De officiële talen die op Bonaire worden gesproken zijn het Papiaments en Nederlands. Het Nederlands is naast officiële spreektaal ook de officiële bestuurstaal op het eiland. Daarnaast heeft een deel van de Bonairiaanse bevolking Engels en Spaans als huistaal.
Op Bonaire, Sint-Eustatius en Saba (BES-eilanden) zijn naast Nederlands ook Papiaments en Engels erkend als officiële talen. Nederland heeft via Europese afspraken Limburgs en Nedersaksisch als regionale talen erkend, en Jiddisch (Jiddisj) en Romanes als talen die niet binnen een bepaald gebied worden gesproken.
Talen. Van de bevolking spreekt meer dan 60% als voertaal Papiaments, 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. Meer dan 90% van de bevolking is meertalig. De meeste Papiamentstaligen zijn meertalig en spreken in meer of mindere mate ook Nederlands, Engels en Spaans.
Als je wilt vragen hoe het met iemand gaat zet je con ta bai. Mocht iemand dit aan jou vragen dan kun je antwoorden: bon (goed), hopi bon (heel goed), of mi ta bon (met mij gaat het goed).
Mi ta bai bin! Wat ga je vandaag doen? Kiki bo ta bai hasi awe? Welke film draait er vandaag?
Bonaire is een van de meest veilige eilanden van de Caraïben. Natuurlijk zal er net als op andere bestemmingen altijd kleine criminaliteit voorkomen, denk hierbij aan zakkenrollerij en diefstal.
Typische Bonairiaanse hoofdgerechten zijn de sòpi (gevulde soep), stobá (stoofschotel) en de sòpitu (vispotje). Als traditionele bijgerechten worden vaak funchi (maïmeel), banana hasá (gebakken banaan) en pan batí (platgeslagen maisbrood) gegeten. Empaná en pastechi (pasteitjes) gelden als populaire tussendoortjes.
Bonaire staat ook vooral bekend als een van de mooiste plekken ter wereld om te duiken. Vooral de mogelijkheid om veel duiken direct vanaf de kant te maken, is uniek. Maar niet alleen qua duiken is Bonaire een top bestemming. Ook snorkelen, kitesurfen en windsurfen kun je heel goed doen op Bonaire!
Dushi betekent schatje
Van de vele koosnaampjes wordt dushi het meest gebruikt, zowel in relaties als daarbuiten. “Mi dushi” betekent mijn schatje, terwijl “Danki dushi” – wat bedankt schatje betekent – ook tegen een onbekende gezegd kan worden.
Bonaire is een eiland waar veelal contant wordt betaald. Hoewel enkele grotere hotels, resorts, en toeristische bedrijven mogelijk wel euro's accepteren, is het niet gebruikelijk en krijg je vaak een minder gunstige wisselkoers. Er wordt dus ook geadviseerd te betalen met de Amerikaanse Dollar.
Kun je het water op Bonaire uit de kraan drinken? Het drinkwater kan op het Caribische eiland probleemloos uit de kraan worden gedronken en heeft een prima smaak. Het Water- en Energiebedrijf Bonaire (WEB) voorziet in deze behoefte door uit het Bonairiaanse zeewater dagelijks drinkwater te zuiveren.
Over het algemeen is Bonaire een bestemming met een gemiddelde tot hoge prijsklasse. Accommodatie, eten in restaurants en activiteiten zijn vaak duurder in vergelijking met Nederland, dit omdat alles (ja, echt alles) geïmporteerd moet worden vanuit de omliggende landen en Nederland.
Op de Nederlandse Antillen groeien wij op met elkaar aan het begin van de week te begroeten met de tekst "Moru bondia, bon siman (vertaling: Goedemorgen, een fijne week gewenst).
Een verblijfsvergunning kun je niet zelf aanvragen; hiervoor heb je een referent nodig. In de meeste gevallen is dit je werkgever, maar het kan bijvoorbeeld ook je partner zijn. In bepaalde gevallen kun je als Nederlander een Verklaring Niet van Toepassing (NVT) aanvragen.Hiermee kun jij je vrij vestigen op Bonaire.
Muggen. Bescherm jezelf tegen muggen, want op Bonaire, Sint-Eustatius en Saba komen ziekten voor die worden overgebracht door muggen, zoals dengue, chikungunya en zika. Draag huidbedekkende kleding, smeer een anti-muggenmiddel met DEET of icaridin op de onbedekte huid en slaap onder een klamboe.
De krokodil die afgelopen zaterdag op Bonaire is gevangen, is maandag overleden. Volgens de Stichting Nationale Parken Bonaire (STINAPA) is het dier waarschijnlijk aan de gevolgen van stress overleden.
De lokale bevolking eet graag Stoba (stoofschotel) met kip, geitenvlees en groenten, en Soppi di Pasca, (vissoep met kokosmelk). Specialiteiten zijn verder: Funchi kun Piska (maismeel met vis), Kabritu (stoofschotel), Karko (zeeslak), Galina (kip).
Ook voor vrouwen en kinderen is het eiland veilig. Zelfs wanneer vrouwen alleen naar het eiland afreizen. Wel wordt er relatief veel drugs gesmokkeld. Onder andere tussen Bonaire en Curacao.
In het kort. De kleurcode van het reisadvies voor Bonaire is groen. U kunt erheen reizen. Er zijn geen bijzondere veiligheidsrisico's.
Bonaire is een veilig eiland met relatief weinig criminaliteit. Heb je extra beveiliging of zekerheid nodig dan kunnen de volgende bedrijven je ondersteunen met de beveiliging van je woning, bedrijf of zelfs evenement.
Daar had je 'm al. 'Hopi dushi', waarbij 'hopi' staat voor 'heel erg'. En dat kun je dus vrijwel overal voor zetten als je het nét wat zwaarder aan wilt zetten. 'Hopi great'.
WELTERUSTEN • SLEEP WELL • QUE DUERMAS BIEN • QUE DURMAS BEM • • • Bezoek: lnk. bio/henkyspapiamento en check de gratis lijst met 1000+ Papiaments zinnetjes en de blog over 10 scheldwoorden in het Papiaments!
Van twaalf tot zes uur is het middag, dus gebruik je 'Bon tardi' en vanaf zes uur ga je de avond in en zeg je 'Bon nochi'.