Een hunebed of dolmen is een megalithische (Oudgrieks: μέγας megas: groot, λίθος lithos: steen) grafkamer uit het neolithicum (4000-3000 v. Chr.) die bestaat uit ten minste drie, maar vaak (veel) meer staande draagstenen, overdekt door een of meer dekstenen.
Tijdens een ijstijd (150.000 jaar geleden) schuiven enorme keien in gletsjers vanuit Scandinavië naar de Lage Landen. Het ijs smelt en de keien blijven achter. Daar worden later stenen grafkelders van gemaakt. Men denkt dat bij de bouw van de hunebedden boomstammetjes zijn gebruikt waar de keien overheen konden rollen.
Toen het ijs weer smolt, zijn de stenen blijven liggen. Dat zijn de grote stenen waarmee de hunebedden zijn gebouwd. We noemen die stenen daarom ook wel zwerfkeien: ze zijn vanuit het Noorden helemaal hierheen gezworven.
Hoeveel hunebedden zijn er en waar zijn ze te vinden? Er bestaan nog 54 hunebedden in ons land, waarvan 52 in Drenthe en 2 in Groningen (één in Noordlaren (G1) en één die uit de noord-Groningse klei werd opgegraven en nu in een museum te Delfzijl (G2) is te bezichtigen).
De Nederlandse en Noord-Duitse Hunebedden, 'megalietgraven' (uit Grieks megas, groot en lithos, steen), zijn gebouwd uit zwerfstenen, die door het landijs van het Saalien vanuit Scandinavië aangevoerd zijn. Bepaalde plekken lagen er vol mee toen de hunebedden gebouwd werden uit zwerfstenen tot ca.25.000 kg zwaar.
Als er een hunebedden-'Book of Records' bestond, dan stond dit hunebed op nummer één. Het is het grootste (meer dan 22 meter lang), heeft de zwaarste deksteen van allemaal ( 20.000 kilo) en is als allereerste opgegraven (in 1685). Waarschijnlijk is het ook het drukst bezochte hunebed van allemaal.
Deze stenen werden door de hunebedbouwers verplaatst met rollers of een slede en touwen. In de winter was het gemakkelijk om de stenen over de bevroren grond te verplaatsen. De dekstenen werden op een ingegraven stapel van boomstammen of een heuvel van aarde gelegd.
Het Trechterbekervolk bouwden de hunebedden voor hun overledenen. Als er iemand was overleden, werd hij of zij begraven in een hunebed. Het was een gemeenschappelijk graf, want alle overledenen lagen hier bij elkaar. Soms lagen er wel honderden overledenen bij elkaar begraven in een hunebed.
De hunebedden zijn gebouwd door de mensen van de Trechterbekercultuur in de Nieuwe Steentijd (3400 – 2850 voor Chr.), het waren jagers-verzamelaars-boeren. Deze boeren in Noord-Nederland waren grotendeels afhankelijk van de jacht en het verzamelen.
In die tijd was er nog geen landsgrens zoals nu, laat staan een provinciegrens. Op de plekken waar stenen te vinden waren, bouwden ze hunebedden op hogere plaatsen in het landschap. In Drenthe liggen op de Hondsrug de meeste hunebedden, omdat dit gebied hoger ligt en stenen daardoor makkelijker te verzamelen waren.
De hunebedbouwers bouwden prachtige graven voor hun doden: de hunebedden. De hunebedden zijn stenen grafkamers in Noord-Nederland (in het bijzonder Drenthe) waarin meerdere mensen werden begraven. De overledenen kregen eten en drinken in potten mee, maar ook gereedschap, wapens en sieraden.
De hunebedbouwers zagen er niet veel anders uit dan wij, maar waren wel kleiner: tussen de 155-165 centimeter. De mensen zullen een lichte huid hebben gehad met blond of bruin haar en blauwe ogen. Onze hunebedbouwers – de eerste boeren in het noorden van Nederland.
Deze stenen werden verplaatst met rollers of een slede en touwen door de hunebedbouwers. In de winter was het gemakkelijk om de stenen over de bevroren grond te verplaatsen. De dekstenen plaatsen op een stapel van boomstammen of een heuvel van aarde.
D27 Borger
Dit hunebed bevindt zich pal naast het Hunebedcentrum en is met zijn lengte van 22,5 meter, 9 dekstenen op 26 draagstenen en 2 sluitstenen en een complete poort het grootste hunebed van Nederland. En ook het meest complete en zonder twijfel ook het meest fotogenieke.
Het beroemde hunebed D27 bij Borger is met zijn lengte van 22,5 meter het grootste stenen grafmonument van Drenthe. Parkeer de auto op de parkeerplaats van het Hunebedcentrum, want vanaf hier is het grafmonument gemakkelijk te voet bereikbaar en te bezichtigen.
Een hunebed of dolmen is een megalithische (Oudgrieks: μέγας megas: groot, λίθος lithos: steen) grafkamer uit het neolithicum (4000-3000 v. Chr.)
De hunebedden in Nederland zijn megalithische grafheuvels gebouwd in de nieuwe steentijd, het Neolithicum, van 3450 tot circa 3250 v. Chr., maar ze zijn gebruikt tot circa 2850 v. Chr.
Ouder dan Egyptische piramide
Hunebedden zijn de oudste, zichtbare, monumenten in Nederland. "Zij zijn ouder dan de piramiden van Egypte.
Hunebedden zijn het symbool van de provincie Drenthe. Ze werden 5000 jaar geleden door boerenstammen gebouwd. 54 van deze graven hebben de tand des tijds doorstaan. Ieder hunebed is een tombe gemaakt van enorme, massieve stenen.
De hunebedden zijn grafkamers van stenen waarin meerdere mensen werden begraven. De overledenen kregen eten en drinken in potten mee, maar ook gereedschap, sieraden en wapens. Deze grafgiften bewijzen dat de hunebedbouwers geloofden in een tweede leven of leven na de dood.
Het grootste hunebed van Nederland, D27, ligt in Borger. Dit hunebed is bijna 23 meter lang. De enorme keien werden op hun plek gezet door boomstammen neer te leggen en de keien daar overheen te rollen.
In de hunebedden lag een keienvloer oftewel een vloer gemaakt van keitjes.Bij opgravingen werden ook afscheidingen in de grafkamer gevonden. Dus mogelijk was de grafkamer in meerdere ruimtes verdeeld, zie hieronder. De overledenen lijken op de keivloer te zijn neergelegd met daar omheen grafgiften.
hunebed. - de vloer was mogelijk belegd met keien. De draagstenen en dekstenen (iets plattere zwerfkeien) worden megalieten genoemd. De term "bovengrondse grafkamer" uit de eerste regel is wat overdreven; waarschijnlijk waren vroeger helemaal geen stenen zichtbaar of uitsluitend de toppen van de dekstenen.