In Vlaamse dialecten werd de gefrituurde aardappel ook wel uitgesproken als 'patat friet', wat later gewoon friet of frit werd. Toen de patates-frites zich verspreidden over het hele Nederlandse taalgebied, bleef dat in het zuiden gewoon friet, terwijl het boven de grote rivieren afgekort werd tot: patat!
De Vlamingen noemen de gefrituurde aardappel altijd friet. Met patat bedoelen zij de rauwe aardappel. Ook een klap wordt soms een patat genoemd.
De naam 'friet' komt van patates frites, Belgisch-Frans voor 'gebakken aardappelen'. De associatie met Frankrijk stamt mogelijk uit de tijd van de Eerste Wereldoorlog, toen Amerikaanse soldaten onze friet leerden kennen in de Franstalige regio van België, en daardoor dachten dat ze in Frankrijk waren.
'Friet' is een verkorting van het oorspronkelijke 'patates-frites'. In het Zuid-Nederlandse taalgebied lag een verkorting tot 'patat' niet voor de hand, omdat die term er al sinds de 17e eeuw gebruikt werd voor aardappelen.
Pommes pont neuf zijn hele dikke frieten.
Frietjes worden traditioneel gebakken in dierlijk vet (ossenwit en/of paardenvet). Dat zorgt voor die typische smaak en geur, maar is helaas minder gezond doordat het meer verzadigd vet bevat. Daarom worden frietjes tegenwoordig ook in plantaardige olie gebakken, of in een mengsel van de twee.
Maar wat maakt Belgische friet nou zo lekker? De Belgische friet is gemaakt van een aardappel die speciaal voor het frituren is geteeld. De verse aardappels (bijvoorbeeld een Bindje) worden eigenhandig geschild en gesneden.
War Child start op de dag dat Nederland 70 jaar bevrijding viert namelijk met een campagne: 'Maak van je patatje een frietje vrede'. Klanten krijgen bij deelnemende cafetaria's voor 20 cent een speciaal vorkje bij hun patat.
In een Zuid-Hollandse snackbar bestel je een patatje flip als je patat met mayonaise en pindasaus zónder uitjes wilt.
Frites is eigenlijk het minst belangrijke woord. Vandaar dat boven de rivieren is gekozen voor het belangrijkste woord: patat." Maar beneden de rivieren en in België betekende 'patat' al aardappelen. "Als je dus in Vlaanderen zei dat je patat wilde eten, kreeg je gekookte aardappelen.
Superfriet. Een frietje super is een kleine portie friet geserveerd met mayonaise en een frikandel. Dikwijls wordt een superfriet ook wel een 'supertje' genoemd.
Want België is frietland nummer één. In 2016 telde het land maar liefst 4 643 frietkramen – of frietkoten, zoals we eigenlijk moeten zeggen. Voor de lekkerste friet ter wereld, hoef je alleen maar even de grens over te steken naar steden als Antwerpen, Gent en Brugge.
Britse en Amerikaanse soldaten zouden tijdens de Eerste Wereldoorlog frieten hebben leren kennen aan het Belgische front. Omdat ze overal om zich heen Frans hoorden praten, lanceerden ze de benaming French fries.
In de BN volkstaal is patate, patat het gewone woord voor 'aardappel'; de uit het Belgisch-Frans ontleende verbinding patates frites 'gefrituurde aardappelen', in Vlaamse dialecten uitgesproken als patat friet, wordt in het NN boven de grote rivieren verkort tot patat; zie ook → friet.
Friet, frieten, patat, patatten. En aardappelen.
De Belg zegt friet en de Nederlander patat.
aardappel in Vlaams
Vertalingen van aardappel in onder andere Vlaams zijn: petat (we hebben 1-vertalingen gevonden).
Voor wie een patatje oorlog niet gewelddadig genoeg is: patat met mayo, curry, saté en ui. Ook bekend onder de naam 'Patat revolutie'. Gaat in Den Haag door het leven als 'Patat ziekenhuis'.
Een patatje speciaal is patat met mayonaise, curry of ketchup en gesnipperde uien. Daar is weinig twijfel over mogelijk.
Op de kaart staan ook enkele speciale gerechten. Wat dacht je bijvoorbeeld van 'patat verschrikkelijk', met mayonaise, curry én pindasaus en daarbij nog eens kruiden, ui, champignons en spekjes. Dat klinkt inderdaad verschrikkelijk (lekker).
Het gaat hierbij om een gebakken ei tussen twee boterhammen, waarbij het brood eventueel dik beboterd is met roomboter of margarine (als dat in de oorlog beschikbaar was). Het grote publiek zal zoiets dan ook gewoon broodje gebakken ei noemen.
Patatje vrede
Sommige snackbars veranderden de naam oorlog daarom in vrede of feest, maar beide variaties sloegen niet aan. Tegenwoordig zijn er zoveel verschillende sauzen en combinaties dat mensen liever gewoon precies zeggen wat ze willen.
Een patatje oorlog bestaat in de meeste gevallen uit een portie friet met daarover een klodder mayonaise, pindasaus en (vers) gesnipperde uitjes.
België telt 4643 frituren. Volgens recent onderzoek van VLAM (*) gaat liefst 95% van de Vlamingen minstens één keer per jaar naar de frituur. 85% van de Vlamingen eet minstens één keer maand frieten en meer dan 60% doet dat minstens wekelijks.
De Belg eet gemiddeld 70 kilo aardappelen per jaar, en daarmee is niet alles weggewerkt. In Wit-Rusland eten ze gemiddeld zelfs 175 kilo. Op het vlak van productie staat China op de eerste plaats: de aardappelvelden daar leveren in totaal zo'n 99 miljoen ton.
Zo zijn de frietjes in Vlaanderen meestal tussen 9 en 11 millimeter dik, waarbij een dikte van 10 millimeter voor velen de favoriet is. In Franstalige België zijn de frietjes meestal iets dikker en snijden ze in sommige streken zelfs frietjes tot 13 millimeter.