Roofvliegen, zangvogels en reptielen behoren tot de natuurlijke vijanden van de wesp. Helaas komen deze dieren niet (veel) voor in Nederland. Een natuurlijke vijand die hier wel voorkomt is de hoornaar. Dit beestje is dol op kleine wespen en jaagt hier dan ook graag op.
Voedsel voor andere dieren
Zo lusten verschillende vogels waaronder de gierzwaluw, wespendief en grauwe vliegenvanger graag een wesp. Maar ook kikkers, spinnen en andere insecten zoals libellen doen zich graag tegoed aan een stekelige maaltijd.
Een hoornaar geeft namelijk minder gif af als een wesp. De hoornaar heeft eigenlijk maar één echte natuurlijke vijand in Nederland en dat is de wespendief. Deze roofvogel is gespecialiseerd in het vinden van bijen en wespennesten om ze vervolgens één voor één op te peuzelen.
Ze vallen de mens met z'n lekkere hapjes en drankjes doorgaans niet lastig. Er is één ding waar hoornaars absoluut niet tegen kunnen: dat je te dicht bij hun nest komt. Als dat gebeurt, kunnen ze wél heel agressief reageren. Liever blijf je op minimaal vijf meter van het nest, om een aanval te voorkomen.
Snijd een sinaasappel en/of een citroen doormidden en steek hierin flink wat kruidnagels. Een schoteltje met een gesnipperde ui doet het ook goed. Zet het buiten en de wespen blijven weg. Wespen hebben een hekel aan de geur van koffie.
Wespendief (Pernis apivorus)
De wespendief is een vogel uit de familie van de havikachtigen. De naam van deze roofvogel verraadt onmiddellijk zijn favoriete en voornaamste voedselbron, wespen.
Hoornaars kunnen ook wel eens honingbijen vangen en delen van die bijen aan hun larven voeden. Ook roofvliegen vangen wel eens een bij (zie 20.3.7). In het kader van dit hoofdstuk behandelen we twee graafwespen die bijen als prooidieren benutten (zie 20.2).
Wespen komen af op vlees en zoetigheid, maar houden niet van de geur van citroen, kruidnagel en geranium. Er is onderzoek gedaan naar geuren waarbij wespen uit de buurt blijven en deze passen goed in een kruidentuin.
Hij heeft maar weinig natuurlijke vijanden en heeft de prooidieren dus voor het uitkiezen. Maar in plaats van dat hij zich richt op vogels, vissen of zoogdieren, kiest de wespendief ervoor om wespen en vooral de larven van wespen te eten.
De wespendief graaft wespen- en hommellarven uit
En dan niet de volwassen exemplaren, maar de larven van de wespen. Om die prooi te bemachtigen doet hij veel werk. Hij graaft namelijk met zijn poten ondergrondse wespen- of hommelnesten open.
Een wesp wordt 12 tot 22 dagen oud, afhankelijk van de soort. Koninginnen leven altijd langer, tot wel een jaar.
Wespen zijn vooral overdag actief, tot zonsondergang. Daarna gaan ze in hun nest slapen, tot de zon weer opkomt. Heel soms zijn wespen ook 's nachts nog onderweg. Dat gebeurt als ze, bijvoorbeeld, gehinderd worden door vijanden of slecht weer en zo niet op tijd in het nest terug kunnen zijn.
De wespen die wél naar ons toe komen vliegen, komen niet voor ons. Het is de geur van eten en drinken die ze richting ons trekt.
Een nest van 6.000 wespen kan zo in één week een half miljoen vliegen en zo'n 130.000 muggen vangen. Maar wespen fungeren ook als een soort natuurlijke opruimingsdienst. Kadavers van kleine zoogdieren, amfibieën en vogels worden in stukjes gebeten en gevoederd aan de larven. Wespen hoeven zeker geen vijanden te zijn.
Voeding. Doordat de huiszwaluw voornamelijk insecten eet, kun je de vogel niet echt helpen met bijvoeren op voedertafels. Wanneer u dichtbij water woont, kan de huiszwaluw je echter wel een handje helpen. Ze eten namelijk vooral muggen.
's Winters eten de koolmezen veel zaden, zoals beukennoten. In het voorjaar en de zomer is het voedsel eiwitrijker en eten ze wat meer rupsen en andere insecten. Jonge koolmezen eten voornamelijk rupsen en als de gezinsplanning klopt, valt de geboorte samen met de 'rupsenpiek'.
Mussen, vink en groenling
Voedsel: onkruid-zaden, zonnepitten, Premium voedertafelmix, pindablokken, wat bruin broodkruimels en Premium pinda's. Voerplaats: op de grond, eventueel voedertafel.
Vogeltrek. Trekt van Europa via het Iberisch Schiereiland, de Balkan en Italië naar tropisch Afrika. Najaarstrek van eind juli tot half september, voorjaarstrek van eind april tot begin juni. In Nederland trekken vooral bij oostenwind wespendieven door uit Scandinavië, zowel in voor- als najaar.
Hoornaar worden veelal met rust gelaten door mensen en dieren omdat ze bang zijn voor de pijnlijke steek. Echter is van één dier bekend dat deze graag op hoornaar jaagt: de wespendief. De wespendief is een unieke roofvogel met een meer dan uitgesproken voorkeur voor wespensoorten waaronder de hoornaar.
Binnen twee dagen zijn alle wespen in het nest dood, inclusief de koningin. Overleeft zij de bestrijding wel? De kans bestaat dan dat zij op een andere plek een nieuw nest begint. Dit komt echter niet zo vaak voor, want professionele bestrijders gaan altijd heel secuur - en bovenal: heel veilig - te werk.
Aangeraden wordt om de hoornaar niet zelf te bestrijden maar een specialist in te schakelen wanneer u last heeft van nest(en). 2. Heeft u regelmatig last van rondvliegende hoornaars, dan kunt u een val maken of kopen, om deze hoornaars te vangen. In de vallen zullen zij sterven.
De hoornaar is de grootste inheemse wesp in België. Ze zijn minder agressief dan gewone wespen, maar een steek kan pijnlijker zijn. In de meeste gevallen is een steek ongevaarlijk.
De mannetjes en nieuwe koninginnen vliegen uit en paren, waarna de mannetjes sterven en de koninginnen zich verspreiden en een plekje zoeken om te overwinteren. De laatste werksters zullen in de loop van oktober en november sterven.