Als je exact wil weten hoe oud een boom is, dan tel je best het aantal jaarringen in het onderste van de stam. Immers, een doorsnede van de stamvoet telt heel wat meer jaarringen dan een doorsnede bovenin de stam of van een grote tak. Bij een boom groeit dus elk jaar een laagje bij, in de breedte en in de lengte.
Wel honderd tot tweehonderd jaar! Hoe oud een boom precies kan worden, is afhankelijk van verschillende dingen. Zoals de boomsoort en de plek waar de boom staat. De oudste boom ter wereld is waarschijnlijk al meer dan 4.700 jaar oud en staat in Amerika.
Onder schors zit de bast, daar lopen de bastvaten. Dit zijn een soort buisjes waarmee het voedsel uit bladeren over de hele boom wordt verdeeld. Onder de bast zit laagje dat cambium wordt genoemd, vanuit dat laagje groeit de boom elk jaar stukje dikker en zo ontstaan de jaarringen.
Deze boom is heeft een dikke stam van 180 cm omtrek en een hoogte van 50 cm. Daarna een zware vertakking van 90 cm in 4 armen.
Wat je in zo'n geval nog kunt doen: neem een zijtak, tel terug tot de stam en van daar naar beneden. Zie je een grove den met diepe groeven in de stam, dan kun je ervan uitgaan dat deze wel honderd jaar oud is. De schubben of platen worden breder en de stam gaat er meer vormen als de boom ouder wordt.
De boom hol is van binnen en het is dus niet mogelijk is om de jaarringen te tellen. De leeftijd blijft een schatting: sommigen beweren dat de boom wel meer dan 1000 jaar oud kan zijn, maar deskundigen houden het op 400 tot 500 jaar.
De grootste en vermoedelijk oudste eik van Ivenack is waarschijnlijk 750 tot 800 jaar oud. Eerder werd aan 1000 tot 1200 jaar gedacht, maar dit is gezien de jaarringbreedte bij deze en andere eiken niet waarschijnlijk.
De dikte van een goed groeiende boom kan om zo'n tijdsbestek gemakkelijk meer dan het dubbele zijn van een minder goed groeiende boom. Vrijstaande, goed groeiende eiken op goede bodems bereiken na 100 jaar een stamomtrek van zo'n 2,5 tot 3,5 meter.
De oude Beuk bleek de grootste omtrek te hebben met 4.60 meter. Als je dan uitgaat van de 2,5 cm groei per jaar dan komen we voor deze boom uit op een leeftijd die om en nabij de 184 jaar zal liggen, een eerbiedwaardige oude boom. De Plataan deed er overigens niet veel voor onder qua omvang.
Bij bomen op stam wordt de diameter gemeten op borsthoogte (vaak afgekort als 'Dbh'), dit is op 1,3 meter hoogte. Bij gevelde bomen gebeurt de meting in de helft van de werkhoutlengte van de te meten stam. De diameter wordt gemeten met een meetlint of een meetklem.
Het basis principe van deze dateringsmethode is dat een opeenvolgende reeks met voldoende jaarringen een patroon bevat dat uniek is voor een bepaalde periode en dat andere bomen in dezelfde periode en binnen hetzelfde gebied een vergelijkbaar jaarringpatroon hebben waardoor deze vergelijkbaar zijn.
In de lente maakt de boom vrij grote houtvaten aan, in de zomer zijn deze al dunner en in de herfst en winter stopt de groei bijna volledig. Hierdoor ontstaat er een kleurverschil van lichte ringen (grote vaten) en donkere ringen (kleine vaten), dit zijn de jaarringen.
De bristlecone-den (Pinus longaeva) telde 4862 jaarringen. Het zou tot 2012 duren voor een nog oudere boom werd gevonden, een exemplaar van dezelfde soort van maar liefst 5062 jaar oud. Met de vondst van deze boom, die stamt uit het jaar 3050 voor Christus, werd de schande voor Curry enigszins verzacht.
De lengtegroei neemt elk jaar af. Als een boom volwassen is, is de lengtegroei teruggebracht van 30 a 150 cm per jaar naar 0.5 a 4 cm per jaar. Op zich hoeft de boom niet meer groter te groeien, maar de boom heeft de scheuten nodig om er bladeren en bloeiwijzen mee te maken.
Met de naam Hyperion is deze mammoetboom (Sequoia sempervirens) met ruim 115 meter hoog de hoogste boom ter wereld. Hij staat langs de kust in het Redwood National Park in het Noordwesten van Californië.
De oudste boom is volgens hen metingen de Marialinde in Oisterwijk. Deze staat op het plein De Lind achter het gemeentehuis en telt 632 jaren. De eerst bekende gedocumenteerde vermelding van deze boom dateert uit 1388. De linde overleefde toen een felle brand en zou daarom bovennatuurlijke krachten hebben.
De Beuk gedijt goed op vochthoudende, goed doorlatende, kalkrijke, leemhoudende bodem. Hij verdraagt hoge waterstanden of droge zandgronden niet. De boom leeft in symbiose met een schimmel (mycorrhiza). De boom kan goed tegen schaduw, maar niet tegen direct zonlicht als om de boom andere planten worden verwijderd.
Beuken worden niet zo oud. Ze zijn erg gevoelig voor veranderingen in de bodem. Gemiddeld bereiken ze een leeftijd van 150 jaar, soms 200 jaar. Bij Laren in Gelderland staat de oudste beuk van Nederland; deze heeft de uitzonderlijk hoge leeftijd van 400 jaar.
De oudste boom ter wereld staat in Zweden, om exact te zijn in het Fulufjället National Park. De boom in kwestie is een spar. Op het eerste gezicht ziet de boom er weinig indrukwekkend uit, maar onderzoekers zijn erachter gekomen dat de wortels van de boom minstens 9.500 jaar oud zijn!
De leeftijd is te bepalen aan de hand van de omtrek van de stam. Gemiddeld groeit de stam 1 cm per jaar. Dat betekent dat een olijfboom met een stamomtrek van 50 cm ca. 50 jaar oud is.
Het gewicht varieert van 600 tot 8000 kilo, met een maximale kluitdoorsnede van ruim 2 meter. De prijzen zijn afhankelijk van leeftijd, soort en formaat en lopen uiteen van € 600,- tot € 8.000,- Bomencentrum Nederland heeft ruim 100 soorten grote bomen op voorraad.
Zo kan een eik die in bosverband op arme grond staat een gemiddelde groeisnelheid van minder dan 1 cm per jaar hebben, terwijl dit bij een vrijstaand exemplaar op rijke grond wel 4 cm per jaar kan zijn.
Eikenboom kopen: vanaf slechts € 1,35 – Kwekerij Online.
Bij kasteel Doornenburg in de provincie Gelderland, precies waar de Rijn zich opsplitst in de Neder-Rijn en de Waal staat een eik in de rijke rivierbodem, naar men zegt, Nederlands oudste boom, bekend als de 'duizendjarige eik'.
Middeleeuwse en oudste eiken
De Nederlandse botanicus Aljos Farjon ontdekte een groepje eiken van bijna 1000 jaar oud bij Blenheim Palace, Engeland. De bomen hebben een omtrek van bijna 9 meter!