Een ondernemingsraad (OR) bestaat uit werknemers die namens het personeel overleggen met de werkgever. De OR-leden worden door jou en je collega's gekozen in een OR-verkiezing. Er zitten minstens 3 en maximaal 25 leden in de OR. Dat hangt af het aantal werknemers in het bedrijf.
De spelregels van de overlegvergadering zijn uitgewerkt in artikel 24 van de Wet op de ondernemingsraden (WOR). Ook staat in dit artikel wie bij de overlegvergadering aanwezig moeten zijn. Dat zijn niet alleen de OR en de bestuurder, maar alle partijen die direct betrokken zijn bij de besluitvorming in de organisatie.
De deelnemers
Alleen de leden van de ondernemingsraad, zijnde werknemers- en werkgeversafgevaardigden, kunnen in principe zetelen in de vergaderingen.
Hiervoor tellen mee: (i) personen die in de onderneming werken op basis van een arbeidsovereenkomst of publiekrechtelijke aanstelling. Ook werknemers in deeltijd tellen volwaardig mee. Verder tellen mee (ii) ingeleende werknemers die ten minste 15 maanden bij de onderneming werkzaam zijn.
Voor ondernemingen of organisaties met 50 of meer medewerkers is een ondernemingsraad (OR) verplicht. Heeft een ondernemer meer bedrijven? Dan moet elk bedrijf met minimaal 50 medewerkers een eigen OR hebben.
Het aantal werknemers bepaalt hoeveel leden een ondernemingsraad (OR) telt. Bij 50 tot 100 werknemers moet een ondernemingsraad 5 leden hebben. Bij 100 tot 200 werknemers moet een ondernemingsraad 7 leden hebben. Bij 200 tot 400 werknemers moet een ondernemingsraad 9 leden hebben.
Werkgever weigert OR in te stellen
Als de ondernemer weigert een OR in te stellen of zijn medewerking hieraan te verlenen, dan handelt hij in strijd met de verplichtingen van de Wet op de ondernemingsraden. Werknemers kunnen dan naar de kantonrechter stappen, die de werkgever kan verplichten om het alsnog te doen.
De OR regelt zijn zittingsduur in zijn reglement en deze mag volgens de wet twee jaar, drie jaar of vier jaar zijn. Verlenging door de OR van zijn zittingstermijn van twee of drie jaar tijdens de zittingstermijn is wettelijk niet mogelijk. Artikel 12 WOR bepaalt als regel dat de OR-leden om de drie jaar aftreden.
Het is wel mogelijk dat medewerkers je voor de rechter dagen als je weigert om een ondernemingsraad in te stellen. Op grond van de Wet op de economische delicten kan de rechter je dan een sanctie opleggen. Volgens deze wet kan het gaan om een hechtenis van maximaal zes maanden, een taakstraf of een geldboete.
In het Nederlandse onderwijs is een Medezeggenschapsraad (MR) verplicht. De MR bestaat uit personeel en ouders. Zij beslissen o.a. mee over onderwijsinhoudelijke keuzes en over de besteding van de vrijwillige ouderbijdrage.
De voorzitter bewaakt als manager de voortgang en spreekt mensen aan op hun resultaten en houdt de doelen in de gaten. Van de voorzitter van een OR wordt verwacht dat deze het groepsproces stimuleert en bewaakt. De voorzitter moet in staat zijn om per situatie indien nodig de leiderschapsstijl te kunnen aanpassen.
Gebruikelijk is een minimum van 6 overlegvergaderingen per jaar. En er zal altijd een vergadering moeten plaatsvinden (binnen twee weken) als de ondernemingsraad of de bestuurder daarom vraagt. Dat is dan vaak een extra of “tussentijdse” OV.
Taken ondernemingsraad (OR)
Een OR overlegt over het ondernemingsbeleid en de personeelsbelangen. Hierbij heeft de OR recht op alle informatie die voor de uitvoering van zijn taak nodig is. De OR heeft adviesrecht voor belangrijke financiële, economische en organisatorische besluiten.
De WOR geeft geen exact aantal uren voor het OR-werk. Maar wel een minimumaantal uren. Artikel 18 van de WOR legt vast dat OR-leden minimaal 60 uur per jaar mogen besteden aan werkzaamheden voor de ondernemingsraad. Dit is exclusief vergadertijd en scholingsdagen en geldt voor alle OR- en commissieleden.
Als OR-lid houd je je met andere zaken bezig dan in je normale werk. Je krijgt inzicht in de afwegingen die jouw werkgever maakt. Zo leer je begrijpen waarom bepaalde beslissingen worden genomen. De ondernemingsraad handelt in het belang van werknemers.
Als lid van de ondernemingsraad (OR) heeft u ontslagbescherming. Dit betekent dat een mogelijk ontslag niks te maken mag hebben met uw OR-lidmaatschap.
Denk hierbij bijvoorbeeld aan werktijden, arbeidsomstandigheden, opleidingen, functiebeoordelingen of ziekteverzuim. Als de OR niet akkoord gaat, mag de ondernemer de regeling niet uitvoeren. Doet deze dat toch, dan kan de OR de zogenoemde 'nietigheid van het besluit inroepen'.
Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen individuele of collectieve onderwerpen. De belangrijke bevoegdheden zoals het advies- en het instemmingsrecht (artikel 25 en 27 WOR) “sturen” een OR inderdaad naar het collectieve belang. Maar in deze artikelen staat niet dat de OR zich niet mag buigen over individuele kwesties.
Voor een gemiddelde ondernemingsraad met een gemiddelde werkbelasting is 4 uur per week (1 dagdeel) een minimum en voor een ondernemingsraad met een grotere werkbelasting is dit al gauw 6 – 8 uur per week.
Welke rechten heeft een ondernemingsraad (OR)? Om invloed uit te oefenen heeft de ondernemingsraad (OR) verschillende rechten. Adviesrecht, instemmingsrecht, initiatiefrecht en recht op informatie van de werkgever.
De OR vertegenwoordigt alle medewerkers in een onderneming. Zowel medewerkers als management. Daarnaast is het de verantwoordelijkheid van de OR om te helpen bij het goed functioneren van de onderneming in al haar doelstellingen. (WOR artikel 2).
Wat mag je verwachten van de OR? Enerzijds is de OR er om de medewerkers te vertegenwoordigen, anderzijds is de OR er om jou als werkgever van advies te voorzien en mee te denken over belangrijke beslissingen. Dit betekent dat ze invloed mogen uitoefenen op de keuzes die je wilt maken binnen je organisatie.
Als u meer dan 50 werknemers heeft, dan moet u een ondernemingsraad hebben. Bij minder dan 50 werknemers kunt u vrijwillig een OR of personeelsvertegenwoordiging (PVT) opzetten.
Indien binnen een organisatie geen wettelijk verplichte OR aanwezig is, zal de bestuurder de voorgenomen besluiten die hij normaal moet voorleggen aan de OR, in principe gewoon kunnen nemen. Dit ontslaat hem echter niet van zijn wettelijke verplichting om een OR in te stellen.
De taak van de pvt is overleggen met de werkgever over het bedrijf, het werk en de arbeidsomstandigheden. De pvt bestaat uit minstens 3 werknemers. De leden van de pvt worden gekozen door de werkgever en de werknemers. Dit gebeurt met een geheime schriftelijke stemming.