Traumatische ervaringen kunnen leiden tot problemen in het omgaan met uzelf en anderen. U heeft bijvoorbeeld minder controle over uw gevoelens en gedrag. Er is sprake van een grotere kwetsbaarheid of gevoeligheid. Sommige mensen trekken zich terug en zijn somber.
Wat is trauma? In de psychiatrie en psychologie wordt de term trauma gebruikt wanneer iemand na een schokkende gebeurtenis blijft steken in gevoelens van angst, woede of eenzaamheid. De gebeurtenis is in dat geval zo ongewoon, pijnlijk, schokkend of extreem dat het niet lukt om ermee om te gaan.
Yoga, mindfulness en sensomotorische therapie (waarbij de zintuigen door allerlei spelletjes en beweging worden geactiveerd, DE) zijn andere manieren om in een veilige omgeving te voelen wat er gebeurt in hun lijf. Ook tekenen helpt kinderen om het verlammende effect van traumatische ervaringen tegen te gaan.
Een herinnering aan traumatische gebeurtenissen laat zich nooit uitwissen. Je kunt er geruime tijd geen last van hebben en er nauwelijks aan (terug)denken. Maar er kan iets gebeuren, waardoor gedachten sterk teruggaan naar de gebeurtenissen van destijds.
Ingrijpende gebeurtenissen zoals een overval, oorlogsgeweld, een verkeersongeluk, mishandeling of een verkrachting zijn traumatisch en kunnen (langdurig) psychische klachten tot gevolg hebben. Deze psychische klachten kunnen leiden tot een posttraumatische stress-stoornis, oftewel PTSS.
Het probleemoplossend vermogen neemt af, het afremmen van alle impulsen en emoties lukt niet meer en slim sturen is er ook al niet bij. Trauma heeft je dus letterlijk en figuurlijk in de greep, het onbewuste is volop aan de gang en je lichaam reageert al voordat je het doorhebt.
Je blokkeert je gezonde gevoelens van dat moment: angst, doodsangst, pijn, woede, verdriet, eenzaamheid, enz. Je emoties stollen als het ware. Omdat je een traumatische ervaring ondergaat wordt automatisch je gezonde deel en je getraumatiseerde deel afgesplitst. Wat er over blijft is je overlevingsdeel.
Zo'n traumatische ervaring kan je leven helemaal ontregelen. Het kost tijd om van zo'n gebeurtenis te herstellen. Je verwerkt de gebeurtenis langzaam en pakt de draad van het dagelijks leven weer op. Hoe lang zo'n verwerking duurt, is voor iedereen verschillend.
Met steun van mensen uit je onmiddellijke omgeving verloopt de traumaverwerking beter. Het tonen van begrip, een luisterend oor bieden en vragen stellen helpen in de trauma therapie. Soms helpt het in de trauma verwerking van de gebeurtenis door erover te schrijven.
Een PTSS kenmerkt zich door vier groepen verschijnselen die ontstaan als u een psychotrauma heeft doorgemaakt. Dit soort gevoelens uiten zich via woede-uitbarstingen, agressie of prikkelbaarheid, slecht slapen, concentratieproblemen, heel wakker en alert zijn en heftig schrikken van onverwachte dingen.
Onder Vroegkinderlijke Chronische Traumatisering wordt verstaan: de schadelijke psychische, biologische en sociale gevolgen van (een combinatie van) stressvolle en potentieel traumatische gebeurtenissen tijdens de kinderjaren.
Een trauma is het gevolg van een nare gebeurtenis. Voorbeelden van oorzaken zijn; een levensbedreigende situatie; je bent ernstig ziek geworden; of is er sprake geweest van seksueel misbruik of mishandeling. Ook het verliezen van een dierbare kan een trauma veroorzaken.
Hoelang het duurt voordat iemand een trauma verwerkt heeft, verschilt sterk per persoon. Van een eenvoudig trauma heb je minimaal één tot drie maanden last.
Tips voor omgaan met PTSS
Je wil het liefst gedachten aan de gebeurtenissen wegdrukken, zodat je maar niet de angst en pijn hoeft te voelen. Dit is begrijpelijk, maar dat zorgt niet voor herstel. Laat het trauma tot je doordringen. Dit kan bijvoorbeeld door erover te schrijven of het te tekenen.
Veel mensen hebben soms wel jaren last van een trauma dat in de jeugd is ontstaan. Iemand kan het langdurig verdringen, totdat er weer iets gebeurt waarbij de traumatische gebeurtenis naar boven komt.
Klachten na een traumatische gebeurtenis gaan bij een groot deel van de mensen geleidelijk over. Zij verwerken het trauma en pakken hun leven weer op. Wanneer je een PTSS hebt, heb je het trauma niet verwerkt. Je houdt klachten of krijgt jaren later ineens klachten.
PTSS leidt vaak tot ernstige relatieproblemen
Cliënten met nachtmerries, herbelevingen, zelfmoordneigingen; psychiater Joop de Jong en klinisch psycholoog Ingrid Wigard, beiden specialismeleider van PsyQ psychotrauma, horen vaak heftige verhalen in hun spreekkamers.
Een behandeling die alleen gericht is op het mentale cognitieve gedeelte en geen oog heeft voor de werking van het zenuwstelsel en de instinctieve reacties op gevaar zal in veel gevallen niet afdoende zijn. Dan wordt het hooguit beheersbaar en kun je een trauma inderdaad zien als een chronische ziekte.
Verband met trauma
Oorzaken zijn vaak stress door negatieve jeugdervaringen (verwaarlozing, misbruik en mishandeling; Wolf & Baglivio, 2017). Negatieve emotionaliteit als gevolg van trauma lijdt vaak tot rigide persoonlijkheidstrekken en dwang die verward kunnen worden met autisme ( Stöfsel & Mooren, 2016).
Het meemaken van meerdere traumatische gebeurtenissen noemen we chronisch trauma. Chronisch trauma vermindert de veerkracht, waardoor een gezonde verwerking van de opgedane ervaringen bemoeilijkt wordt en het risico op toekomstige traumatisering toeneemt.
Mensen met PTSS hebben vaak moeite zich te concentreren, last van spanning en kunnen depressieve gedachten hebben. Dit is veelal geen goede combinatie met werk waardoor langdurig verzuim kan ontstaan. Re-integreren van werknemers met PTSS is mogelijk.
Ze raken snel overspoeld, emoties nemen dus de overhand, en ze zijn moeilijk te kalmeren. Sommige mensen proberen emoties weer de baas te worden door zich risicovol te gedragen of zichzelf te beschadigen. Alleen een psycholoog of psychiater kan op basis van onderzoek een diagnose stellen.
De test toont aan of je mogelijk een posttraumatische stressstoornis hebt. Je kunt de uitslag uitprinten en meenemen naar je huisarts. De huisarts kan jou vervolgens doorverwijzen naar een voor jou geschikte behandelaar.