In een reflectieverslag laat je zien wat je van je ervaringen hebt geleerd en wat voor invloed dat heeft op je denken en handelen. Je bespreekt je sterke en zwakke eigenschappen en je eigen ontwikkeling. Voor veel opleidingen schrijf je regelmatig een reflectieverslag; meestal na een stage of voor een assessment.
Een reflectieverslag schrijven is vast iets wat je regelmatig moet doen als je een opleiding volgt of stage loopt. Je beschrijft in zo'n verslag een of meerdere waardevolle leermomenten en welke les je hieruit getrokken hebt. Je reflecteert in reflectieverslagen dus een de situatie.
Voor een goed reflectieverslag is dit misschien wel de belangrijkste stap: het omschrijven van een situatie. Je dient hier de situatie zo concreet mogelijk te maken. Dus een situatie is niet 'mijn afstudeerproject', maar bijvoorbeeld wel 'de eindpresentatie van mijn afstudeerproject'.
Wat was het mooiste moment van afgelopen periode?Hoe heb je jezelf de afgelopen periode gevoeld?Welke successen heb je geboekt?Wat maakte dat het een succes was?
Bij reflecteren onderzoek je je manier van handelen, maar ook hoe je reageert op een bepaalde situatie en hoe dat voelt. Dat laatste, je gevoel, is een thema waarbij je uitgebreid stil moet staan in je manier van reflecteren. Vaak reageren we uit een eerste impuls op een situatie.
Eenvoudige reflectie
Bij deze reflectie blijf je heel dicht bij wat de cliënt gezegd heeft. De bewering voegt weinig toe aan wat al gezegd is maar de cliënt voelt dat je luistert. Je gebruikt dezelfde of bijna dezelfde woorden als die van de cliënt.
Intern gerichte reflectieve vragen:
Of vragen waarmee je reflecterend kunt terugblikken: Wat wilde ik / de ander?Wat deed ik / de ander?Wat dacht ik / de ander?
Je begint het reflectieverslag voorbeeld meestal met het beschrijven van de situatie waarin je jezelf bevindt. Hoe zag de situatie er uit en waar speelde de situatie zich af. Welke personen waren er bij betrokken en wat voor effect hadden die personen op jou.
Veelgestelde vragen over het ABCD-reflectiemodel
De ABCD-methode staat voor: Aanleiding: Wat is er gebeurd?Belangrijk: Wat was belangrijk voor je?Conclusie: Welke conclusie trok je over hoe te handelen?
De STARR-methode is de meestgebruikte methode om te reflecteren op je eigen handelen, bijvoorbeeld in een reflectieverslag. STARR staat voor situatie, taak, actie, resultaat en reflectie. Als je de STARR-methode gebruikt, geef je antwoord op vragen over de situatie, taak, actie, het resultaat en de reflectie.
Een reflectieverslag is gemiddeld tussen de 3 en 7 pagina's, afhankelijk van de duur van de periode waarop je reflecteert en de eisen van jouw opleiding.
Reflecteren betekent letterlijk: beschouwen of overdenken. Reflecteren is het terugblikken op je eigen handelen en ervaringen, daarover nadenken en vandaaruit nieuwe keuzes maken.
De Starr-methode wordt het meest gebruikt om te reflecteren op jezelf. Met deze manier van zelfreflectie kijk je naar jouw taak in een geheel, je acties die je onderneemt en het resultaat ervan. Deze reflectiemethode is heel effectief en werkt in 5 stappen: situatie, taak, actie, resultaat en reflectie.
Je neemt de tijd om stil te staan bij wat je doet en wat het je oplevert. Door kritisch te kijken en te reflecteren op jezelf, leer je van je eigen gedrag. Dit gaat jou helpen bij het stellen en behalen van doelen. Ook laat zelfreflectie je leren van je eigen fouten en geeft het je de kans om 'opnieuw' te beginnen.
De metareflectie is een algemene reflectie over alle reflecties die gedaan zijn tijdens het afstuderen. Hierdoor kunnen ontwikkeldoelen bepaald worden en kan een persoon goed over zichzelf vertellen wat zijn of haar krachtpunten zijn of waren tijdens het afstuderen.
Met kritische reflectie wordt de stap gemaakt van eersteoredeobservaties naar tweedeordeobrvaties. Met kritische reflectie wordt inzicht gekregen in de overtuigingen en beweegredenen van belanghebbenden.
STARR reflecties bieden een effectieve manier van zicht krijgen in het eigen handelen, kwaliteiten en ontwikkeling. De methode begint met het grondig beschrijven en analyseren van acties en vaardigheden in een relevante beroepssituatie.
Een zelfreflectie draait om het terugkijken op eigen ervaringen om daarvan te kunnen leren. Het stelt je in staat om je eigen sterke en zwakke punten te herkennen, het kan jou helpen jouw stress en angst beter te begrijpen en het kan zelfs jouw zelfbewustzijn bevorderen. Het draait erbij altijd om jou!
Het gaat om beschouwen, terugkijken, het nadenken over een gegeven met het uitgangspunt er iets van te leren. Reflectie wordt – zeker binnen het sociaal werk – vaak gekoppeld aan professionalisering. Dat doet het landelijk opleidingsprofiel ook: “Professioneel handelen is reflectief handelen”.
Reflecteren impliceert dat medewerkers de tijd krijgen en nemen om zich bewust te worden van hun eigen handelingspraktijk. Het aanwakkeren van het (eigen) bewustzijn is een belangrijke stap voor leren. Het reflecteren helpt mensen om woorden te vinden voor wat ze gezien, gehoord, geproefd en gevoeld hebben.