Net als mensen doorlopen ook groepen een ontwikkeling. Bruce Tuckman heeft deze groepsontwikkeling gevat in vier stadia: forming, storming, norming en performing.
Het groepsproces is lineair waarbij de fasen elkaar opvolgen. De sfeer in de groep kent traditioneel twee dieptepunten, waar men met elkaar en met de docent de strijd aangaat. In principe doorloopt een groep alle fasen, ongeacht de tijd dat je bij elkaar bent. Het proces past zich als het ware aan aan de tijd.
Fase 4: Performing
Deze fase start bij een groep die echt nieuw is, na ongeveer twee maanden. Bij een groep die elkaar al kent kan deze fase al na twee weken ingaan. Je merkt dat er meer rust is in de groep, de kinderen weten wat ze aan jou en elkaar hebben.
Hij onderscheidt vijf fasen: forming, storming, norming, performing en adjourning. Iedere fase kenmerkt zich door de processen die zich in een groep afspelen.
Handige kapstok voor teamgesprek. Bruce Tuckman onderscheidde in eerste instantie 4 ontwikkelingsfasen: Forming, Storming, Norming en Performing.
In de vormfase is het voor de leider belangrijk om veel aandacht te besteden aan team- en persoonlijke doelstellingen en de teamidentiteit (cultuur die je wilt creëren). Het team is gedurende deze fase volledig afhankelijk van goed leiderschap.
Adjourning of afscheid nemen
Er wordt afscheid genomen van het jaar, de klas, van elkaar en van jou als leerkracht. Dat doet iets met je leerlingen. Ze zijn minder gemotiveerd om te leren en groepsvorming lijkt niet meer zo belangrijk voor ze. Misschien omdat afscheid nemen makkelijker is als de sfeer minder goed is.
Groepsdynamiek betekent dat de individuele groepsleden op een bepaalde manier op elkaar én de leider van de groep reageren. De groepsleden ontwikkelen interactiepatronen die al dan niet productief zijn en er ontstaan ongeschreven regels waaraan de groepsleden zich moeten conformeren.
Teamontwikkeling loopt volgens het model van Tuckman via een vast patroon van vijf fases: Forming (oriëntatiefase), Storming (machtsfase), Norming (affectie/normering fase), Performing (prestatiefase) en Adjourning (afscheidsfase).
Als de deelnemers individueel wat meer tot rust komen gaat de groep over naar fase 2. In deze fase wordt bepaald welke (on)geschreven regels gelden in de groep en wie van de deelnemers hier een stempel op mag drukken. Er worden kritische vragen gesteld en/of kanttekeningen gemaakt.
Dit proces is ook te omschrijven als de ontwikkeling van het groepsklimaat. Het proces van groepsvorming is vaak zichtbaar als een groep onbekende mensen zich bij elkaar voegen door overeenkomstige eigenschappen, doelstellingen, uitdagingen of interesses.
1 De kinderen zijn eensgezind en gemotiveerd om groepsdoelen te halen. 2 De kinderen voelen zich medeverantwoordelijk voor de eigen groep. 3 De kinderen tonen respect voor de mening en het karakter van een ander groepslid.
Wat is de definitie van groepsvorming? “Het tot stand komen van bindingen tussen meer dan 2 mensen, doordat ze elkaar beïnvloeden en gemeenschappelijke normen en waarden ontwikkelen.” In het ideale geval ontstaan groepen vrijwillig, maar het kan ook door dwang.
In de prestatiefase, de een na laatste fase binnen de vijf fasen van groepsontwikkeling, functioneert het team als eenheid en de groepsenergie komt geheel ten goede van de taak. Alle teamleden weten precies wat er van hen verwacht wordt en ze werken gezamenlijk naar doelen toe.
In deze fase vormt de groep de gemeenschappelijke normen, de ongeschreven regels. Vaak bepalen de leiders van de groep, bewust en onbewust, wat wel en niet gewenst is in de groep. Hoe speel je hierop in? Verwijs gedurende het jaar steeds naar de opgestelde klassenregels.
Fase 3: Normfase
De regels, waarden, normen en methodes van het team worden verder uitgewerkt. De doelmatigheid van het team stijgt en ze begint met het ontwikkelen van een eigen identiteit. Teamleden staan meer open voor elkaar, de samenwerking zal in deze fase steeds soepeler gaan verlopen.
De eerste weken aan het begin van het schooljaar worden de Gouden Weken genoemd. Deze weken zijn bij uitstek geschikt om een fundament neer te zetten voor een goede groepsvorming en fijne sfeer. Leerlingen verkennen elkaar, de leraar en de regels.
Het teamontwikkelingsplan is een plan, waarin je de gewenste ontwikkeling van jouw team beschrijft. Hierin omschrijf je ook hoe je deze ontwikkelingen denkt te bereiken. Het eerste wat je doet als je zo'n plan opstelt, is het vastleggen wat de huidige situatie is en wat de situatie is waar je naartoe wilt.
De definitie van groepscohesie - een centraal concept in onderzoek naar groepen en groepsdynamiek - is: de mate waarin de leden van een groep verbonden zijn of zich verbonden voelen met elkaar, en de wens hebben om deel van de groep te blijven uitmaken.