Als je in aanraking komt met een kwal, komen de netelcellen en het gif op de huid. Dit geeft een brandend en prikkend gevoel. Je voelt de bijtende pijn pas echt wanneer je uit het water komt. Dit komt doordat de netelcellen dan uitdrogen.
Een kwallenbeet kan een vervelende reactie veroorzaken die tussen de één en drie dagen kan aanhouden. De meest voorkomende symptomen zijn: Een rode huid. Zwelling.
Kwallen zijn technisch gezien dieren, maar ze hebben geen hersenen of zenuwstelsel. “Alles wat we weten over het zenuwstelsel suggereert dat zo'n schepsel totaal niet in staat is iets complex als lijden of ongemak waar te nemen”. Het 'dier' is nogal vergelijkbaar met een wortel, stelt Burnett.
Wat doe je bij een kwallenbeet? Bij een ernstige allergische reactie: bel of laat 112 bellen. Wrijf niet over de gestoken plek. Probeer de netelcellen eerst weg te schrapen of weg te spoelen met zeewater.
De meeste kwallen kunnen geen kwaad. Er zijn echter kwallen die kunnen steken. Doorzichtige, kleurloze kwallen zonder lange losse tentakels zijn ongevaarlijk. Uitzondering hierop is de kruiskwal, deze is kleurloos met een kruis in het midden en veel tentakels aan de rand.
Een lichte reactie: branderige jeuk, pijn en rode bultjes op de huid. Een mild ernstige reactie: misselijkheid, kortademigheid, maagklachten, verwarring. Dit komt voor bij kleine kinderen of als de kwal veel gif heeft afgegeven.
Komt de kwal in contact met een vijand, dan schieten de netelcellen als een soort harpoen uit de tentakel. Het gif uit die cellen komt in je huid terecht, met jeuk en pijn tot gevolg. In Nederland is de kans dat je een (zeer) giftige kwal tegenkomt gelukkig niet heel groot.
In de Noordzee leven verschillende soorten kwallen. De oorkwal komt het meeste voor. Dit is een doorzichtige kwal met vier roze of witte ringen. Hij kan je niet steken, omdat hij niet door de huid heen komt.
Plassen over een kwallenbeet: het zou het prikken tegen gaan, maar maakt het juist erger! Harpoenachtige cellen van de kwallententakels die op je huid liggen komen door de urine alsnog in je vel. Azijn helpt wel, omdat het het gif in de cellen neutraliseert.
Ook voor de bloemkoolkwal, ook wel de zeepaddestoel genoemd, hoeven we niet bang te zijn. Hoewel ze onwijs groot kunnen worden, deze anderhalve meter grote werd bijvoorbeeld gespot bij de Engelse kust, is de steek van deze imposante kwal niet gevaarlijk.
Hongerige kwallen verlammen hun prooi met gif. Met hun tentakels brengen ze het hapje vervolgens naar de mondopening en de maag. In Australië hebben mensen netten gespannen om giftige kubuskwallen tegen te houden. Het gif van die kwallen is dodelijk voor mensen.
De onderzoeker laat de imposante kwal op het strand liggen zodat andere mensen hem ook kunnen bewonderen. Wie dat wil, kan het dier gewoon oppakken. Deze kwal is ongevaarlijk, volgens Ecomare, het centrum voor wadden en Noordzee. De netelcellen zijn te zwak om door de menselijke huid te dringen.
Ze hebben geen brein en bestaan vrijwel geheel uit water – en toch beschikken ze over heel wat superkrachten.
Kwallen bijten niet
We noemen het dan wel een kwallenbeet, maar kwallen kunnen helemaal niet bijten. Ze steken. Officieel heet het dus een kwallensteek. De tentakels van een kwal bevatten netelcellen met gif.
Niet alleen zoogdieren zoals wij, maar ook vogels, vissen en mogelijk kreeften. Wie niet kan praten, voelt geen pijn, was lange tijd het adagium in de wetenschappelijke wereld. Tot de jaren 1980 opereerden artsen baby's die nog niet konden praten zonder verdoving.
Als het oostenwind (aflandige wind) is, wind van land naar de zee, ontstaat er een onderstroom. De bovenste laag van het water wordt dan door de wind van het land af geduwd, terwijl de onderstroom naar het land toe gaat. In die onderstroom bevinden zich de kwallen, met als gevolg dat ze aanspoelen op het strand.
Een van de belangrijkste symptomen die bij een beet van een kwal optreden, is een rode huid. Ook kan de huid na de beet opzwellen en gaan jeuken. Vaak zie je streepvormige plekken, die een beetje op galbulten of netelroos lijken. Soms kunnen er ook bultjes of blaasjes ontstaan.
De irukandji is een kleine, glasheldere kwal. Hij wordt maar een paar centimeter lang en leeft in de tropische wateren rond de noordkust van Australië. Dit kwalletje wordt in het algemeen gezien als het giftigste dier ter wereld en in tegenstelling tot andere kwallen heeft de irukandji ook netelcellen op het lichaam.
Je kunt hele lekkere gerechten maken met de kwal, maar de kwal zelf smaakt volgens Ammerlaan nergens naar. 'De kwal zelf is eigenlijk alleen maar textuur, maar in de Aziatische keuken is textuur ook een smaak. ' De textuur wordt ook vergeleken met die van een komkommer.
De grootste kwal ter wereld is de gele haarkwal. Hij komt onder andere voor in de Arctische, Noord-Atlantische en Noord-Pacifische Oceaan. Hij is erg groot en heeft meterslange tentakels. De grootste gele haarkwal spoelde aan in Massachusetts Bay (Verenigde Staten) in 1870.
Kwallensoorten in de Wadden- en Noordzee
De meest voorkomende kwal is de oorkwal. De steek van deze soort doet niet veel pijn en de gevolgen zijn minimaal. Na een steek kan de huid hoogstens wat rood, opgezwollen en een beetje jeukerig zijn, maar deze klachten verdwijnen na een aantal uur.
De meeste kwallensoorten die je in Nederland tegenkomt, kunnen geen kwaad. Eigenlijk is alleen de kompaskwal gevaarlijk. Deze kwal heeft bruine V-vormige strepen.
In de Noordzee leven geen dodelijke kwallensoorten zoals in de tropen, toch is een ontmoeting niet altijd aangenaam. De gifpakketjes zijn soms uitgerust met harpoenachtige naalden die door onze huid kunnen dringen. Ze worden afgevuurd wanneer de kwal 'getriggerd' wordt, bijvoorbeeld bij aanraking.
4) Kwallen poepen door hun mond.
Ze hebben alleen een maag, maar geen darmen. Alle stukjes prooi die een kwal niet nodig heeft, komen er dus via hetzelfde gat weer uit! Elke kwallensoort heeft een eigen dieet. Sommigen soorten eten algen, plankton en babyvisjes, maar grote kwallen eten hun soortgenoten en vissen.
Het eeuwige leven
Toch kan de Turritopsis nutricula wel degelijk sterven: de regeneratie werkt namelijk alleen bij volwassen exemplaren. Ziekte of hongerige roofdieren worden jonge kwallen wel fataal, maar er is geen ander dier bekend met deze hoge kans op biologische onsterfelijkheid.