Risicofactoren. Primair progressieve afasie treedt voornamelijk op boven de leeftijd van 45 jaar. Er zijn enkele genetische oorzaken van gekend (mutaties van progranuline, MAPT of C9orf72 maar de meeste vormen zijn sporadisch, d.i. niet-familiaal.
Afasie wordt veroorzaakt door een hersenbeschadiging. Het hersenletsel ontstaat plotseling, bijvoorbeeld door een beroerte of een trauma. Vaak is verbetering mogelijk. PPA ontstaat geleidelijk, en wordt steeds erger.
Door afasie krijg je problemen met taal. Zoals moeite met lezen, schrijven, spreken, en begrijpen wat iemand zegt. Dit maakt het lastig om bijvoorbeeld te begrijpen wat ze op tv zeggen, of wat er in de krant staat. Zo kun je regelmatig moeite hebben met het vinden van het juiste woord.
Bijna altijd is er in de eerste 3 maanden na het ontstaan van afasie enig spontaan herstel van de taal. Zelden of nooit is dat herstel volledig. Toch is er met veel oefenen, telkens weer proberen en volhouden vaak verbetering te verkrijgen.
Dementie en moeite met praten en begrijpen van taal
De woordenschat verdwijnt langzaam. Dementerende mensen maken kortere zinnen en vreemde zinsconstructies. Het is steeds moeilijker dingen onder woorden te brengen of te begrijpen wat anderen zeggen. Dan is er sprake van een taalstoornis, ook wel afasie genoemd.
Maak oogcontact en let goed op non-verbale signalen (mimiek, intonatie, gebaren). Maak duidelijk waar het gesprek over gaat. Gebruik eventueel een tekening, afbeeldingen of foto's om het onderwerp te verduidelijken. Spreek rustig en in korte zinnen, benadruk de belangrijkste woorden uit een zin.
Afasie kan blijvend zijn, maar ook tijdelijk. De hersenen zijn gedeeltelijk in staat zich aan te passen aan veranderingen na een beroerte, maar de mate waarin een taalfunctie herstelt is verschillend. Als er geen verder herstel meer mogelijk is richt de therapie zich op het leren omgaan met de veranderingen.
Ongeveer 50% van de afasiepatiënten herstelt na een hersenbloeding vrijwel helemaal, ook al is taal nooit meer een automatisme. De andere helft herstelt niet goed meer. Al is herstel nog wel mogelijk. Het grootste herstel vindt plaats in de eerste drie maanden nadat het hersenletsel ontstaan is.
Maar terwijl de klassieke vormen van afasie gekarakteriseerd worden door plotseling hersenletsel en taalverlies, is Primaire Progressieve Afasie toch echt een vorm van dementie, omdat de ziekte toenemende (progressieve) aantasting van de hersenen veroorzaakt.
Mensen met afasie ervaren problemen met taal in alle modaliteiten: spreken, begrijpen, lezen en schrijven.
Wel kan het zo zijn dat de patiënt met afasie door het hersenletsel ook een spraakstoornis heeft. Dat heet een dysartrie. Veel mensen ondervinden tijdens hun vakantie in het buitenland de frustratie van het niet goed kunnen duidelijk maken wat ze bedoelen, of het niet goed begrijpen wat de ander zegt.
Vaak is dit het gevolg van een neurologische aandoening, bijvoorbeeld een beroerte, Multiple Sclerose of de ziekte van Parkinson. Ook overmatige spanning, zoals in een drukke periode met veel zorgen of stress, kan voor problemen zorgen.
De oorzaken en risicofactoren van primair progressieve afasie zijn niet bekend. Het kan zijn dat er sprake is van een erfelijke vorm. De erfelijkheid van deze ziekte kan getest worden. Via het Alzheimercentrum kunt u in contact gebracht worden met de klinische genetica die u begeleidt in dit traject.
Afasie is een aandoening die iedereen kan overkomen. Afasie is minder bekend dan bijvoorbeeld Parkinson, terwijl er in Nederland bijna net zoveel mensen aan lijden. De aandoening is een taalstoornis veroorzaakt door niet-aangeboren hersenletsel.
De essentie van functionele neurologie is het inzetten van de plasticiteit (aanpassingsvermogen) van het brein om herstel op te laten treden. Neuroplasticiteit is dus essentieel voor het herstel van hersenen en zenuwen. Door het brein op de juiste wijze te stimuleren, kan het brein zichzelf herstellen.
Hoe vaak komt afasie voor? Ongeveer 30% van de mensen die een beroerte krijgt, de meest voorkomende oorzaak van niet-aangeboren hersenletsel, krijgt ook afasie. Jaarlijks zijn dat ongeveer 14.000 mensen in Nederland en België samen oftewel 38 per dag. In België en Nederland leven zeker 54.000 mensen met afasie.
Personen met een afasie van Broca: spreken niet vloeiend: - Het spreken kost hen veel moeite en er zijn veel pauzes. - De zinsbouw is sterk vereenvoudigd en sommige personen spreken in zinnen van één à twee woorden (telegramstijl).
Bij mensen met afasie gaat het meestal om de rechterkant van het lichaam. De helft van het gezichtsveld kan uitvallen waardoor er een soort tunnelvisie ontstaan. Verlammingen, ongevoeligheid of juist overgevoeligheid van de kauw- en slikspieren bemoeilijken het eten en drinken.
Afasie ontstaat door hersenletsel. De oorzaak van zulk hersenletsel is meestal een bloedvataandoening. Soms is een verwonding van de hersenen (hersentrauma) of een gezwel in de hersenen (hersentumor) de oorzaak. Een bloedvataandoening in de hersenen betekent meestal dat een bloedvat verstopt raakt (herseninfarct).
Afasie is géén spraakstoornis, maar een stoornis in de hersenen. Bij mensen die lijden aan afasie is er een probleem met het begrijpen en produceren van taal. Deze mensen begrijpen de taal minder goed of kunnen niet meer op woorden komen of gebruiken ze verkeerd. Afasie ontwikkelt zich bij iedere persoon anders.
Mensen met afasie van Wernicke(sensorische afasie) vinden het moeilijk om te begrijpen wat anderen tegen hen zeggen. Ze kunnen wel woorden uitspreken, maar meestal is er geen logica in hun zinnen. Ze gebruiken bijvoorbeeld heel veel werkwoorden in hun zinnen.
Wat is het verschil? Bij afasie is er sprake van een taalstoornis en bij apraxie is het onderliggende probleem spraak. Mensen weten wel wat ze willen zeggen, maar krijgen het niet voor elkaar om hun 'spieren te programmeren'. De spieren werken nog wel, maar mensen weten niet meer hoe ze ze moeten aansturen.