Wat is een ethisch dilemma? 'Je hebt te maken met een dilemma wanneer je als sociaal werker een afweging moet maken waarbij aan elke oplossing voor- en nadelen kleven. Bij veel casussen zien we dat er spanning is tussen het individuele belang van de cliënt en het algemene, maatschappelijke belang.
Een moreel (of ethisch) dilemma ontstaat als er een botsing is tussen verschillende morele waarden. Het kiezen voor de ene waarde gaat dan ten koste van de andere waarde.
Wat is een ethisch dilemma? Wanneer verschillende waarden met elkaar botsen – bijvoorbeeld vrijheid en veiligheid – is er sprake van een ethisch dilemma. Bij een dilemma 'schuurt' de kwestie of het dilemma bovendien vaak tussen verschillende betrokkenen. Iedereen heeft namelijk ook weer zijn eigen waarden.
Een ethisch dilemma is een situatie waarbij iemand verschillende keuzen tot handelen heeft die betrekking hebben op moraliteit. Deze beslissing kan uitmonden in onwenselijke situaties. Een ethisch dilemma bevat altijd verschillende waarden.
Eind jaren 70 van de vorige eeuw beschreven de Amerikaanse bio-ethici Tom Beachamp en James Childress de 4 ethische principes die leidend zouden moeten zijn voor ons medisch handelen in de individuele patiëntenzorg. Deze principes zijn: (a) respect voor autonomie; (b) weldoen; (c) niet schaden; en (d) rechtvaardigheid.
Wanneer je in een situatie jouw moraal niet zo makkelijk kunt toepassen, je weet in een situatie niet zomaar wat je moet doen en je moet kiezen, dan heet dit een moreel dilemma. Een voorbeeld van zo'n moreel dilemma is als volgt: en moraal van veel meeste mensen is: “stelen is slecht”.
In de westerse wereld bestaat ethisch handelen uit respect voor elkaar, niet doden, niet stelen of een ander opzettelijk kwetsen (lichamelijk of geestelijk). Man en vrouw zijn gelijk met evenveel rechten en kansen.
'Moraal' is het geheel van waarden en normen dat voor een persoon of een groep van belang is.'Ethiek' is het systematisch nadenken over die moraal. Ethiek bestudeert en analyseert dus de moraal. Dit analyseren doe je door waarden en argumenten te ordenen en te beoordelen.
Er is sprake van een moreel dilemma als men moet kiezen tussen twee of meer met elkaar in strijd zijnde principes of belangen. Bijvoorbeeld als de verpleegkundige merkt dat een cliënt1 behoefte heeft om te praten over de pas overleden partner en dit niet binnen de zorgindicatie past.
Soorten dilemma's
De belangrijkste soorten zijn: persoonlijke dilemma's, bedrijfseconomische dilemma's, maatschappelijke dilemma's, duivelse dilemma's en tot slot morele dilemma's.
Ethiek speelt een cruciale rol in de gezondheidszorg, ook in het dagelijkse werk van verpleegkundigen en verzorgenden. Het gaat hierbij om de morele overwegingen en principes die betrokken zijn bij het nemen van beslissingen en het verlenen van zorg aan patiënten.
Ethiek gaat over de vraag wat je moet doen om een goed leven te leiden. Je vraagt je bijvoorbeeld af hoe je gelukkig kunt worden, maar ook hoe je anderen gelukkig kunt maken.
Er zijn twee kenmerken van ethiek: reflectie en discussie aan de ene kant, en de praktijk met gerichte vragen aan de andere kant (Centrum voor Ethiek en Gezondheid CEG, 2008).
Ethiek speelt een zeer belangrijke rol in elk aspect van ons leven. Het stelt ons in staat om goed van kwaad te onderscheiden en helpt ons in elke situatie de juiste keuze te maken.
Op de vraag wat ethisch handelen betekent, antwoordt Nada Dijkema: “Ethisch handelen gaat niet alleen om goed of fout, maar ook om goed inschatten wat een situatie nodig heeft. Het is een afweging tussen de regels aan de ene kant en de context en de menselijke maat aan de andere kant.
Ethiek op het werk gaat over hoe werknemers zich zouden moeten gedragen op het werk. Ethiek heeft te maken met integriteit: handelen vanuit het goede en het beste willen voor het bedrijf, collega's en klanten. Ethiek op het werk gaat ook over het voorkomen van fraude, oplichting, diefstal, vernieling en sabotage.
Het kenmerkende van een ethisch dilemma is dat er een conflict tussen waarden is. Dit doet zich vaak voor als er over het antwoord op een morele vraag verschillende meningen bestaan die worden ingegeven door verschillende morele waarden of principes die mensen belangrijk vinden.
ethisch (bn) : moraalfilosofisch, moreel, zedelijk.
Ons dilemma zit in de vraag of we actief budget aan social media blijven uitgeven. Dat ligt aan wat we verder allemaal doen. Als we onze eigen doelgroep bewust maken van dit soort dingen, dan kunnen we daar wel een goede balans in vinden.
Het woord dilemma komt van het Latijnse dilemma, dat 'tweestelling' betekent. Het Latijn heeft het weer ontleend aan het Griekse di- ('twee') en lemmata ('veronderstellingen'). Iemand die voor een dilemma staat, moet dus kiezen uit twee veronderstellingen/mogelijkheden.
De 10 meestvoorkomende waarden wereldwijd zijn: vrijheid, eerlijkheid, respect, verdraagzaamheid, rechtvaardigheid, gelijkheid, vrede, vriendelijkheid, liefde, en veiligheid.
Morele waarden in de gezondheidszorg zijn bijvoorbeeld eerlijkheid, weldoen, vertrouwen, privacy, respect voor autonomie, niet-schaden en rechtvaardigheid. Morele waarden vormen de fundamenten van de morele normen. Als morele waarden met elkaar botsen, ontstaat een moreel dilemma.