leidt. Iemand met opzet verslaafd maken, door bijvoorbeeld 'iets' in zijn of haar drankje te doen, bestaat niet.
Verslaving aan middelen behoort met een prevalentie van 1 op de 20 tot een van de meest voorkomende psychiatrische stoornissen. Voor mildere vormen van problematisch middelengebruik ligt de prevalentie nog hoger.
Soms kan iemand thuis behandeling krijgen via de huisarts. Als dat niet genoeg is, kan iemand naar een instelling voor verslavingszorg gaan. Daar kan iemand overdag terecht voor een behandeling (dat is ambulante behandeling). Maar iemand kan ook een paar dagen of langer worden opgenomen (dat heet een klinische opname).
Psychische factoren
Psychische problemen maken iemand kwetsbaarder voor een verslaving. Zo kunnen mensen die last hebben van angsten of een depressie, zich net even lekkerder voelen als ze een glas alcohol drinken of wat drugs gebruiken.
Een verslaafde kan niet zomaar stoppen met het middel; zijn lichaam en geest zijn gewend aan het gebruik van het middel en hebben tijd nodig om dit langzaam te ontwennen. Doordat iemand vaak om meerdere redenen verslaafd is, is het belangrijk om in behandeling te gaan binnen de verslavingszorg.
Alcoholisme wordt gekenmerkt door dwangmatig drinken, impulsief gedrag en terugval. De ziekte veroorzaakt biologische veranderingen in de hersenen waardoor het moeilijk is om zonder professionele hulp (blijvend) te stoppen met alcohol.
De zenuwcellen in de hersenen veranderen door het gebruiken van drugs. De hersenen worden minder gevoelig voor de lichaamseigen neurotransmitters. Niet alleen voor dopamine, maar ook voor andere neurotransmitters zoals endorfine.
Voorbeelden van neurotransmitters zijn serotonine, dopamine en noradrenaline. Wanneer je te weinig van deze neurotransmitters over hebt, heeft je lichaam even tijd nodig om ze weer aan te maken. Tot die tijd kun je last krijgen van de naweeën van de drugs.
Coke doet het volgende met je gezicht: het zorgt voor verwijde pupillen en je krijgt een 'strak' gezicht. Omdat cocaïne de bloedsomloop stimuleert, zullen de ogen er bovendien rood en waterig uit komen te zien. Verder zal de persoon vaak de neus ophalen en een slecht gebit en kleine puistjes laten zien.
Cocaïnegebruik en seks
Cocaïne verstoort het niveau dopamine en noradrenaline in de hersenen. Dat kan ook stevig effect hebben op je libido, seksualiteit en de seksuele beleving. Je krijgt minder zin in seks en mannen krijgen minder snel een erectie, bij langdurig gebruik ontstaat impotentie.