Grensoverschrijdend gedrag is een moeilijk te definiëren begrip. Het gaat om gedragingen waar een van de partijen niet (vrijwillig) mee instemt. Bijvoorbeeld op fysiek, emotioneel, seksueel of financieel vlak. Soms met grote gevolgen voor het slachtoffer.
Bij grensoverschrijdend gedrag brengt iemand een ander schade toe op fysiek, mentaal of emotioneel vlak. Dit uit zich bijvoorbeeld in seksuele intimidatie of zelfs seksueel misbruik, pesterijen, discriminatie of agressie. Grensoverschrijdend gedrag kan overal voorkomen, dus ook binnen organisaties en bedrijven.
Waar ligt de grens? Van Vlimmeren somt voorbeelden op van grensoverschrijdend gedrag: stalken, dreigen, intimideren, manipuleren, seksueel getinte opmerkingen maken én machtsmisbruik.
Grensoverschrijdend gedrag is gedrag waarmee men een ander schade op fysiek, mentaal of emotioneel vlak toe brengt. Vaak heeft grensoverschrijdend gedrag ook te maken met machtsmisbruik. Dit gedrag kan opzettelijk maar ook onopzettelijk gebeuren.
Bijvoorbeeld ongewenste aanrakingen, zoenen tegen iemands wil, aanranding en verkrachting. Maar ook online ongewenst gedrag, zoals ongewenst versturen van seksueel getinte appjes, het tegen de wil van iemand doorsturen van seksueel getint beeldmateriaal en sextortion (iemand daarmee chanteren).”
Grensoverschrijdend gedrag ontstaat vaak door een machtsverschil, waarbij één van beide partijen geen weerstand kan bieden. Bij grensoverschrijdend gedrag gaat het altijd over hoe iets ervaren wordt. Mensen verschillen namelijk in hun normen en waarden en de daarbij behorende grenzen.
Machtsverschillen en niet respecteren van grenzen
Aan de basis van seksueel grensoverschrijdend gedrag ligt altijd een machtsverschil tussen de dader en het slachtoffer. Dit machtsverschil kan gebaseerd zijn op leeftijd, sekse, sociale positie of mentaal of lichamelijk overwicht.
Voorbeelden van grensoverschrijdend gedrag
Seksueel grensoverschrijdend gedrag is wanneer je iemand op een manier benadert die seksueel van aard is én over de grens van de andere persoon gaat. Om dit concreet te maken, kun je hier aan denken: Ongewenste aanrakingen. Zoenen tegen iemands wil.
Als je seksueel grensoverschrijdend gedrag hebt meegemaakt of hebt zien gebeuren, kan je nadien met veel vragen zitten. Blijf er niet mee zitten. Praat erover met een vertrouwenspersoon: iemand uit je omgeving die je goed kent en waar je je veilig bij voelt. Als je dat wil, is er ook professionele hulp beschikbaar.
Categorie 2: betasten, muv naakte geslachtsdelen
Er valt onder meer te denken aan het aaien of wrijven over en betasten, grijpen, kussen of likken van de borsten, billen of overige lichaamsdelen.
Kinderen vanaf vijftien maanden kunnen seksuele responsen vertonen, zoals blozen, zweten en een verhoogde ademhaling. Jongetjes kunnen een erectie krijgen, hier zijn geen volwassen seksuele gevoelens aan gekoppeld. Vanaf vier jaar kunnen kinderen gevoelens van verliefdheid omschrijven.
Wat zijn de gevolgen? Seksueel grensoverschrijdend gedrag kan negatieve gevolgen hebben voor de lichamelijke en mentale gezondheid. Lichamelijke gevolgen zijn lichamelijk letsel, een zwangerschap of een soa. Mentale gevolgen zijn depressieve klachten, angsten, schuld en schaamte, relatieproblemen en isolement.
De Valkuil van Grensoverschrijdend Gedrag
Hier kan een antisociale en/of een narcistische persoonlijkheidsstoornis onderliggen. Deze werknemer voelt zich boven iedereen verheven en vertoont daar het gedrag naar.
Het betreft een overkoepelend begrip waar een veelal gedragingen onder vallen. Denk hierbij aan: seksueel getinte opmerkingen/berichten, het onverhoeds iemand vastpakken, maar uiteraard ook aanranding en verkrachting. Maar niet elke vorm van seksueel grensoverschrijdend gedrag is strafbaar gesteld in Nederland.
Van ongewenste intimiteiten is sprake wanneer gedragingen door de 'ontvanger' als vervelend, hinderlijk, vernederend of bedreigend worden ervaren. Het kan iedereen overal overkomen. Onderzoek wijst uit dat vrouwen en meisjes vaker ervaring hebben met ongewenste intimiteiten.
Meestal gaat het om pesten, ongewenst seksueel gedrag of geweld, maar eigenlijk komt elke vorm van ongewenst gedrag in aanmerking: intimidatie, stalking, discriminatie, etc.
Volgens het CBS zijn er jaarlijks 100.000 slachtoffers van aanranding, verkrachting en/of misbruik. Hiervan is 90% vrouw en 10% man. Wordt fysieke seksuele intimidatie zoals ongewenste aanrakingen meegeteld, dan ligt het aantal slachtoffers nog veel hoger.
Naast het opstellen van duidelijke gedragsregels omvat een goed beleid ten aanzien van ongewenst gedrag de aanwezigheid van een vertrouwenspersoon. Dit kan iemand van binnen de organisatie zijn, maar er kan ook voor worden gekozen om een externe vertrouwenspersoon aan te stellen.
Bij ontremd gedrag heeft iemand moeite zijn impulsen en gedrag te controleren, alsof de 'natuurlijke rem' eraf is. De ontremming kan zich op verschillende terreinen uiten: motorisch, emotioneel, verbaal of op het gebied van voeding of seksualiteit.
Het komt vooral voor bij oudere mannen. Een erectie van een oudere man is soms niet meer zo stijf als die van een jonge man, maar nog wel hard genoeg voor seks. Door bepaalde buigingen tijdens de seks kan in de loop van de tijd littekenweefsel ontstaan.
Oorzaken. Impotentie of een erectiestoornis kan lichamelijke oorzaken hebben maar kan ook het gevolg zijn van een geestelijke (psychologische) oorzaak. Als echter ook de niet-seksuele ochtenderectie ontbreekt, is het waarschijnlijker dat er sprake is van een lichamelijke oorzaak.