75 procent van ons voedsel komt uit het buitenland. Hieronder vallen koffie, olieproducten als soja, palm- en zonnebloemolie. Maar ook granen, en veevoer voor de zuivel- en vleesindustrie. Nederlandse boeren exporteren veel.
Het voedsel dat Nederlanders eten is afkomstig uit de hele wereld – circa 75 procent van de landbouwgrond die gebruikt wordt om dat voedsel en het voor onze consumptie benodigde veevoer te verbouwen ligt in het buitenland.
23,5 procent van de totale Nederlandse oppervlakte wordt dus gebruikt voor eigen voedselvoorziening. Van de 800.000 hectare is overigens 600.000 hectare bestemd voor grasland en veevoer en het resterende gedeelte voor landbouwproducten.
Maar hoeveel voedsel halen we eigenlijk van over de grens? Nieuws en Co zocht het uit. Van alles wat de Nederlandse boeren produceren is ongeveer 75% voor de export, zegt Hanneke Muilwijk van het Planbureau voor de Leefomgeving.
Bij producten zonder etiket, zoals losse groente of fruit, staat het op het schap aangegeven. Wat precies op een etiket moet staan, is vastgelegd in de warenwet en in Europese regels. Voor onbewerkt vlees, eieren, vis, groente, fruit, olijfolie en honing is een aanduiding van land van herkomst verplicht.
De belangrijkste akkerbouwgewassen in Nederland zijn granen, aardappelen, suikerbieten en groenten. Van deze laatste groep hebben de uien het grootste aandeel. De meeste uien worden geteeld in het zuidwestelijk kleigebied en de IJsselmeerpolders en N-Holland.
Het eiwitrijke meel wordt vooral als veevoer gebruikt voor pluimvee, varkens en koeien. De totale import bedroeg in de eerste helft van 2020 2,4 miljard kilogram sojabonen. Dat komt overeen met een importwaarde van 811 miljoen euro.
In Nederland verbouwen we tarwe, rogge, teff en gerst, en op beperkte schaal haver. Hiernaast importeren we veel graan. De meeste granen komen uit de Verenigde Staten, Canada, Europa, Rusland en Australië. Gerst komt hoofdzakelijk uit Rusland, Canada, Spanje, Duitsland en Frankrijk.
Daarmee – en ook dankzij allerlei andere agrarische producten – is Nederland de tweede landbouwexporteur van de wereld – na de VS, maar vóór Duitsland. Nederland is tevens de derde netto-exporteur ter wereld, na Brazilië en Argentinië.
De productgroepen met de hoogste exportwaarde in 2021 zijn sierteeltproducten (12,0 miljard euro), vlees (9,1 miljard euro), zuivel en eieren (8,7 miljard euro), groente (7,2 miljard euro) en fruit (7,0 miljard euro).
Er worden veel luchtvaartproducten, motorvoertuigen, elektrische apparaten, grote machines, chemische producten en minerale brandstoffen geïmporteerd vanuit het Verenigd Koninkrijk. Daarnaast worden ook veel kantoorartikelen, geneesmiddelen en andere medicinale en farmaceutische producten naar Nederland geïmporteerd.
Van de totale oppervlakte van Nederland is 54 procent (2,2 miljoen hectare) in gebruik als landbouwterrein, en 13 procent (0,5 miljoen hectare) als bebouwingnoot1 en verkeersterrein. Bebouwd terrein bestaat voornamelijk uit woon- en bedrijventerreinen.
De belangrijkste exportgoederen zijn de machines en vervoermaterieel met een aandeel van bijna 30 procent van het totaal. Andere grote exportproducten zijn de chemische producten, minerale brandstoffen, voeding en levende dieren en de gefabriceerde goederen.
Wanneer je naar heel Nederland kijkt dan kun je stellen dat we in heel Nederland graag als hartige snack een kroket, bitterbal, haring, kibbeling, kaas of een patatje eten. Zoete snacks die in heel Nederland worden gegeten zijn poffertjes, pannekoeken, drop en stroopwafels.
Nederland importeert granen vooral uit dichtbij gelegen (op beperkte afstand) omringende landen die veel granen van de gevraagde kwaliteiten telen zoals Frankrijk en Duitsland en in toenemende mate (zie ook paragraaf 5.13) ook uit de Oekraïne.
De Nederlandse keuken is uniek in zijn soort. In Nederland eet u verse en regionale producten van zeer hoge, internationaal erkende, kwaliteit. Daarnaast kent Nederland vele goede restaurants én top chefs.
Duitsland, België, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Italië zijn van oudsher de belangrijkste exportpartners van Nederland. Deze vijf EU-landen waren in 1996 nog verantwoordelijk voor 68 procent van de totale Nederlandse goederenuitvoer.
De hogere Nederlandse exportomzet van groenten en fruit in 2019 komt vooral voor rekening van ui, tomaat, paprika, avocado, banaan en blauw bes. Tomaat voert met grote voorsprong de exportranglijst aan, gevolgd door paprika en avocado.
De belangrijkste bestemmingen van de Nederlandse vleesexport zijn Duitsland (vooral kalfs- en rundvlees), Verenigd Koninkrijk (vooral pluimveevlees) en China (voor het overgrote deel varkensvlees).
In 2021 importeerde Nederland voor ruim 2 miljard euro aan goederen uit Oekraïne. Het merendeel van de import bestond uit granen en graanproducten, zoals maïs, en plantaardige oliën en vetten, zoals zonnebloemolie.
Door de stijgende graanprijzen als gevolg van de oorlog tussen Rusland en Oekraïne zijn die gewassen plotseling interessanter geworden. Dat het Hollandse graan wat minder lekker is, maakt nu wat minder uit.
Het afgelopen jaar heeft Nederland voor 936,4 miljoen euro aan tarwe ingevoerd, 0,4 procent meer dan het jaar ervoor. Veruit de meeste tarwe, ruim eenderde, komt uit Frankrijk. Vorig jaar is voor 363,5 miljoen euro tarwe uit Frankrijk geïmporteerd, ruim 19 procent meer dan in 2011.
Vooral uit Brazilië haalt Nederland veel meer vlees dan dat het daarnaartoe exporteert. Ook de vleesimport uit Thailand, België, Argentinië en Polen overtreft de export van vlees. Uit Thailand komt vooral kippenvlees.
Hij werkt als hoofddocent Voedsels- en Landbouwbeleid aan Wageningen University. "We hoeven niet bang te zijn dat we op korte termijn zonder voedsel komen te zitten. Pas als alle boeren van het één op het andere moment zouden stoppen, hebben we een probleem. Maar daar is geen sprake van."
Waarom er een alternatief voor soja nodig is
Maar de teelt in Noord-Amerika zit aan zijn max en de teelt in Brazilië en omliggende landen krijgt veel kritiek. Sojateelt daar wordt geassocieerd met ontbossing, overmatig gebruik van bestrijdingsmiddelen, genetische modificatie en onrechtmatige landonteigening.