Je mag zowel patat als friet zeggen, maar je voorkeur hangt waarschijnlijk af van waar je woont. In het noorden van Nederland wordt meestal patat gezegd, in het zuiden van Nederland bestel je vaker friet. De Vlamingen noemen de gefrituurde aardappel altijd friet. Met patat bedoelen zij de rauwe aardappel.
Je ziet het waarschijnlijk al aan de naam, maar de oorsprong van het woord 'patates frites' ligt in de Franse en Vlaamse taal. “Patates betekent aardappel en frites betekent gefrituurd. Het betekent dus letterlijk vertaald aardappel gefrituurd.” Boven de rivieren is de keuze dus op de afkorting patat gevallen.
In het zuiden van Nederland lag een verkorting tot 'patat' niet voor de hand, omdat die term er al sinds de 17e eeuw gebruikt werd voor aardappelen. Zij kozen dus voor Friet. Boven de rivieren werd de naam Patatfriet als snel Patat.
Het gerecht heeft zich in twee golven verspreid, elk met een andere benaming. De eerste golf ('friet') ontstond eind 19e eeuw in België en bereikte begin 20ste eeuw Zuid-Nederland. De tweede golf begon kort na 1945 in de Randstad, eerst als 'patatfriet' maar al snel verkort tot 'patat'.
Grofweg ligt de frietgrens boven de grote rivieren: Zeeuwen en Rotterdammers zeggen patat (of petat), daaronder is het friet wat de klok slaat. Ook in België zegt men vooral friet.
Friet natuurlijk! Hieronder een geheel partijdige uiteenzetting waarom je FrietHoes-friet nooit –maar dan ook nooit- patat mag noemen. In grote delen van Nederland wordt vaker het woord patat gebruikt, eigenlijk met als enige uitzondering Brabant en Limburg.
Het is allebei juist!Je voorkeur hangt waarschijnlijk af van waar je woont. In het noorden van Nederland wordt meestal patat gezegd, in het zuiden van Nederland bestellen mensen vaker friet.
In Vlaanderen wordt meestal van friet, frieten, frietjes en soms ook fritten gesproken, in de drie zuidelijke provincies van Nederland en in het zuiden van Gelderland spreekt men van friet of frites, in de rest van Nederland wordt vaak het woord patat gebruikt.
Friet komt uit Frankrijk
Hun keukenpersoneel stond dus op straat, en die koks begonnen van ellende de eerste restaurants. Daar kwamen gerechten die eerst aan de elite werden geserveerd, ook op het bord van Jan met de pet terecht. Pommes de terre frites bijvoorbeeld, aardappelen die in hete olie worden gebakken.
De naam doet dus vermoeden dat deze frieten uit Frankrijk komen. Toch is friet in 2017 opgenomen in het UNESCO erfgoed van België. De oorsprong is niet zeker, maar het verhaal gaat dat in het zuiden van België de inwoners kleine vissen frituurden en gesneden aardappelen gebruikten als er geen vis gevangen werd.
Die twijfelen geeneens over de juiste benaming. Maar liefst drie kwart van onze zuiderburen zegt gewoon friet. Het lijkt erop dat #teampatat kan inpakken…
Dat komt omdat patat van de snackbar of uit een diepvrieszak vaak wat dikker is dan de friet bij de McDonald's. Vergeet jezelf niet af en toe te trakteren – calorieën tellen immers niet in het weekend.
Een rondje sociale media levert een paar grappige kaarten op van Nederland waarbij de patat-frietgrens duidelijk is gemaakt met verschillende kleuren. Boven de grote rivieren zeggen de meeste mensen patat, eronder is het friet of frieten.
De Belgische historicus Jo Gérard vond een manuscript uit 1781 terug waaruit bleek dat frietjes een Belgische oorsprong zouden hebben. Het verhaal ging dat (arme) inwoners van Namen, Huy, Dinant en Andenne de traditie hadden om in de Maas vis te vangen en deze te frituren vanaf 1680.
Frites is eigenlijk het minst belangrijke woord. Vandaar dat boven de rivieren is gekozen voor het belangrijkste woord: patat." Maar beneden de rivieren en in België betekende 'patat' al aardappelen. "Als je dus in Vlaanderen zei dat je patat wilde eten, kreeg je gekookte aardappelen.
'Patat' heeft in het etymologisch woordenboek van het Nederlands dezelfde betekenis als het Belgisch-Nederlandse 'aardappel'. Terwijl wij het in boven de rivieren in Nederland het bij patat hebben over 'gefrituurde reepjes aardappel'.
Een meer betrouwbaardere verklaring voor het ontstaan van friet is afkomstig uit Frankrijk. De Fransen eisen evenzeer de creatie van hun patates frites op, en verwijzen daarbij naar 'de allereerste friture' die op de Pont Neuf zou hebben gestaan.
Friet, frieten, patat, patatten. En aardappelen.
De Belg zegt friet en de Nederlander patat. Dat dacht deze Belg toch, tot eind augustus Twitter beheerst werd door #teamfriet en #teampatat. Ja hoor, er loopt een friet-patatgrens door Nederland, vakkundig door dialectoloog Jan Stroop vastgelegd in de jaren zeventig.
Wat is Raspatat? Raspatat is patat die wordt gemaakt op basis van tot poeder vermalen aardappelen met water. Hierdoor ontstaat een soort aardappelpuree. Een speciale Raspatatmachine perst deze aardappelpuree in de vorm van staafjes, die per portie afgesneden worden en meteen in de frituur gaan.
Er is geen betekenisverschil, het gaat om een verschil in spelling. We kennen natuurlijk ook nog patat, dat vooral in Midden- en Noord-Nederland wordt gegeten. Er zijn meer woordparen waarbij een klein verschil in spelling geen betekenisverschil geeft.
Wie zin heeft in een vettige snack kan beter een zakje frieten gaan halen dan een pak chips. Frieten, zonder saus, bevatten namelijk maar 350 calorieën ten opzichte van 510 calorieën bij chips. Een frietje bevat bovendien ook drie keer minder vet dan een zak chips.
Langste friet: Stephan Tyvaert uit Gent bakte in 4 uur tijd een friet, gemaakt van aardappelpuree, van 9 m, 79 cm en 4 mm lengte en een dikte van 2 x 2 cm.
De conclusie
Patat zowel uit de frituur als uit de oven bevat meer vet, kcal en suikers meer dan gewone aardappelen. Maar of ovenfriet echt gezonder is? Dat vinden wij van niet! Eet het daarom met mate en niet als vervanging van.