4 minuten per dag minder daglicht
Na 21 juni wordt de daglengte langzaam korter, maar geleidelijk gaat dat steeds sneller. Eind augustus zijn we in totaal al ruim 2 uur daglicht verloren (ten opzichte van eind juni). We verliezen dan ruim 3 minuten daglicht per dag!
Bijna vier minuten per dag: het gaat dus hard in deze periode. Maart is altijd de maand waarin er het meeste daglicht bijkomt. Tijdens de hele maand maart zullen we er in totaal 1 uur, 59 minuten en 39 seconden hebben bijgewonnen. Geen enkele maand doet beter: enkel februari en april komen in de buurt.
Het gevolg is dat de zon bij het begin van de astronomische winter dagelijks iets later door het zuiden gaat, ongeveer een halve minuut per dag. En dat is precies wat we 's ochtends en 's avonds ook merken.
Langste dag 2022 (21 Juni)
Op dinsdag 21 december 2021 gaan we weer lichtere tijden tegemoet, als op het noordelijk halfrond de winterzonnewende plaatsvindt. In Amsterdam duurt de dag maar 7 uur, 40 minuten en 40 seconden, en in Brussel 7 uur, 56 minuten en 18 seconden.
De aarde draait met een gekantelde as ten opzichte van de zon, en in de zomermaanden is de Noordpool naar de zon gericht. Daarom gaat de zon voor enkele weken niet onder boven de poolcirkel. In Noorwegen is Spitsbergen de plek waar de middernachtzon het langst te zien is.
En dus moet de aarde een stukje verder doordraaien om terug dezelfde positie t.o.v. de zon in te nemen. Lengen de dagen in de maand januari gestaag 1 tot 3 minuten per dag, als je meer naar het noorden gaat, verloopt het langer worden van de dagen veel spectaculairder.
De langste dag van het jaar valt bij het begin van de astronomische zomer. De zon komt die dag het hoogst aan de hemel. In ons land is dat deze eeuw altijd 20 of 21 juni. Het begin van de astronomische zomer (zomersolstitium) is het moment waarop de zon loodrecht invalt op de kreeftskeerkring (23°26′ noorderbreedte).
De evenaar staat precies tussen het noordelijk en het zuidelijk halfrond in, dus moeten de dagen en de nachten daar wel even lang zijn. En in de buurt van de evenaar zijn de verschillen in daglengte veel kleiner dan bij ons.
De 'kortste' dag duurt 7:50 uur en de 'langste' 16:38 uur. Een flink verschil dus. De zon staat in de winter ook een stuk lager: momenteel is dat zo'n 15,18° boven de horizon. In hartje zomer is dat 62° boven de horizon staat.
Op 22 september komt de zon om 06:56 uur op en gaat hij om 19:05 uur onder. De zon staat 12 uur 9 min. boven de horizon (de daglengte). Op 22 september begint de astronomische ochtendschemering (eerste lichtstralen) om 05:28 uur en om 20:32 uur is het volledig donker (het einde van astronomische avondschemering).
In september en oktober worden de dagen het snelst korter. Dat gaat maar liefst met vier minuten per dag! Terwijl de zon begin september nog op komt rond 6:50 uur, wordt het aan het eind van de maand pas licht rond 7:40 uur. Zonsondergang verschuift van circa 20:30 uur op 1 september naar circa 19:20 uur op de 30e.
Yuma is een stad in het Zuiden van Arizona, aan de grens met Mexico, en telt het meeste aantal zonuren ter wereld. De zon schijnt er maar liefst 4015 uren per jaar, dat is gemiddeld elf uur per dag. In juli schijnt de zon er zelfs bijna veertien uur per dag, het dubbele van in België.
Svalbard, of eigenlijk Spitsbergen, is het meest noordelijk gelegen eiland van Noorwegen. Door de draaiing van de aarde om de zon is het hier in de winterperiode 84 dagen donker.
Het is winter op Svalbard, en rondom de hoofdplaats van deze archipel in de ijselijke Barentsz-zee (die wij als Spitsbergen aanduiden) is het permanent duister. 's Nachts en overdag. Van november tot eind februari zijn de ruim drieduizend inwoners van de Noorse nederzetting verstoken van daglicht.
De kortste dag van het jaar (de winterzonnewende) is ongeveer 21 december. Dit houdt in dat in Reykjavík de zon rond 11.30 uur opkomt en rond 15.30 uur weer ondergaat. En naarmate je verder naar het noorden van IJsland gaat, wordt deze dag zelfs nog korter.
December – de donkerste maand van het jaar.
In de zomer loopt het aantal lichturen op tot 24 uur per dag terwijl het in de winter wel 21 uur donker per dag kan zijn. Hoe verder je op deze aardbol van de Evenaar af zit, hoe groter het verschil is in lichturen tussen de zomer en de winter. Op deze plekken verandert het aantal lichturen met de dag een stuk sneller.
Hoelang duurt deze langste nacht dan precies? Deze langste nacht noemt men ook wel de 'winterwende', ofwel het officiële begin van de winter. De zon gaat vandaag al om 16.29 uur onder en komt morgen pas weer om 08.49 uur tevoorschijn. Hierdoor is het in totaal wel 16 uur en 19 minuten donker!
Op het noordelijk halfrond van de aarde valt deze dag elk jaar rond 21 december en wordt hij winterpunt genoemd. Op het zuidelijk halfrond is het omgekeerd; daar valt de kortste dag omstreeks 21 juni.
Het noorden, het zuiden, het oosten en het westen. Dat zijn de 4 windrichtingen van een kompas. De zon komt op in het oosten en gaat onder in het westen.