Staatsbosbeheer is met ruim 220 duizend hectare veruit de grootste
Overheid heeft prominente positie
In een lijst van het Kadaster vinden we de driehonderd grootste grondbezitters van Nederland. Die bezitten samen 1,5 miljoen hectare, kortom: een derde van het land. De rest van het grondgebied is versnipperd over miljoenen kleine eigenaren: boeren, tuinders en huizenbezitters.
Het Rijk is nog altijd de grootste grondbezitter van Nederland, maar meer dan de helft van alle gronden is in bezit van particulieren. Dat blijkt uit een onderzoek van Elsevier en het Kadaster. Ongeveer een zevende van de 3,3 miljoen hectare Nederlandse grond is in handen van de rijksoverheid.
Gina Rinehart: 12 miljoen hectare
Als we 1 persoon aan moeten wijzen die wereldwijd de meeste grond in bezit heeft, dan komen we uit op Gina Rinehart. Zij is de rijkste vrouw van Australië, en was in 2012 de rijkste vrouw ter wereld.
Van de akkerbouwers had ongeveer 25% in 2016 meer dan 30 hectare aan cultuurgrond in eigendom. In 2010 was dat nog 22%. Van alle akkerbouwbedrijven had 7% meer dan 75 hectare grond in bezit (in 2010 was dat nog 5%). Het aantal boeren dat helemaal geen cultuurgrond in bezit heeft, is gedaald.
In 2021 waren vier op de tien zelfstandige landbouwondernemers miljonair. Met name melkveehouders en boeren die granen of groenten telen waren vaak miljonair. Dat blijkt uit de jaarlijkse miljonairsmeting van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), die maandag werd gepubliceerd.
Het gemiddelde Nederlandse landbouwbedrijf genereert per jaar 51.000 euro aan inkomen. Daar komt nog eens 18.400 euro bij die buiten het bedrijf wordt verdiend, bijvoorbeeld door een parttime werkende partner. Overigens zijn de verschillen tussen bedrijven onderling en tussen verschillende sectoren zeer groot.
Volgens de recentste cijfers van statistiekbureau CBS waren er in 2019 in Nederland 53.233 landbouwbedrijven. Daarmee vormden boeren toen ongeveer 0,6 procent van de totale Nederlands beroepsbevolking.
Een relatief klein deel van ons grondgebied is bestemd voor bebouwing en wegen. Van de totale oppervlakte van Nederland is 54 procent (2,2 miljoen hectare) in gebruik als landbouwterrein, en 13 procent (0,5 miljoen hectare) als bebouwingnoot1 en verkeersterrein.
Er is vanzelfsprekend geen enkele particulier die daar ook maar in de buurt komt. Onder de particulieren bevinden zich een aantal interessante personen: zo is de nummer 1 op de particuliere lijst Margreet Wessels Boer, die met meer dan 2.200 hectare in de vier noordelijke provincies een grote uitschieter is.
Na Canada en Rusland is Amerika met in totaal 2,4 miljard hectare landmassa of 9.826.675 vierkante kilometer oppervlakte het grootste land ter wereld. Het beslaat zo'n 11,5 procent van de planeet. Ter vergelijking: België is ruim 30.000 vierkante kilometer groot en staat op de 139ste plaats qua oppervlakte.
Grond is een waardevaste investering
Het kan ten alle tijde gekocht en verkocht worden en behoudt altijd zijn waarde. Daarnaast kan het rendement op grond ook groot zijn. Bijvoorbeeld wanneer bestemmingsplannen wijzigen en landbouwgrond wordt aangewezen als grond bestemd voor woningbouw.
Er staat geen maximale diepte tot waar je mag graven in eigen tuin in het wetboek. Wel is het belangrijk om rekening te houden met de aanwezigheid van kabels en leidingen.
Er zijn allerlei oorzaken voor de verslechterende bodemkwaliteit, maar de intensieve landbouw is de belangrijkste. Die gebruikt veel mest om gewassen hard te laten groeien. Maar daarvoor moeten boeren ook veel ploegen, ontwateren, landbouwgif spuiten, en rijden met zware machines.
Landelijk overzicht
De gemiddelde agrarische grondprijs in Nederland is in het 1e kwartaal van 2022 uitgekomen op € 71.600 per ha (figuur 1). Dat is 1% lager dan in het 4e kwartaal van 2021 (€ 72.300 per ha), maar 3,2% hoger dan de gemiddelde grondprijs over heel 2021 van € 69.400 per ha.
Over heel 2021 ligt de gemiddelde grondprijs van bouwland op 74.400 euro per ha, 3,6% boven de prijs in 2020 (71.800 euro per ha). De gemiddelde prijs van grasland nam in het vierde kwartaal met 8% toe tot 64.800 euro per ha.
“Nederland kan niet zelfvoorzienend zijn met de huidige consumptie. Hoewel Nederland extreem efficiënt is en een hoge opbrengst per hectare heeft, kan het de bevolking niet voorzien van een gezond dieet. Dat komt omdat het een klein land is met een hoge bevolkingsdichtheid.
Dankzij de hoge productie, minder gebruik van bestrijdingsmiddelen en veel hergebruik van afvalstoffen zijn Nederlandse boeren de schoonste ter wereld, concludeert ABN Amro.
Dat betekent dat ruim een kwart van alle grond in Nederland in gebruik is als grasland waar koeien op lopen of als akker voor de zogeheten groenvoedergewassen en geteeld graan voor veevoer. Nederland is nog lang niet volgebouwd:15% van Nederland is bebouwd,85% dus niet.
Nee. Het eten komt van boeren en dat hebben we nodig om niet te verhongeren. We zouden alles kunnen importeren maar dan zijn nog steeds (exporterende) boeren nodig, en die zullen er niet voldoende zijn als de enorme export van voedsel vanuit Nederland naar andere landen is weggevallen.
Nederland is een agrarische grootmacht in de wereld. Nederland is een van de grootste voedselexporteurs ter wereld. Het economisch belang van de sector is groot. Boeren en tuinders produceerden voor een kleine 30 miljard euro aan landbouwproducten.
Met behulp van CBS-gegevens en gegevens die de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) beschikbaar heeft, deden wij in 2019 onderzoek (hoofdstuk 5) naar de inkomenssteun aan boeren (Europese Landbouw Garantie Fonds). Uit dit fonds ontving Nederland in de periode 2014-2020 circa € 5 miljard.
Bovenaan staat nog steeds Wijnand Pon, op plaats 13 met een vermogen van circa €2 miljard. Waar hij van origine gestart is in de melkvee en fokkerij, komt het merendeel van zijn geschat vermogen inmiddels uit de auto-industrie.
De gemiddelde balanswaarde per einde boekjaar van de land- en tuinbouwbedrijven was in 2021 3,8 mln. euro. Dit was ruim 200.000 euro meer dan een jaar eerder. De langlopende schulden namen licht af tot gemiddeld ruim 850.000 euro per bedrijf.
Wat is het gemiddelde inkomen van een landbouwer op een familiebedrijf? Een landbouwer op een familiebedrijf verdient netto gemiddeld 38.064 euro per jaar. Dat is 17,3 procent minder dan het gemiddelde van de Vlaamse werknemers. Toch zijn grote verschillen op te merken tussen de sectoren.