d.w.z. iemand beschermen, met de hand boven zijn hoofd, als 't ware om de slagen af te weren, die daarop zouden neerkomen.
Onder een uitdrukking wordt een vaste combinatie van woorden verstaan waarmee meestal indirect een situatie wordt benoemd. Een uitdrukking kan zijn: een staande uitdrukking: een standaardformulering die in bepaalde situaties telkens terugkeert.
Ook ontstaan moderne spreekwoorden op basis van bewust bedachte persoonlijke wijsheden en uitingen over de beproevingen van het leven, zoals bepaalde lijfspreuken, motto's en stelregels. Bovendien komt het voor dat bestaande spreekwoorden expres worden aangepast, waardoor de betekenis anders wordt.
d.w.z. den spot met hem drijven, hem beetnemen, hem voor het lapje houden, iemand het lavuit geven (17de eeuwGa naar voetnoot3); gron. iemand voor de guichet hebben (Molema, 522 b); hd.
Uitdrukkingen als 'aan de slag' komen vaak voor in ons dagelijkse taalgebruik. Ze kruiden onze taal, maken onze boodschappen levendiger en leggen een sausje emotie over droge informatie. Dat wil zeggen: als je genoeg uitdrukkingen kent en begrijpt.
Zonder toezicht doet men waar men zin in heeft.
Wanneer wij enorm transpireren, zeggen wij vaak dat we zweten als een otter. Een otter zweet echter helemaal niet dus waarom deze uitdrukking? Simpel: de otter, een waterdier, heeft een vettige vacht en wanneer hij uit het water komt houdt zijn vacht water vast waardoor het lijkt alsof hij hevig zweet.
Wanneer iemand zich niet laat ompraten in een gesprek, houdt diegene 'voet bij stuk'.Hetzelfde wordt gezegd over een persoon die niet afwijkt van zijn of haar plan.
Als je iemand in het ootje neemt, houd je die persoon voor de gek.
d.w.z. besproken worden, meestal in ongunstigen zin; syn.
Deze zegswijze wordt gebezigd, om te kennen te geven, dat als menschen (vooral kinderen) eten, ze niet praten, maar stil zijn; vgl. mnl. muset wel maer en mauwet niet, eet met uw mond, maar spreek er geen kwaad mee.
'Slapen als een roos' is een gezegde, dat lang geleden is ontstaan. Het verwijst naar de rode blosjes die verschijnen op de wangetjes van kinderen, zodra zij in een diepe slaap zijn. Deze rode blosjes deed men denken aan rozen - en vandaar dus het gezegde: slapen als een roos.
Appeltje-eitje.
, oftewel 'een makkie'. Appeltje-eitje is een relatief jonge uitdrukking: in 2005 nam Van Dale de uitdrukking voor het eerst op. De uitgebreide versie van 'Dat is een eitje!'is waarschijnlijk ontstaan door de uitdrukking 'voor een appel en een ei' (= voor weinig geld), die al in de 18e eeuw bestond.
Herkomst van een fluitje van een cent
De uitdrukking is afkomstig uit de tijd dat één cent nog best wat waard was en je voor dat bedrag een klein fluitje kon kopen, zo verklaart Onze Taal. Op zo'n goedkoop fluitje was het gemakkelijk fluiten geblazen.
In het taalgebruik nemen uitdrukkingen en spreekwoorden een belangrijke plaats in. Een zo'n uitdrukking is: 'waar rook is, is vuur'. Een uitdrukking direct gekoppeld aan roddelen. En als feitelijkheid in zich heeft dat, als er iets naars over iemand wordt verteld is, er vast wel een kern van waarheid bij hoort.
De uitdrukking werd gebruikt vanwege de penny-in-the-slot gokautomaat in 1980. Veel mensen hadden geen idee hoe deze gokautomaat werkte en wisten daarom niet dat zij een klepje van de automaat omhoog moesten doen. Pas als ze dat doorhebben, was het kwartje gevallen.
Dit spreekwoord betekent: 'als je het juiste moment herkent, moet je het meteen benutten'.
Het woord is vooral bekend in zijn idiomatische toepassingen: de uitdrukking iemand in de maling nemen gaat terug op de overdrachtelijke betekenis van maling 'maalstroom aan gedachten'. De herkomst van de uitdrukking (ergens) maling aan hebben 'zich (er) niet aan storen, (er) niet om geven' is onduidelijk.
een kring om iemand maken en hem dan bespotten; zie hiervoor M.z.A. 30. Vgl.
d.w.z. iemand iets toedichten, iemand van iets de schuld geven; ook iemand iets in de schoenen gooien of leggen (Köster Henke, 10; 59); Zuidndl.
d.w.z. goed terecht komen; goed afloopen; eig. gezegd van de kat, die bij een val of een sprong altijd op haar pooten terecht komt.
Naast zijn schoenen lopen.
Een te hoge dunk van zichzelf hebben.
Water komt aan de lippen. In een benarde situatie verkeren, vaak financieel.
d.w.z. uit vrees voor een (denkbeeldig) gevaar alle mogelijke voorzorgen nemen alvorens iets te ondernemen; meestal gebruikt 'om eene ongerijmde voorzichtigheid bespottelijk te maken'; Ndl. Wdb. II1, 971; Harreb.
De wijn staat voor gerechtigheid terwijl het water symbool is voor barmhartigheid. Daarover wordt een zegen gesproken waarna men verder gaat met handen wassen en een zegen over het brood. Hiervandaan komt dus water bij de wijn doen, een oeroud symbolisch begrip.