De impact van een social media verslaving is vaak groot en kan negatieve gevolgen omvatten zoals de verwaarlozing van relaties met 'offline vrienden' en familie, het niet meer (goed) uit kunnen voeren van dagelijkse werkzaamheden of studieactiviteiten, en het ontwikkelen van fysieke en geestelijke gezondheidsproblemen.
Wat zeker is, is dat volgens veel deskundigen het gebruik van sociale media – en dat geldt ook voor instant messaging-diensten – kan leiden tot ernstige verslavingen en de daarmee gepaard gaande gevolgen: angst, depressie, prikkelbaarheid, isolatie, afstand nemen van de echte wereld en van familierelaties, verlies van ...
Steeds meer onderzoek laat zien dat social media gebruik behoorlijk negatieve effecten kan hebben op de mentale gezondheid, vooral bij jongvolwassenen. Wie veel op de socials zit kan bijvoorbeeld last krijgen van een laag zelfbeeld, depressie, eenzaamheid en andere verschijnselen waardoor je je ongelukkig voelt.
In dit rapport presenteren we de resultaten van een studie naar een aantal belangrijke negatieve sociale gevolgen van alcoholverslaving en drugsverslaving, namelijk: de verstoring van sociale relaties, schooluitval, dakloosheid, het ontstaan van schulden en huiselijk geweld.
Fysieke en mentale reactie
Als je veel op social media zit, kan dat psychische klachten veroorzaken. Bijvoorbeeld angst, depressie en slaapproblemen. Iemand die veel last heeft van FOMO kan ook lichamelijke reacties krijgen, zoals zweten, nervositeit en hartkloppingen. Bijvoorbeeld als er een nieuw bericht binnenkomt.
Social media is ontzettend verslavend. Je hersenen gaan goed op likes, want het geeft je het idee dat je gezien wordt. Daardoor worden er allemaal hormonen, denk aan dopamine, aangemaakt en denk je “YEAH!”. Het tegenovergestelde is ook waar; wordt een post niet goed bekeken, dan krijg je een gevoel van MEH.
Sociale media kunnen een significante impact hebben op het lichaamsbeeld, zowel positief als negatief. Aan de ene kant kunnen sociale media een platform bieden voor body positivity, community support en health and fitness inspiratie . Maar het kan ook bijdragen aan onrealistische schoonheidsnormen en ongezonde vergelijkingen.
Wetenschappelijk is het bestaan van een sociale media verslaving nog niet bewezen. Officieel is het dus ook nog geen verslaving. Echter in de praktijk zien we steeds vaker dat mensen in de problemen komen doordat ze te veel en te vaak sociale media gebruiken.
Met verslaving is de chemie van de hersenen veranderd en eenvoudige functies zoals cognitie, spiercoördinatie, bewustzijn en geheugen zijn aangetast. Verslaving verandert echter niet alleen de hersenen, maar heeft indirect ook invloed op andere delen van het lichaam, zoals het hart, het ademhalingssysteem en de lever.
Deze negatieve effecten zijn onder andere cyberpesten, de verspreiding van verkeerde informatie, verslaving, afname van face-to-face communicatie, problemen met het zelfbeeld, sociale isolatie, polarisatie en echo chambers, cyberstalking en -intimidatie, afname van privacy en vergelijking en afgunst.
Het gebruik van social media heeft ook nadelen. Een nadeel is het gebrek aan privacy. Als je iets via social media deelt, kunnen anderen het weer met anderen delen. Iedereen kan dat bericht lezen, terwijl het de meeste mensen helemaal niets aangaat.
Het gebruik ervan activeert het beloningscentrum van de hersenen door dopamine vrij te geven , een "feel-good chemical" die gekoppeld is aan plezierige activiteiten zoals seks, eten en sociale interactie. De platforms zijn ontworpen om verslavend te zijn en worden geassocieerd met angst, depressie en zelfs fysieke kwalen.
Verslaving aan social media houdt in dat je continu de drang voelt om je accounts te checken. Je besteedt uren per dag aan het gebruik ervan en bent bang om iets te missen. Je bent obsessief bezig om alles te volgen en je leven speelt zich vrijwel alleen via je smartphone af.
Maar het gebruik van sociale media kan ook gerelateerd zijn aan angst, depressieve gevoelens, en lagere levenstevredenheid. Daarnaast kan de druk om altijd verbonden en bereikbaar te zijn onrust veroorzaken en ervoor zorgen dat jongeren slechter slapen.
Misschien ben je dan wel verslaafd aan sociale media. Je bent niet de enige: 1 op de 3 jongeren (35%) zegt dat ze dat zijn. 3Vraagt deed onderzoek naar jullie sociale mediagebruik, in het kader van de Week van de Mediawijsheid.
De oorzaken van een internetverslaving zijn vaak complex en omvatten psychologische factoren, onderliggende problemen en de wijze waarop websites beloningsmechanismen in de hersenen activeren. Ook de eigenschappen van het internet zelf spelen een rol in het ontwikkelen van een verslaving, volgens H. Cash et al.
Hoewel verslaving aan sociale media momenteel geen diagnosticeerbare aandoening is, hebben onderzoekers metingen van verslaving aan sociale media opgesteld op basis van de diagnostische criteria voor andere gedragsverslavingen, zoals gokstoornissen [16,17].
Problemen die kunnen ontstaan op sociaal gebied zijn bijvoorbeeld: De gebruiker kan zich minder goed concentreren op zijn/haar studie of werk. Het onderhouden van sociale contacten gaat moeizaam. Er kunnen geldproblemen ontstaan, doordat de verslaafde al het geld besteedt aan het kopen van drugs.
Het is een proces dat bestaat uit een aantal fasen: van experimenteel naar recreatief gebruik, naar gewoontegebruik, naar problematisch gebruik en uiteindelijk naar een allesbeheersende verslaving.
Verslaving kan ook problemen veroorzaken met focus, geheugen en leren, om nog maar te zwijgen van besluitvorming en oordeelsvorming . Drugs zoeken wordt daarom aangestuurd door gewoonte, en niet door bewuste, rationele beslissingen. Helaas is de overtuiging dat mensen met verslavingen gewoon slechte keuzes maken wijdverbreid.
Positief en negatief gedrag
Social media kan onder andere het zelfvertrouwen vergroten, sociale steun geven, maar ook lotgenoten in contact brengen met elkaar. Jongeren geven daarnaast aan het fijn te vinden om met onbekenden, in een niet-oordelende en anonieme omgeving, over hun problemen te praten.
Onderzoekers suggereren dat blootstelling aan sociale media kan leiden tot ontevredenheid over het lichaam via verschillende potentiële mechanismen, waaronder vergelijkingen en zelfobjectivering (12). Uiterlijk-gebaseerde vergelijkingen bleken ook een krachtige bemiddelaar te zijn van het gebruik van sociale media en ontevredenheid over het lichaamsbeeld (10).
Op dezelfde manier kunnen sociale media groepsdruk op kinderen creëren door ze bloot te stellen aan video's en afbeeldingen van influencers en vrienden die ongezond voedsel eten . Blootstelling aan geïdealiseerde lichaamsbeelden via sociale mediaplatforms kan onrealistische lichaamsnormen creëren en ontevredenheid over het lichaam verergeren.