De meeste landen in Europa hebben de doodstraf als zwaarst mogelijke straf in de loop der tijd afgeschaft. Anno 2019 wordt zij alleen nog in Wit-Rusland daadwerkelijk voltrokken.
Van de landen en regio's met de status "erg hoog" op de welzijnsindex, kennen er 8 nog de doodstraf: de Verenigde Staten van Amerika (aantal deelstaten), Japan, Singapore, Saoedi-Arabië, Verenigde Arabische Emiraten, Koeweit, Bahrein en Taiwan.
Op 10 september 1977 vond de laatste executie plaats in Frankrijk, die van Hamida Djandoubi. Dit was tevens de laatste executie in West-Europa. In 1981, tijdens het presidentschap van François Mitterrand, werd de doodstraf wettelijk afgeschaft.
Liechtenstein was in 1798 het eerste land ter wereld dat de doodstraf afschafte. Een steeds groter aantal landen heeft de doodstraf sindsdien volledig afgeschaft of voert deze niet meer uit.
Veruit de wreedste methode van executeren behoorde echter toe aan de oude Perzen. Zij bedachten namelijk de praktijk genaamd 'scaphisme', dat is afgeleid van het Griekse woord voor 'uitgehold'. Bij deze methode werd het slachtoffer vastgebonden in een overdekte boot, waarbij alleen zijn hoofd en ledematen uitstaken.
De Amerikaanse moordenaar Willie Francis (1929-1947) overleeft de elektrische stoel op 3 mei 1946. Hij is dan zeventien jaar. Het voltage is klaarblijkelijk niet hoog genoeg, want de getuigen horen hem schreeuwen: “Take it off!
De doodstraf in Wit-Rusland vormt de hoogste straf in dit land en wordt uitgevoerd door een kogel in de nek van de veroordeelde wanneer hij dat niet verwacht.
De doodstraf kost ongeveer vier keer zo veel als een levenslange gevangenisstraf. De grootste kostenpost is de slopende rechtsgang. De afgelopen jaren is het geregeld voorgekomen dat ter dood veroordeelden onschuldig bleken te zijn. Rechters zijn daardoor zeer huiverig geworden om fouten te maken.
De elektrische stoel wordt tegenwoordig in een beperkt aantal Amerikaanse staten gebruikt: In Alabama, South Carolina en Virginia kan de veroordeelde kiezen tussen de stoel en een dodelijke injectie. Ook in Florida kan de veroordeelde kiezen tussen stoel en injectie.
Een correct uitgevoerde onthoofding waarbij één slag genoeg is, is een snelle en relatief pijnloze manier om te overlijden. Sommige experts schatten dat je binnen een paar seconden het bewustzijn verliest door de snelle bloeddrukverlaging in de hersenen.
Jazeker, nog ruim tien seconden. Althans in proefdierhersenen, volgens onderzoek van biologen Mikeska en Klemm uit 1975. Maar of die hersenactiviteit – met elektroden te meten als hersengolven – gelijk staat aan bewustzijn, wordt door dezelfde auteurs betwijfeld.
De doodstraf werd in zijn geheel (ook in vredestijd) afgeschaft in Nederland in 1983; de laatste terechtstelling in vredestijd was voltrokken in 1860. In België was die laatste burgerexecutie in 1863; daarna werden tot 1950 259 mensen voor oorlogsmisdrijven geëxecuteerd, vooral door de kogel.
De doodstraf wordt al bijna 60 jaar niet meer voltrokken in Nederland. Simpelweg omdat Nederland een beschaafd land is en de doodstraf niet als een beschaafde straf wordt gezien. Hoewel het aantal voorstanders voor de herinvoering van de doodstraf groeit, is het onwaarschijnlijk dat de doodstraf ooit wordt ingevoerd.
België en de Europese Unie zijn altijd en onder alle omstandigheden krachtige en ondubbelzinnige tegenstanders van de doodstraf. Zij zijn van mening dat de doodstraf een ernstige inbreuk op de menselijke waardigheid inhoudt en een grove schending van de mensenrechten vormt.
Het belang van dit protocol ligt vooral in het feit dat, als gevolg van de ratificatie, België de doodstraf niet opnieuw kan invoeren. Voorts moet nog opgemerkt worden dat de doodstraf niet enkel in vredestijd, maar evenmin in oorlogstijd mag ingevoerd worden.
In Amerika zijn er nog 27 staten die de doodstraf hebben. Ruim 2500 mensen wachten op voltrekking, waarvan dus zo'n 50 in een federale gevangenis. Vorig jaar werden in vijf staten zeven executies uitgevoerd, het laagste aantal in twintig jaar.
Tegenwoordig gebruiken bijna alle staten een dodelijke injectie. Sommige staten staan ook elektrocutie, vergassing, ophanging en een vuurpeloton als executiemethode toe. Tussen 1976 en 2004 werd 82% van de executies voltrokken door middel van een injectie.
De dodencel is de term die gebruikt wordt voor een cel waarin iemand zit opgesloten die veroordeeld is tot de doodstraf. De tijd die een persoon doorbrengt in afwachting van zijn of haar executie kan variëren van een paar dagen tot vele jaren.
Elke dag die hij in de gevangenis doorbrengt kost 245 euro, dat komt neer op 89.425 euro per jaar.
Mensen die in een Nederlandse gevangenis zitten, kosten veel vergeleken met die in andere landen in Europa. Met 250 euro per dag neemt Nederland na San Marino (708 euro), Zweden (359) en Noorwegen (344) een vierde plek in in Europa. Het gemiddelde is 51 euro.
De doodstraf maakt dit iets dragelijker. Het kan ook meteen voorkomen dat mensen het recht in eigen handen gaan nemen en het slachtoffer gaan wreken. · De doodstraf kan werken als een afschrikkend middel. Een crimineel zal nu zich eerder bedenken om een zwaar misdrijf te plegen vanwege de zware straf die erop staat.
In de Verenigde Staten verschilt de opvatting van levenslang sterk per staat. Meestal wordt er geen 'levenslang' gegeven, maar een straf die veel langer is dan een normaal mensenleven (bijvoorbeeld 200 jaar voor meerdere moorden).
Als meerdere mensen tegelijk verbrand werden, stikten ze vaak in de rook. Maar op een kleine brandstapel stierven de ketters een pijnlijke dood. Het vuur begon bij het vlees op de benen, en verbrandde daarna langzaam de rest van het lichaam. Vaak trad de dood pas na een paar uur in.
Steniging wordt toegepast in Afghanistan, Saoedi-Arabië, Soedan, Somalië en de Verenigde Arabische Emiraten. In Pakistan komt steniging voor en kan opgelegd worden door een stammenrechtbank.