Berkenzwammen beginnen als een klein, wit zwammetje op een boomstam of tak. Uitsluitend op berken, zowel levende als dode. Langzaam groeien ze uit tot een grote witte paddenstoel die als een halve pannenkoek tegen een boom is geplakt. Na een jaar drogen ze uit, maar verdwijnen niet.
Met zijn rode hoed en witte stippen is de vliegenzwam een van de makkelijkst herkenbare en mooiste paddenstoelen. Je kunt hem vanaf september werkelijk overal zien: in bossen, parken, tuinen en zelfs langs wegen. De vliegenzwam leeft in symbiose met de berk, zijn wortels zuigen het sap uit deze boom.
En verscheidene soorten wantsen eten die vervolgens op, maar - gelukkig voor de galmug - niet alle. Ook mezen, vinken, sijzen en mussen houden van de vruchtjes. Voordeel zal de berk er niet van hebben, maar het nadeel lijkt mij ook te verwaarlozen.
Voor levende gastheren betekent de aanwezigheid van de zwam wel een wisse dood, daar de berkenzwam stoffen produceert die giftig zijn voor de boom en het hout doen rotten. De bijnaam “berkendoder” mag je dus wel serieus nemen.
Paddenstoel op bomen
We zien het allemaal wel eens, een paddenstoel op een ogenschijnlijk gezonde boom. Neem bijvoorbeeld de schubbige bundelzwam (Pholiota squarrosa). Deze paddenstoel vestigt zich op levend hout en is een parasiet. Meestal wordt de schubbige bundelzwam aangetroffen van september tot november.
Paddenstoelen in de tuin zijn meestal nuttig
Het is meestal een goed teken als er paddenstoelen in uw tuin groeien. Ze helpen bij een gezondere bodem, ruimen (planten)resten op en ze kunnen een gunstige invloed hebben op bepaalde bomen en struiken. Dit is een heuse wisselwerking, symbiose genaamd.
ze groeien allemaal op hout. Shiitake paddenstoelen gedijen bijvoorbeeld goed op eikenhout en oesterzwammen op het hout van populieren, wilgen, beuken en berken.
Planten die je onder de berk kan planten zijn:
Polystichum setiferum 'Herrenhausen', Convallaria majalis, Alchemilla, Geranium cantabrigiense 'Cambridge', Symphytum grandiflorum. Succes met het beplanten van de boomspiegel.
Een andere schimmel groeit in de schors en zet de berk aan tot het maken van uit veel twijgen bestaande heksenbezems (Taphrina). In berken zijn daardoor soms dikke takkenbossen te zien die op vogelnesten lijken. De berkenzwam (Piptoporus betulinus) komt alleen op berken voor.
Een berkenboom doden kan op verschillende manieren. De meest effectieve wijze is het injecteren van een herbicide als RoundUp. Voor het injecteren hiervan heb je speciaal gereedschap nodig.
Op een geschikte plek komt een spoor terecht van een paddenstoel. De spoor ontkiemd en groeit uit tot een mycelium of zwamvlok bestaande uit schimmeldraden. Heksenkringen ontstaan doordat de schimmeldraden in de bodem in alle richtingen even sterk uitgroeien. Het resultaat is een cirkelvormige zwamvlok.
Zoals de appelboom appels heeft, heeft de schimmel een paddenstoel. Aan de zwamvlok ontstaat een bolletje met een vlies eromheen. Dat groeit. Dan barst het vlies open, en groeit de vliegenzwam verder.
De Nederlandse naam is afgeleid uit de gedachte dat heksen (soms vermomd als katten) op die plek gedanst zouden hebben. Op de Munse hei onder Oss ligt zo'n heksenkring, hier wil alleen maar heksenkruid groeien. Als men in een heksenkring stapte, kon men hier niet zelf meer uit weg komen.
Huiszwammen lijken wat op paddenstoelen. Je ziet dan brede bruine vruchtlichamen met witte randen. Aan elk vruchtlichaam zitten roodbruine tot soms zelfs onzichtbare draadjes. Deze draden heeft de huiszwam nodig om zich te kunnen voeden met vocht en cellulose uit het hout.
Men vindt de groene knolamaniet meestal in loofbossen en dan vooral onder eiken, beuken, hazelaars en kastanjebomen. De paddenstoel komt voornamelijk voor van juli tot oktober.
De oranje oesterzwam is niet giftig, maar geldt wel als oneetbaar, mede dankzij de sterke en onplezierige geur van rottende kool en bedorven eieren die zelfs opgedroogde exemplaren nog kenmerkt.
Een truffel (Tuber) is een zwam die onder de grond, op de wortels van verschillende boomsoorten in (mutualistische) symbiose groeit. De truffel is kostbaar, wordt hoofdzakelijk verwerkt in de hogere gastronomie en wordt beschouwd als een delicatesse.
Zoek paddenstoelen zonder schubben op de hoed.
Vermijd paddenstoelen die lichter gekleurde vlekken of schubben op de hoed hebben. Deze schubbige vlekken komen veel voor bij giftige paddenstoelsoorten. Witte paddenstoelen kunnen bijvoorbeeld bruingele of bruine schubbige vlekken hebben.
De Satansboleet is de enige echte giftige boleet in Nederland, die je niet kunt eten. Een toepasselijke naam voor deze giftige paddenstoel. Hij is vrij gemakkelijk te herkennen door zijn vaag witte hoed en rode steel.
Vijf tips voor meer paddenstoelen in je tuin
Plant een nieuwe boom voor elke gekapte boom. Plant bij voorkeur bomen die in symbiose leven met zwammen: eik, beuk, berk, hazelaar of linde. Bemest of ontmos je gazon niet. Het enige wat je wel moet doen, is minstens twee maal per jaar maaien en het maaisel goed afvoeren.
Oesterzwammen worden meestal op stro gekweekt, maar ook wel op houtstammen, houtpulp en zelfs koffieprut. Het bewerken van het substraat, de temperatuur, licht, tijd en vochtgehalte spelen een belangrijke rol bij het kweken van de verschillende soorten oesterzwammen.
Koffiedik is namelijk de perfecte grondstof voor het kweken van verschillende soorten paddenstoelen. Oesterzwammen, shiitakes en fluweelpootjes bijvoorbeeld. Zo is iets wat vaak achteloos wordt weggegooid, en wordt beschouwd als afval, toch erg nuttig.