De Hoge Raad is cassatierechter. Dat wil zeggen: een hoogste rechter die niet alle aspecten van een zaak kan beoordelen, maar alleen kan nagaan of de lagere rechter, een rechtbank of een gerechtshof, het recht juist heeft toegepast en of deze de regels voor de procedure goed heeft gevolgd.
Welke uitspraken kan de Hoge Raad doen? De Hoge Raad kan het cassatieberoep verwerpen of de bestreden uitspraak vernietigen. Na vernietiging volgt meestal verwijzing van de zaak naar de feitenrechter om opnieuw berecht te worden. Soms kan de Hoge Raad de zaak ook zelf afdoen.
De Hoge Raad is een cassatiegerecht. Dat betekent dat de Hoge Raad beoordeelt of een lagere rechter (rechtbank/gerechtshof) bij een uitspraak het recht juist heeft toegepast en of de procedure op de juiste wijze is gevolgd.
Wie het niet eens is met een uitspraak van de rechtbank, kan in hoger beroep gaan. Vier gerechtshoven behandelen het hoger beroep van strafzaken, civiele zaken (zoals scheiding), kantonzaken (zoals ontslag) en belastingzaken.
Cassatie afgewezen
Ingeval het cassatieberoep wordt afgewezen, dan wordt de uitspraak van het gerechtshof onherroepelijk. Het kan dan tot een executie van de straf komen. Gewoonlijk is dat het einde van de zaak.
Cassatie heeft dus geen zin als beide partijen denken dat de procedure bij de desbetreffende rechter volgens de regels is verlopen, terwijl de uitspraak rechtens juist is en voldoende gemotiveerd. De partij die om de cassatie heeft gevraagd wordt eiser tot cassatie genoemd, de tegenpartij de verweerder in cassatie.
In de uitspraak staat binnen welke termijn dit mogelijk is. De rechter bij de Hoge Raad kijkt niet meer inhoudelijk naar feiten en bewijs, maar oordeelt of de rechters van de rechtbank en het gerechtshof het recht juist hebben toegepast en of ze de uitspraak goed hebben gemotiveerd.
De Hoge Raad is de hoogste rechter en kan besluiten dat een rechtszaak over moet. De Hoge Raad kan ook besluiten dat een rechtszaak heropend moet worden (herziening).
De Hoge Raad der Nederlanden is het hoogste rechtscollege in Nederland voor civiel recht, strafrecht en fiscaal recht. De raad is dat ook voor Aruba, Curaçao, Sint Maarten en Bonaire, Saba en Sint Eustatius. De Hoge Raad is cassatierechter.
Iedereen is voor de wet gelijk. Bij het doen van een uitspraak kijkt de rechter naar de wet, de feiten (wat is er precies aan de hand), persoonlijke omstandigheden en verklaringen van deskundigen en getuigen.
Zij toetst of het overheidsbesluit rechtmatig is. Dat wil zeggen dat zij beoordeelt of de overheid zich aan de wet heeft gehouden, maar ook of de overheid het besluit zorgvuldig heeft voorbereid en goed heeft gemotiveerd.
De Hoge Raad gaat anders te werk dan de rechtbank en het gerechtshof. Dit hoogste rechtscollege oordeelt niet over de feiten, maar kijkt alleen of het recht op een goede manier is toegepast.
Het salaris bedraagt minimaal € 7.124,52 en maximaal € 7.853,81 bruto per maand voor 36 uur per week, exclusief 8% vakantietoeslag en 8,3% eindejaarsuitkering.
In strafzaken is de gemiddelde doorlooptijd ongeveer 256 kalenderdagen. Dat is de tijd die verstrijkt tussen de datum waarop het strafdossier van het gerechtshof is ontvangen en de datum van uitspraak. Informatie over het jaarlijks aantal ingekomen en afgedane zaken is te vinden in het Jaarverslag van de Hoge Raad.
In het uiterste geval, als een rechter slecht functioneert, kan de Hoge Raad hem schorsen of ontslaan. We kunnen allemaal controleren wat de rechter doet, want rechtspraak is openbaar. Bovendien moet de rechter zijn beslissingen motiveren.
De leden van de regterlijke magt, met regtspraak belast, en de procureur-generaal bij den Hoogen Raad worden voor hun leven aangesteld. Zij kunnen worden afgezet of ontslagen door uitspraak van den Hoogen Raad in de gevallen bij de wet aangewezen. Op eigen verzoek kunnen zij door den Koning worden ontslagen.
De Grondwet bepaalt dat de leden (raadsheren) van het hoogste rechtscollege, de Hoge Raad der Nederlanden, worden benoemd uit een voordracht van drie personen, opgemaakt door de Tweede Kamer (artikel 118, eerste lid). Het komt praktisch nooit voor dat daarvan wordt afgeweken.
Constitutionele toetsing door de rechter houdt in dat de rechter toetst (of mag toetsen) of wetten al dan niet in overeenstemming zijn met de Grondwet. Het huidige artikel 120 van de Grondwet bepaalt dat de rechter niet mag beoordelen of wetten en verdragen in strijd zijn met de Grondwet.
De hoogte van het salaris varieert van €4.000 tot €10.000 bruto per maand, gebaseerd op een 36-urige werkweek.
Een eerlijk proces voor iedereen
De reden voor een onpartijdige rechter is duidelijk. Iedereen heeft recht op beslechting van zijn of haar geschil door een onpartijdige en onafhankelijke rechter. Als een rechter partijdig is, dan is het proces niet eerlijk ten opzichte van een van de partijen.
De Hoge Raad bestaat uit meer dan dertig rechters en is verdeeld in vier kamers. De leden van de raad zijn werkzaam op één van de drie rechtsgebieden. De vierde kamer behandelt klachten tegen rechterlijke ambtenaren en zaken over schorsing en ontslag van rechterlijke ambtenaren die voor het leven zijn benoemd.
De voornaamste taak die aan de procureur-generaal is opgedragen betreft het geven van juridische adviezen, zogenoemde conclusies, aan de Hoge Raad. Meestal worden de conclusies door de advocaten-generaal in het parket namens de procureur-generaal genomen.
De rechter kan uw zaak bij verstek behandelen. Hij behandelt uw zaak dan zonder uw aanwezigheid en zonder dat u uw advocaat daartoe heeft gemachtigd. Soms verleent de rechter geen verstek, omdat hij het nodig vindt dat u aanwezig bent. De zaak wordt dan uitgesteld en u wordt nogmaals opgeroepen.