De Steelpan is geen officieel sterrenbeeld, maar deel van het sterrenbeeld Grote Beer. De zeven heldere sterren vormen het achterlichaam van de beer. Hoewel wij in Nederland het er wel over eens zijn dat de sterren samen veel op een steelpan lijken, hebben sommige andere landen heel andere associaties met het patroon.
Het sterrenbeeld Grote Beer is één van de bekendste sterrenbeelden en makkelijk te herkennen. Het bekende 'steelpannetje' wordt in de VS ook wel de 'Big Dipper (pollepel)' genoemd, in Engeland en Ierland de 'ploeg' en in Duitsland vaak de 'Grote Wagen'.
Grote Beer (Ursa Major, afkorting UMa) is een sterrenbeeld aan de noorderhemel, tussen rechte klimming 8u05m en 14u27m en tussen declinatie 28° en 73°. Op de breedte van de Benelux is het grotendeels circumpolair en gaat dus nooit onder.
De zeven helderste sterren uit het sterrenbeeld vormen een vorm die lijkt op een steelpan. De hele constellatie heeft echter de vorm van een beer en wordt daarom door het grote publiek Grote Beer genoemd. De steelpan zelf is geen sterrenbeeld op zich, maar is wel een asterisme.
De Kleine Beer (Ursa Minor, afkorting UMi) is een sterrenbeeld aan de noorderhemel, liggend tussen rechte klimming 00u00m en 24u00m en tussen declinatie +65° en de pool (+90°). Het grootste deel van het sterrenbeeld ligt ongeveer tussen rechte klimming 13u en 18u.
Orion (afkorting Ori) is een opvallend sterrenbeeld aan de hemelequator, liggende tussen rechte klimming 4u4m en 6u35m en tussen declinatie −11° en +23°. In de Griekse mythologie was Orion een jager die de Plejaden achtervolgde.
Orion is een van de opvallendste sterrenbeelden. Vooral Orions gordel, die bestaat uit drie heldere sterren op een rij, is makkelijk te herkennen. Orions gordel wijst recht naar de ster Sirius in het sterrenbeeld Grote Hond.
Pegasus (afkorting Peg) is een sterrenbeeld aan de noorderhemel, liggende tussen rechte klimming 21u06m en 0u13m en tussen declinatie +2° en +36°.
Polaris alpha Ursae Minoris (2100 n. Chr.)
Sirius (alpha Canis Majoris) is de helderste ster van de nachtelijke sterrenhemel. Met een schijnbare helderheid van −1,46 is hij bijna dubbel zo helder als Canopus, de helderste ster na hem.
Met het blote oog of met een goede verrekijker
Je kan op heldere nachten met het blote oog soms al onwijs goed sterren zien en voor een beginner is een sterrenkijker of telescoop echt niet nodig. Maar wat wel fijn kan zijn om mee te nemen of te gebruiken, dat is een goede verrekijker.
Als een lichtstraal door die trillende lucht gaat, wordt het licht ietwat gebroken. Het resultaat is een fonkelende ster. Het licht van een ster die laag boven de horizon staat, moet een langere weg door de dampkring afleggen. Daarom zullen die sterren meer flikkeren.
De diameter van sterren kent een nog grotere variatie dan de massa. Zo hebben de kleinste hoofdreekssterren een diameter ongeveer gelijk aan die van Jupiter (143.000 km), terwijl de grootste diameters van sterren miljarden kilometers kunnen bedragen, zoals bij de zogeheten rode hyperreuzen.
Cassiopeia (afkorting Cas) is een sterrenbeeld dat op de breedte van de Benelux het gehele jaar is te zien, het is circumpolair. Het sterrenbeeld heeft de vorm van de letter W. Het ligt tussen rechte klimming 23u00m en 3u20m en declinatie +55° en +75°.
Kreeft is het vierde teken van de dierenriem. Kreeften staan vooral bekend als emotioneel, koesterend en zeer intuïtief, maar ook als gevoelig en soms onzeker. Hun elementaire teken is water, wat logisch is als je kijkt naar de emotionele dieptes die bij dit teken horen.
De ster met de grootste schijnbare helderheid (afgezien van de zon!) is Sirius, de hoofdster in het sterrenbeeld Grote Hond. Sirius is vooral in de wintermaanden goed zichtbaar. Hij staat linksonder het opvallende wintersterrenbeeld Orion.
De ster waar de ontdekte planeet omheen draait heet Proxima Centauri. Deze rode dwergster is de dichtstbijzijnde ster bij de aarde, op 4,2 lichtjaar afstand.
De Poolster is de voorste ster van het pannetje van de Kleine Beer. De Kleine Beer kun je vinden door vanaf de buitenste sterren van het pannetje van de Grote Beer een lijn te trekken. Verleng deze lijn vijf keer en je komt bij de Poolster uit. Zo kun je dus de Poolster vinden en dus ook het noorden.
Een sterrenbeeld is een verzameling sterren die ogenschijnlijk een figuur vormt als men ze door lijnen zou verbinden. De sterren van een sterrenbeeld lijken dicht bij elkaar te staan aan het hemelgewelf in een herkenbare vorm. Sterrenbeelden krijgen de naam die de menselijke fantasie heeft gegeven aan de vorm.
Wetenschappers maakten een kaart met de gebieden waar de Melkweg niet langer zichtbaar is vanaf de aarde. Ook in Nederland is het sterrenstelsel niet te zien. De wetenschappers gebruikten onder meer satellietbeelden om de lichtvervuiling in kaart te brengen.
'Kleine sterren kunnen wel honderd miljard jaar oud worden. Grote worden 'maar' één miljard jaar oud. ' Het proces van verbranding duurt dus zelfs bij heel grote sterren nog ontzettend lang.
Venus is de helderste planeet aan onze sterrenhemel. Doordat de planeet binnen de aardbaan om de Zon draait, staat Venus vanaf de Aarde gezien nooit al te ver van de Zon aan de hemel, al kan zij —in tegenstelling tot Mercurius— nog rond middernacht worden waargenomen wanneer zij op grote hoekafstand van de Zon staat.