Misschien is het je al opgevallen, of ga je het vanaf nu zien: grote velden of akkers die opeens helemaal geel of oranje zijn. Deze kleur wordt veroorzaakt door glyfosaat: het hoofdbestanddeel van het meest omstreden bestrijdingsmiddel ter wereld:
Als plant herken je de koolzaad aan de enorme gele bloemen velden die je in Frankrijk veel ziet. 7 dagen per week geopend, kom langs wanneer je wilt.
Ze zijn er weer, de velden vol koolzaadbloemen die al vanaf grote afstand je aandacht trekken door hun felle gele kleur. Wat is het heerlijk om tussen die bloemen te staan en de lente op te snuiven.
Producten van de koolzaadplant zijn, naast koolzaadolie en stro, koolzaadschroot dat na persing overblijft. Het is rijk aan onverzadigde vetzuren, eiwitten, vitaminen en mineralen en gewild als krachtvoer voor het vee. Het is een alternatief voor geïmporteerde soja. Koolzaad is wereldwijd een belangrijk akkerbouwgewas.
Herkenbaar is Koolzaad aan de 4 relatief grote gele kroonbladen, die elkaar overlappen, de zes meeldraden en schuin afstaande kelkbladen. De bovenste bladeren zijn half stengelomvattend en blauwgroen van kleur. De vruchten zijn flinke hauwen, meestal meer dan 3,5 cm lang met een korte snavel.
Een gratis voorjaarskuur van de natuur! Ook het eten van wild koolzaad is gezond. De bloemetjes hebben een fijne, zoetige smaak en zijn erg leuk in salades.
Raapzaad heeft bladeren die aan beide zijden borstelig behaard zijn. Alle bladeren, ook de bovenste meer langwerpige en veel kleinere bladeren, hebben een diep stengelomvattende en hartvormige bladvoet, hetgeen sterk duidt op Raapzaad. De kleur van de bladeren is meer groen, dan blauwgroen; ook dat duidt op Raapzaad.
Naast raapzaad en koolzaad is er nog een plant die erop lijkt: de wilde mosterd, herik. Deze heeft fijnere bloemen dan koolzaad en raapzaad, waardoor je minder een gele zee van bloemen zult zien. En het start later met bloeien.
koolzaadperskoek wordt op de wereldmarkt verkocht tegen 260 euro per ton. Als je vertrekt van een opbrengst van 4,5 ton koolzaad per ha krijg je ongeveer 2,5 ton perskoek of ongeveer 650 euro/ha. Olie verkoop je aan ongeveer 690 euro per ton of ongeveer 1400 euro/ha. Samen kom je aan 2050 euro/ha.
“Koolzaad brengt gemiddeld € 2.003 per hectare op, terwijl wintertarwe € 2.117 per hectare oplevert.” Boven baseert zich op proefveldgegevens van Ebelsheerd over de laatste vier jaar.
Het verschil tussen gele mosterd en koolzaad is de bloeiperiode. De planten bloeien eigenlijk nooit tegelijkertijd. Waar koolzaad bloeit in het voorjaar, bloeit gele mosterd juist in de zomer. Een ander verschil is dat koolzaad een sterke, scherpe geur heeft, terwijl gele mosterd zo goed als geurloos is.
De olie van deze koolzaadsoort heeft een lager gehalte aan transvetzuren en een langere houdbaarheid (een hoger rookpunt) bij het verhitten. Het kan daardoor erg hoog en lang tot 240 graden worden verhit en is daarmee bijzonder geschikt voor bakken, lang en heet braden, wokken en frituren.
De gele bloemen in de bermen en slootkanten die nu zo uitbundig bloeien zijn (in de meeste gevallen) raapzaad. Dit is een plantensoort die het goed doet op voedselrijke grond op plekken die kaal zijn of waar de bodem verstoord is. Daarom doet raapzaad het goed in bermen of slootkanten die geklepeld worden.
De verschillen tussen de koolzaadplanten en raapzaadplanten zijn erg klein. Hoewel het om twee verschillende variëteiten gaat, worden de beide namen in de praktijk door elkaar gebruikt. Koolzaad is een landbouwgewas terwijl raapzaad van oorsprong een inheemse wilde plant is.
Koolzaadolie blinkt uit in het gehalte aan onverzadigde vetzuren. Met 93 procent is het gehalte aan onverzadigde vetzuren in koolzaadolie hoger dan in zonnebloemolie (91 procent) en olijfolie (88 procent). Bijzonder is ook het hoge percentage alfalinoleenzuur (ALA) in koolzaadolie. Dit ligt op bijna 10 procent.
Koolzaad, Canola en Raapzaad
Raapzaad is echter een inheemse wilde plant en koolzaad een landbouwgewas. Canola is een genetisch gemodificeerde variant van koolzaad afkomstig uit Noord-Amerika.
Koolzaad- en raapzaadolie
Deze soorten olie zijn perfect voor gebruik in warme en koude gerechten. Koolzaadolie en raapzaadolie die in Nederland te verkrijgen is, zijn een duurzame keuze, omdat de olie geproduceerd wordt in Europa in landen waar voldoende water aanwezig is.
Raapolie is geschikt voor alle bereidingen en wordt veel gebruikt voor samengestelde oliën. Dit komt, doordat raapolie een uitstekende vetzuursamenstelling heeft. Met raapolie kun je dus bakken en frituren, maar het leent zich ook voor gebruik in dressings voor salades.
Door de diepe beworteling (koolzaad heeft een penwortel) wordt er voldoende water en lucht in de bodem opgeslagen waardoor het bodemleven actief blijft. Omdat koolzaad eind augustus/begin september is gezaaid, neemt het gewas de aanwezige stikstof in de bodem op en spoelt er minder stikstof uit naar het grondwater.
Koolzaad-bloemen hebben een fijne zoete smaak en zijn zeer geschikt voor fijne garneringen. Vanaf half April tot eind Juni zijn de bijen ook blij met deze bloemen, imkers brengen daarom jaarlijks hun bijen-volken naar de bloeiende Koolzaad-velden.
Dit is nodig om de dijk te beschermen tegen erosie. Het koolzaad staat volop in bloei. Een bloemenzee kleurt bermen en dijken geel. Een prachtig gezicht en goed voor de biodiversiteit.
Bij het oogsten moeten de haspellatten even snel achterwaarts bewegen als de machine vooruit rijdt en de tanden moeten verticaal staan. De haspel raakt het gewas dan direct na het afmaaien. Door een hoge stoppellengte te hanteren en het toerental van de haspel juist af te stellen, kan het zaadverlies beperkt worden.
Raapzaad en koolzaad zitten in deze plantenfamilie, maar ook o.a. bloemkool, broccoli, spruitjes, radijs en vele andere koolsoorten. Sommige zijn smaakbepalend (scherp of bitter), andere beschermend en er zijn ook giftige (zogeheten phytotoxines) bij als grote hoeveelheden worden gegeten.
In het voorjaar maakt mijn vriend vaak pasta, risotto, omelet, of een simpel bijgerecht van nog niet bloeiende raapzaad, geplukt in de natuur. Hij heeft het van een Italiaanse vriend geleerd, die razend enthousiast is dat er zo veel raapzaad langs de weg en in de bermen groeit in Nederland.
Raapzaad. De één vindt het bloemenpracht, de ander ziet het als onkruid, maar wij genieten eigenlijk wel van die vrolijke kleuren. Het gaat om raapzaad, en het wordt soms ook wel verward met koolzaad. Kan gebeuren, want die twee lijken op elkaar en horen tot dezelfde familie.