Zo was er al bekend dat alle wilde mensapen (bonobo's, chimpansees, gorilla's en orang-oetans) gebaren gebruiken om te communiceren. En we weten natuurlijk ook dat kinderen gebaren gebruiken om dingen duidelijk te maken als ze nog niet kunnen praten.
Dieren gebruiken van alles om een boodschap over te brengen: geuren, geluiden, lichaamshouding, gebaren, gelaatsuitdrukking, aanraking en smaakzin. Door felle kleuren van dieren kan worden aangegeven dat het hij gevaarlijk of giftig is!
Dat kameleons van kleur kunnen veranderen om te voorkomen dat roofdieren ze zien, is al lang bekend. Maar nu blijkt uit nieuw onderzoek dat kameleons ook van kleur veranderen als ze soortgenoten tegenkomen. In dat geval gebruiken ze hun kleuren en snelheid van kleurverandering als een sociaal signaal.
Ook olifanten communiceren met elkaar met laagfrequente geluiden. Ook veel zoogdieren maken geluid. Koeien loeien, katten miauwen, honden blaffen. Veel vogels gebruiken geluid om onderling te communiceren.
Ezels zijn kuddedieren met goed ontwikkelde zintuigen. Ze communiceren met elkaar door middel van geluiden, met als duidelijkste geluid het balken. Met hun lichaamshouding maken ezels duidelijk of ze de sociale afstand willen vergroten of verkleinen.
De giraffe daarentegen neemt waar, communiceert vanuit zijn hart, kan z'n gevoelens onder woorden brengen en z'n behoeften benoemen. Hij luistert met respect en empathie en heeft oog (en oor) voor de behoeften van de ander. De giraffe staat in verbinding met zichzelf en zijn omgeving.
Ezels communiceren met elkaar door gebruik van hun oren, staart, lichaamshouding en met geluiden. Het duidelijkste geluid is het balken, dat over een afstand van enkele kilometers te horen is.
Dolfijnen herkennen elkaar doordat elk dier zijn eigen 'fluitje' heeft. Ze gebruiken het om elkaar te roepen. Om eten te kunnen vinden gebruiken dolfijnen hun oren in plaats van hun ogen. Vanuit hun kop kunnen dolfijnen hoge pieptonen uitzenden die weerkaatsen tegen bijvoorbeeld een vis.
Walvissen communiceren met elkaar door middel van geluiden onder water. Baleinwalvissen maken lange liederen van verschillende tonen en klanken die soms wel kilometers ver te horen zijn. Dolfijnen en potvissen vangen door middel van klikgeluiden hun voedsel (dit heet echolocatie).
Zang, fluitjes en klikjes
Op deze manier kunnen walvissen met elkaar communiceren, naar voedsel zoeken of de omgeving verkennen. Tandwalvissen zoals bruinvissen en dolfijnen gebruiken relatief lage tonen voor communicatie en hoge klikjes voor echolocatie.
Soms met hun stem, maar veel vaker met dansjes, trillingen, scheten of schokken. Deze keer bespreken we hoe kameleons dat doen. Voor veel dieren is de kleur van hun huid of vacht belangrijk om zo weinig mogelijk op te vallen.
Uiteenlopende diersoorten geven alarmroepen bij het naderen van een roofdier. Bekend zijn de beelden uit natuurdocumentaires, waarin op wacht staande stokstaartjes bij gevaar met hoge fluitjes en blaffende geluiden groepsleden waarschuwen op hun hoede te zijn of te vluchten.
Luipaarden leven solitair en markeren hun territorium met urine, uitwerpselen en klauwsporen. De grote katten communiceren met soortgenoten door te grommen, te brullen of zelfs te spugen als ze geïrriteerd zijn. Als luipaarden tevreden zijn, spinnen ze.
Niet alleen vogels zijn monogaam, ook onder de zoogdieren zijn er – tot nu toe bewezen – monogame relaties. Vossen, stokstaartjes, wolven en gibbons blijven hun hele leven bij dezelfde partner.
Soms tikten ze bijvoorbeeld met hun voorpoten op een blad, of schudden ze hun hele lichaam heen en weer om een plantstengel te laten trillen. Daarnaast zijn de insecten uitstekend in staat om trillingen die door hun soortgenoten worden geproduceerd op afstand te registreren.
Andere bekende voorbeelden zijn kuddes gnoes of zebra's, roedels wolven, mieren, scholen vissen en zwermen spreeuwen. Dat zijn allemaal vormen van samenwerking met soortgenoten, maar er zijn ook samenwerkingsverbanden tussen verschillende soorten.
Naar men aanneemt kunnen de enorme sprongen uit het water ook dienen als een vorm van communicatie, net als het slaan op het water met de lange borstvinnen. Onder water communiceren bultruggen met behulp van een breed repertoire aan geluiden, die ze produceren door lucht door hun neusholtes te persen.
Slechts 50 tot 70 jaar geleden kon een willekeurige blauwe vinvis communiceren met een soortgenoot aan de andere kant van de oceaan. Nu moeten ze hiervoor tien keer dichter bij elkaar komen. Alles buiten dat bereik is letterlijk onhoorbaar voor de walvissen – en dat komt door het vele onderwaterlawaai.
"Mannetjes doen het vaak om vrouwtjes te imponeren, maar voor andere situaties zijn er hypotheses die evengoed waar kunnen zijn. Huidparasieten verwijderen, een manier van communicatie, of gewoon omdat ze het leuk vinden.
Deze maken gebruik van stridulatie; het tegen elkaar wrijven van harde, meestal geribbelde delen. Cicades hebben daarnaast soms lichaamsholtes die dienen als klankkast en het volume versterken. Maar weinig reptielen maken geluid.
Zeedieren communiceren met soortgenoten door middel van geluid. Ook melden ze dreigingen door geluid te maken, gebruiken ze geluid bij het vinden van eten en het ritueel van paren. Door al het geluid gemaakt door mensen wordt dat dus verstoord.
Dolfijnen paren gedurende het hele jaar, maar vooral tijdens de warmere zomermaanden. Na een draagtijd van 12 maanden wordt er één jong geboren. Zo'n jong noemen we een kalf. Net als bij koeien!
Nee, ezels lachen niet. Wat ze dan wel doen, is in de eerste plaats ruiken. Dit heet de Flehmen Response. Ze trekken hun bovenlip op – flemen – en ontbloten hun tanden om zo beter luchtjes op te vangen.
Briesen of krachtig blazen door de neus gebeurt altijd op een stressmoment. Ofwel voelt de ezel zich niet op zijn gemak en willen ze dit doorgeven aan hun soortgenoten, ofwel geven ze aan dat alles onder controle is en dat ze zich goed voelen.
Jongen van ezels heten ezelsveulens. Een kruising tussen ezelhengst en paardenmerrie wordt muildier genoemd, die tussen ezelin en paardenhengst heet een muilezel.