Een poolster is een ster die zich in een van de hemelpolen bevindt. Voor de noordelijke hemelpool is dat de ster met de naam Poolster, Polaris of alpha Ursae Minoris, die dicht bij het verlengde van de aardas aan de noordelijke hemelpool ligt.
Er is één ster die zich precies boven de Noordpool van de aarde bevindt, de Poolster. Deze heldere ster is elke nacht zichtbaar en geeft nauwkeurig aan waar het noorden is.
Veel mensen denken dat het de helderste ster aan de hemel is. Dat is niet het geval, maar het is wel een heel belangrijke ster, en een van de weinige die iedereen van naam kent: de Poolster. Hij staat altijd op een vaste plaats aan de hemel, precies in de richting van het noorden.
Momenteel bevindt Polaris – de huidige Poolster – zich op circa 1 graad van de hemelnoordpool. Maar omdat de rotatieas van de aarde rondschuift, verandert het beeld langzaam.
De ster met de grootste schijnbare helderheid (afgezien van de zon!) is Sirius, de hoofdster in het sterrenbeeld Grote Hond. Sirius is vooral in de wintermaanden goed zichtbaar. Hij staat linksonder het opvallende wintersterrenbeeld Orion.
Sirius. De helderste ster aan de hemel is dan weer niet noodzakelijk de ster die van zichzelf het felst straalt. Sirius is voor een groot deel zo helder doordat hij tot de meest nabije sterren behoort. De op een na helderste ster Canopus oogt iets zwakker dan Sirius, maar staat wel ruim 35 keer zo ver weg.
Als een lichtstraal door die trillende lucht gaat, wordt het licht ietwat gebroken. Het resultaat is een fonkelende ster. Het licht van een ster die laag boven de horizon staat, moet een langere weg door de dampkring afleggen. Daarom zullen die sterren meer flikkeren.
Doordat de Poolster direct boven de noordelijke hemelpool staat, lijkt hij bijna de hele nacht op dezelfde plek te blijven staan. Met andere woorden: als je exact op de geografische Noordpool zou staan, zie je de Poolster recht boven je. En terwijl de aarde rondjes draait om zijn as, blijft de ster op zijn plek.
De Poolster is de voorste ster van het pannetje van de Kleine Beer. De Kleine Beer kun je vinden door vanaf de buitenste sterren van het pannetje van de Grote Beer een lijn te trekken. Verleng deze lijn vijf keer en je komt bij de Poolster uit. Zo kun je dus de Poolster vinden en dus ook het noorden.
Vannacht staat de maan in het sterrenbeeld Leeuw, niet ver van de hoofdster Regulus. Laatste Kwartier. In de schijngestalte van Laatste Kwartier is de Maan altijd een verschijning van de nanacht en ochtend. Vandaag is het Nieuwe Maan.
Jupiter staat op een hoogte van 49gr boven de zuidzuidwestelijke horizon en de planeet is gemakkelijk te vinden. De Zon staat 26gr onder de horizon en het is donker. Zie ook de figuur hiernaast... De Maan staat op slechts 1,6gr ten zuidoosten van de Pleiaden, in het sterrenbeeld Stier.
De avondster / morgenster of ook wel Venus genoemd. Deze planeet dankt haar benaming omdat we haar vaak zien in de ochtendperiode en enkele uren na zonsondergang. Interessant om weten is dat Venus na de zon en de maan het helderste object is aan de hemel.
Venus staat op dit moment in het sterrenbeeld Slangendrager. De planeet heeft een helderheid van -3,5m en zijn schijnbare diameter meet 13,1”. De afstand tussen de planeet en de Zon aan de hemel bedraagt 34°. Venus bevindt zich op 1,29 AE (192,7 miljoen km) van de Aarde, zo'n 29% verder dan gemiddeld.
Je kan de 'kussende' planeten het beste zien net na zonsondergang en met je blik richting de westelijke horizon. De helderste is dus Venus, die rechts van de iets minder felle planeet Jupiter staat. "Ook zonder telescoop of camera is het een mooi verschijnsel om te zien", zegt Joop.
Kijk je morgenochtend om acht uur naar de maan, dan zie je een felle “ster” naast de maan. Deze 'ster' is echter niet wat het lijkt, maar de planeet Venus. Venus staat slechts vier graden ten noorden van de maan. Met een magnitude van -4,2 is de buurplaneet van de aarde de helderste stip aan de nachthemel.
Op de zon kan je ook steeds afgaan, ook al heb je geen kompas. Rond de middag staat de zon ongeveer in het zuiden, dit is op haar hoogste punt.Zo weet je dus dat aan de andere kant het noorden ligt. 's Ochtends staat de zon in het oosten en s' avonds in het westen. Vele bloemen en planten groeien naar het licht.
De ster waar de ontdekte planeet omheen draait heet Proxima Centauri. Deze rode dwergster is de dichtstbijzijnde ster bij de aarde, op 4,2 lichtjaar afstand.
In het zuiden Orion en de Stier zijn de opvallendste sterrenbeelden aan de zuidelijke hemel. Aldebaran in de Stier en Betelgeuze in Orion hebben allebei een opvallende oranjerode kleur.
Als je op een heldere nacht naar de sterren kijkt zie je dat sommige sterren lijken te knipperen. Schijn bedriegt. Het knipperen ontstaat wanneer de lichtstraal tussen de ster en je ogen wordt onderbroken, bijvoorbeeld door een hoge luchtvochtigheid of stof en andere kleine deeltjes.
Er zijn ook noordelijke en zuidelijke poolsterren. Dus de noordelijke poolster staat boven de noordpool. De zuidelijke poolster staat boven de zuidpool.
De Poolster staat vrijwel exact in het verlengde van de draaiingsas van de aarde.Daardoor bevindt hij zich op een vaste plaats aan de hemel, altijd exact in het noorden. Overigens is het niet de helderste ster aan de hemel, zoals vaak wordt gedacht; dat is de ster Sirius in het sterrenbeeld Grote Hond.
Het wintersterrenbeeld Orion is voor veel mensen het mooiste sterrenbeeld aan de hemel. Vooral de drie gordelsterren die op één lijn staan, zijn opvallend. De helderste sterren van een sterrenbeeld krijgen Griekse letters. De drie gordelsterren zijn delta, epsilon en zeta Orionis.
Het gaat om de planeten Venus en Jupiter, die de komende dagen steeds wat dichter bij elkaar gaan staan. ,,Er zijn best vaak leuke dingen in de ruimte te zien, maar een verschijnsel als dit is zeker de moeite waard om op te letten.” De helderste van de twee is Venus, de ander is Jupiter.