Nederland kent 360 soorten bijen. Maar meer dan de helft van de wilde bijensoorten dreigt te verdwijnen. Zij staan op de nationale Rode Lijst Bijen. Met de 'Rode Lijst Nederlandse bijen' houdt de Rijksoverheid het aantal wilde bijen in Nederland in de gaten.
Het is niet zo verwonderlijk dat er met zoveel minder tellers ook veel minder bijen, hommels en zweefvliegen werden geteld. De eindstand van dit jaar staat op 82.615, tegenover 201.676 in 2021.
Hoeveel soorten bijen zijn er? Over de hele wereld zijn in totaal 20.000 bijensoorten bekend. 358 van deze soorten komen in Nederland voor. Een hele hoop dus!
Het aantal volken honingbijen in Nederland is sinds 1985 bijna gehalveerd. Het aantal volken honingbijen neemt de laatste decennia voortdurend af. Waren er in 1985 nog ongeveer 110.000 bijenvolken in Nederland, was dit aantal in 2005 gedaald tot 80.000.
Allereerst zien we dat het leefgebied van de bijen is afgenomen. Dat komt met name doordat de landbouw veel intensiever is geworden, maar ook door een toename in bebouwing en infrastructuur. Hierdoor zie je op en rond het land veel minder bloemen, en vinden bijen minder plekken om te nestelen.
Als de bijen uitsterven, hebben we een enorm probleem, want de meeste soorten groente en fruit die we eten zouden verdwijnen. Ook veel wilde planten zouden uitsterven doordat hun stuifmeel niet meer verspreid wordt door bijen. De bestuiving van granen zou echter niet in gevaar komen, want dat gebeurt door de wind.
Wespen - Wespenbeheer. Als u zou vragen hoe mensen over wespen denken zullen de meesten aangeven dat ze er een hekel aan hebben. De meeste mensen zullen wespen zonder aarzelen proberen te doden. De waarheid is echter dat we niet zonder wespen kunnen omdat ze zo belangrijk voor ons zijn.
Minder bijen door te weinig voedsel en nestgelegenheid
de intensieve grootschalige landbouw; de verstedelijking; het strakker en efficiënter beheer van het openbare groen. Bijen hebben bloemen nodig.
Honingbijen hebben én een kolonie én een honingvoorraad te verdedigen en kunnen dus wel aanvallen wanneer ze denken dat zij (of hun kolonie) bedreigd worden. Een steek van een honingbij is altijd pijnlijk, en kan ook gevaarlijk zijn voor mensen met een bijenallergie.
Bijen zorgen niet alleen voor honing. Doordat ze telkens stuifmeel ophalen, zorgen ze voor de bestuiving van bloemen en planten. Door de bestuiving kunnen de bloemen en planten zich voortplanten en blijven er genoeg groeien. De bij is niet alleen belangrijk voor het maken van honing, maar voor onze hele natuur.
De honingbij wordt door imkers gehouden in bijenkasten en is daarom niet echt als een wilde diersoort te beschouwen. De overige bijensoorten beschouwen we wel als 'wilde' bijen, omdat zij niet door de mens verzorgd worden.
Bijen steken uit zelfverdediging, om hun nest te beschermen of om eventuele prooidieren te doden. Bij een steek ontstaat een kleine huidwonde en wordt er gif in de wonde gebracht, waardoor een insectensteek pijnlijk kan zijn.
Een volwassen bij leeft meestal slechts enkele weken. De rest van het jaar zijn de bijen alleen in andere levensstadia (larve, pop) aanwezig, zoals hierboven beschreven. Uitzonderingen zijn hommels en sommige groefbijen, waarvan bevruchte vrouwtjes overwinteren en zo wel een half jaar oud kunnen worden.
In werkelijkheid is het aantal bijen gestabiliseerd. In 2020 werden er in totaal 217.000 bijen en zweefvliegen geteld. In 2021 zijn dat er tot nu toe 200.000.
Veel mensen weten dit niet, maar hommels zijn bijen. Ze zien er wel duidelijk anders uit dan andere bijen, met hun wollige, kleurrijke beharing. Ze zouden misschien verward kunnen worden met de gewone sachembij, maar verschillen daarvan doordat hun ocelli (de puntoogjes bovenop de kop) bijna op één lijn liggen.
De honingbij heeft net als alle vliesvleugeligen twee grote ogen aan weerszijden van de kop die bestaan uit vele kleine suboogjes, het geheel is het samengesteld oog of facetoog.
Bijen communiceren met elkaar over de locatie van voedsel door te dansen. Deze danstaal is een unieke vorm van symbolische communicatie in het dierenrijk. Het werkt zo. Wanneer een bij bijvoorbeeld een bloeiende kersenboom heeft ontdekt, keert deze terug naar de bijenkorf.
Zij kan dus meerdere keren steken. Dit maakt een wesp eigenlijk gevaarlijker dan bijen, los van het feit dat wespen zich ook agressiever verdedigen dan bijen als ze zich bedreigd voelen.
Bijen hebben de gewoonte om te steken, wanneer ze gevaar ervaren. Wetenschappers ontdekten dat ze echter ook kunnen bijten. Dat doen ze bij vijanden die te klein zijn om te steken. Op die manier verspreiden ze een verlammend gif.
Heel belangrijk tegen zwermen is dat de bijen onder het broed steeds ruimte hebben om verder uit te bouwen en dat er hoogstens een volle honingbak bovenop staat. Dus zo gauw de bovenste bak vol verzegelde honing is dit afnemen, vooral in de zwermmaanden april t/m juni. Dit is de methode in zijn eenvoudigste vorm.
Gebruik bittere amandelolie. Bittere amandelolie, of het hoofdbestanddeel benzaldehyde, kan gebruikt worden om bijen mee te weren. Giet een kleine hoeveelheid op een doek en bewaar deze op een warme, winderige plek buitenshuis waar het snel zal verdampen.
Voor de meeste andere imkers is bijenhouden een liefhebberij. De meeste van de ca 8.000 imkers in Nederland zijn lid van de Nederlandse BijenhoudersVereniging (NBV) of van Imkers Nederland.
Slapen wespen 's nachts? Wespen zijn vooral overdag actief, tot zonsondergang. Daarna gaan ze in hun nest slapen, tot de zon weer opkomt.
Als je een wesp doodt, komt er namelijk via hun gif een bepaald feromoon vrij. Daardoor worden andere wespen agressiever en maak je dus meer kans op een wespensteek. Het fabeltje dat wespen hun dode soortgenoten wreken, klopt dus echt.
4. Doe geen fel gekleurde kleding aan. Felle, heldere kleuren trekken wespen en andere insecten aan. Doe dus zo min mogelijk felle kleuren aan, zoals geel, paars, rood en blauw, zodat je minder aantrekkelijk bent voor wespen.