Per 1 januari 2020 houdt de Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (Wet Bopz) op te bestaan. Deze wet regelt in welke gevallen psychiatrische patiënten, patiënten met een psychogeriatrische aandoening en patiënten met een verstandelijke beperking mogen worden opgenomen in een instelling.
De BOPZ kon alleen uitgevoerd worden in zorginstellingen die BOPZ gerechtigd waren, zoals de gesloten afdelingen. Zorg met dwang was alleen toegestaan voor de cliënten die gedwongen waren opgenomen. Denk daarbij bijvoorbeeld aan een rechterlijke machtiging of een rechterlijke in bewaring stelling.
De Wet zorg en dwang regelt de rechten bij onvrijwillige zorg of onvrijwillige opname van mensen met een verstandelijke beperking en mensen met een psychogeriatrische aandoening (zoals dementie).
In de tweede evaluatie in 2002 werd aanbevolen om de sectoren psychogeriatrische zorg (ouderenzorg) en verstandelijk gehandicaptenzorg niet langer onder Wet Bopz te laten vallen. Dit had als reden dat in deze sectoren de nadruk minder ligt op behandeling en meer op verpleging, verzorging, begeleiding en bescherming.
waarom onvrijwillige zorg noodzakelijk en proportioneel is; hoe het toezicht is geregeld tijdens de toepassing ervan; hoe lang de onvrijwillige zorg verleend kan worden (dit is maximaal twee weken).
Voorbeelden van dwang in de zorg zijn verplichte medicatie, gedwongen verzorging (bijvoorbeeld douchen) en beperkingen (gesloten deuren, niet roken of geen alcohol drinken, vastzetten in een rolstoel, medicijnen in een afgesloten kluisje).
Per 1 januari 2020 houdt de Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (Wet Bopz) op te bestaan. Deze wet regelt in welke gevallen psychiatrische patiënten, patiënten met een psychogeriatrische aandoening en patiënten met een verstandelijke beperking mogen worden opgenomen in een instelling.
Wet Geneeskundige Behandelovereenkomst (WGBO)
De Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO) regelt de rechten en plichten van de patiënt. Zo staat in deze wet dat patiënten recht hebben op informatie en dat zij toestemming moeten geven voor een behandeling.
Met 'ernstig nadeel' bedoelen we dat er een grote kans is dat iemand zichzelf verwondt of in levensgevaar brengt. Of dat hij zichzelf verwaarloost, zich niet goed staande kan houden in de maatschappij of financieel in de problemen raakt. Of als zijn gedrag agressie bij anderen oproept.
De Wet BOPZ (Bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen) is vanaf 1 januari 2020 vervangen door de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz) en de Wet zorg en dwang (Wzd).
Er is een contrast tussen dwang, waarbij het slachtoffer kan kiezen uit twee alternatieven die de dwangpersoon toestaat (bijvoorbeeld 'je geld of je leven'), en wat we dwang zouden kunnen noemen, waarbij het slachtoffer helemaal geen keuze heeft, zoals bijvoorbeeld wanneer het slachtoffer bewusteloos wordt geslagen en weggesleept ...
Een inbewaringstelling op grond van de Wet zorg en dwang is een verplichte opname in een spoedsituatie. Er is dan geen tijd om de procedure van een rechterlijke machtiging af te wachten. Er dan sprake van een spoedsituatie waarin ernstig nadeel als het gevolg van het gedrag van de cliënt onmiddellijk dreigend is.
Onder deze groep vallen onder andere citalopram, sertraline, mirtazapine en trazodon. Deze medicijnen worden vooral voorgeschreven bij een depressie of angststoornis, maar soms ook bij een ernstige slaapstoornis (trazodon).
Bij een CIZ indicatie 5 is dus continu intensieve zorg en toezicht nodig. Dit is vaak zwaar voor een mantelzorger. Inwonende thuiszorg is daarom mogelijk een goede oplossing.
In de Wet zorg en dwang heet dat: geen bereidheid, geen verzet. Artikel 21 regelt dat het CIZ hen een besluit tot opname en verblijf kan geven. Dit geldt voor mensen vanaf 12 jaar. Opname volgens artikel 21 mag alleen als het echt niet anders kan en er risico is op ernstig nadeel.
De eerste krankzinnigenwet van 1841 maakte het mogelijk mensen met afwijkend gedrag te laten behandelen door opname in een medische instelling. De wet was vooral bedoeld om de samenleving te beschermen tegen afwijkend gedrag en voorzag niet in rechtsbescherming van de patiënten zelf.
Onvrijwillige zorg mag niet toegepast worden...
Onvrijwillige zorg mag volgens de Wet zorg en dwang (Wzd) in principe níet worden toegepast, tenzij er sprake is van ernstig nadeel. Onder ernstig nadeel wordt verstaan: De cliënt brengt zichzelf of anderen in levensgevaar.
Onvrijwillige risico's zijn risico's die je niet kunt vermijden. Een voorbeeld hiervan is ziek worden: bij de meeste ziektes neem je niet bewust het risico om ziek te worden. Risico's kunnen hoog en laag zijn.
Als gedwongen opname noodzakelijk is, kan dat alleen op grond van een beschikking van de burgemeester of met een rechterlijke machtiging.
Onvrijwillige zorg moet in het zorgplan worden opgenomen. In situaties waarin er nog geen zorgplan is of waarin het zorgplan niet voorziet, kan ook onvrijwillige zorg worden verleend maar gelden extra voorwaarden. De onvrijwillige zorg mag dan bijvoorbeeld niet langer duren dan maximaal twee weken.