Een Bakru winti is een soort van een bos winti, die diensten verricht voor hogere winti's of zelfs mensen. Hij kan ook de gedaante van een kind aannemen en is te herkennen aan typische kenmerken zoals een groot hoofd en grote ronde rode ogen.
Het liefst laat hij zich zien in allerlei wilde diervormen, vaak zwart, harig, met grote klauwen, vliegend, lopend of kruipend. Maar zijn eigenlijke gedaante is die van een afzichtelijke kabouter met een groot hoofd, de ene kant van zijn lichaam is menselijk, de andere kant is hard en lijkt op hout, ijzer of steen.
Een Bakru winti is een soort van een bos winti, die diensten verricht voor hogere winti's of zelfs mensen. Hij kan ook de gedaante van een kind aannemen en is te herkennen aan typische kenmerken zoals een groot hoofd en grote ronde rode ogen.
In de Surinaamse cultuur spelen winti's een grote rol in de samenleving. Surinamers hebben vele winti's. Enkele winti's zijn onder andere: Aisa, Ampuku, Kromanti, Bakru, Ingi, Leba, Fodu, Ankantamasi en de Luangu. De winti's bieden bescherming en begeleiding.
Bij een jójó pai hoort een Leba pai, een liba pai (offer voor de rivier, liba = rivier) , een boesi pai (offer aan het bos, boesi = bos), een grong pai (offer aan de aarde, grong = grond), een Kabra tafra (offer aan de overleden voorouders, tafra = tafel), een jéjé of kra tafra ( offer aan eigen ziel) en verder alle ...
De leba speelt een grote rol binnen de Winti cultuur, omdat hij de contacten legt tussen de winti's (geesten) en de mens. Bovendien beschermt de leba de mensen tegen kwade geesten. Door het horen van ritmische muziek kan de leba in trans raken, en drinkt dan malasi om te kalmeren.
De ampuku winti is een Afrikaanse winti. Het is een bos winti (boesi winti). In de rangorde van de winti religie behoort de ampuku tot één van de lagere winti's. Desondanks is de ampuku een zeer slimme winti.
Kromanti is een belangrijk onderdeel van de traditionele Afro-Surinaamse Winti, een animistische religie. Met 'Kromanti winti' of 'Kumanti winti' wordt ook wel specifiek verwezen naar de geesten (goden) van het element lucht (het luchtpantheon) binnen deze religie.
Een obia is een spirituele kracht die volgens animistische geloofstradities uitgaat van de ziel/geest van een mens, dier, plant of een ander natuurlijk fenomeen. Obia komt voor als medium of magisch medicijn in de marroncultuur en de Surinaamse winti.
Boven aan de winti hiërarchie staat de oppergod, het hoogste geestelijke wezen bekend als Anana, Gran Gado of (Anana) Keduaman Keduapon. Anana, een Fante-Akan aanduiding voor God de Schepper (zie Wooding 1972: 122, 156), heeft de hemel en aarde geschapen.
Leven volgens de traditionele Afro-Surinaamse religie, Winti betekent voor mij mentale vrijheid en in mijn kracht staan. En het mooie is dat Winti Universeel is dus voor iedereen!
Een persoon die een Kromanti winti heeft behoort ook de favoriete kleding en sieraden van deze winti aan te schaffen. Deze zijn: Zijn geliefde kleuren in kleding: blauw - wit , helemaal in het wit, of gestreepte kleuren rood - blauw - groen - geel - oranje .
Ramp en tegenspoed treffen het nageslacht van de ongelukkige." Kiri-vodu komt bij verschillende Afro-Surinaamse families voor. Vroeger op de plantage gaf de meester opdracht een slang te doden als die op de plantage werd gezien. De slaaf kon niet anders dan de opdracht van zijn meester volgen.
Ogri ai is letterlijk vertaald 'boze oog' vanuit het Sranan tongo en staat voor geloof in de creools-Surinaamse cultuur aan de schadelijke invloed van iemands blik, het boze oog, waar vooral kleine kinderen uiterst gevoelig voor zouden zijn.
De Ala Kondre Ketting is een bekende culturele ketting in Suriname. Ala Kondre betekent letterlijk alle landen, maar deze Ketting staat voor ketting met alle winti's. De verschillende kralen aan de ketting hebben allemaal hun eigen betekenis gerelateerd aan de verschillende winti's.
Mysterieuze huidziekte
Een raakvlak van werkelijkheid en vampiers is de huidziekte porfyrie. Mensen met deze ziekte zijn extreem gevoelig voor zonlicht. Ze krijgen een branderig, jeukend gevoel op hun huid als ze in de zon zijn geweest, vaak met blaren en zweren tot gevolg.
Ten eerste moet je door een vampier gebeten zijn. Je moet er ook aan sterven en pas daarna kun je als vampier herrijzen. Omdat iedere gebetene daardoor vampier zou moeten worden, betekent dit automatisch dat er ofwel geen vampieren meer zijn, ofwel dat iedereen vampier geworden is.