Indien u ongehuwd bent, geen geregistreerd partnerschap heeft en geen kinderen heeft, dan erven volgens de wet uw ouders en uw broers en zusters. Als u dit niet wenst, kunt u bij testament aangeven wie dan uw erfgenamen zijn. U bent geheel vrij om te bepalen wie uw erfgenamen zijn.
Hebt u geen kinderen? Zonder testament erft uw partner na uw overlijden uw erfenis. Als die vervolgens ook overlijdt, gaat de erfenis naar diens bloedverwanten. Naar ouders, broers, zussen en hun kinderen.
De wet bepaalt dat de erfenis van een alleenstaande zonder kinderen naar de ouders, broers en zussen gaat. Als je broer of zus al eerder is overleden, dan gaat dat deel over op hun kinderen. Dat kunnen neefjes en nichtjes zijn met wie je misschien weinig contact hebt.
Wanneer de erflater kinderloos overlijdt, bekomt de langstlevende echtgenoot niet alleen het vruchtgebruik, maar ook de volle eigendom van het aandeel van de eerststervende in het gemeenschappelijk vermogen en/of van de goederen exclusief in onverdeeldheid tussen de echtgenoten.
Zonder testament bepaalt de wet wie je erfgenamen zijn. Daar zit een volgorde in. De eerste groep zijn je echtgenoot en je kinderen. Heb je die niet, dan je ouders en broers en zussen.
De uiteindelijke rekening voor het afwikkelen van de erfenis kan een paar honderd euro zijn als er een duidelijk testament is of wanneer alle erfgenamen het snel eens worden. Maar het kan ook duizenden euro's of zelfs nog meer kosten. Doorgaans worden de notariskosten betaald uit de erfenis.
Als overgeblevene van de En/of Betaalrekening blijft u, na overlijden van de mederekeninghouder, toegang houden tot de rekening. Bij hoge uitzondering kan een En/of Betaalrekening bij het overlijden van een van de rekeninghouders worden geblokkeerd.
Broers en zussen hebben geen wettelijk recht op een erfenis. Staan zij niet in het testament, dan hebben zij niet zoals kinderen, een legitieme portie.
Uw moeder, uw zus en uzelf zijn erfgenaam, ieder voor 1/3e deel. Als uw broer wel een geldig testament had, waarin hij het Rode Kruis tot enig erfgenaam heeft benoemd, dan is het Rode Kruis de enig erfgenaam.
Bij een kinderloos echtpaar zegt het erfrecht dat de echtgenoot de enig erfgenaam is. Dat is ook het geval als de echtgenoot korte tijd later zelf overlijdt. De erfenis van de vrouw gaat dus naar de man. Vervolgens overlijdt de man en gaat zijn erfenis naar zijn erfgenamen: de familie van de man.
Bloedverwanten en echtgenoot / echtgenote
Alleen eigen familie kan dus volgens de wet erven. Schoondochters, schoonzonen, schoonzussen en zwagers zijn geen bloedverwanten van de overledene en kunnen daarom niet volgens de wettelijke regels van de overledene erven.
Vanaf 1 juli 2021 kan je in je testament iemand aanduiden, een vriend of een ver familielid, die van je kan erven aan een verlaagd tarief successierechten. Dat wordt de vriendenerfenis genoemd.
De wettelijke erfgenamen bij alleenstaanden
Zonder testament gaat uw alleenstaande nalatenschap naar ouders, (half)broers of (half)zussen. Zijn ook die niet (meer) in beeld, dan kijkt het wettelijk erfrecht voor alleenstaande verder in uw familie, zoals neefjes en nichtjes, ooms en tantes, etc.
Als u een erfenis verwerpt, dan krijgt u niets uit de nalatenschap, ook geen fotoboeken of brieven. U bent niet aansprakelijk voor eventuele schulden. U bent niet betrokken bij de afwikkeling van de nalatenschap.
Bij de afwikkeling en verdeling van een erfenis kunt u te maken krijgen met een notaris, een executeur of een bewindvoerder. Als er geen erfgenamen (bekend) zijn, kan de overheid de afwikkeling op zich nemen.
U kunt uw echtgenoot en uw kinderen in een testament onterven. Uw kinderen hebben wel een speciale positie in het erfrecht. Zo hebben zij altijd recht op een bepaald deel van de erfenis van hun ouders.
Bij de wettelijke verdeling gaan volgens de wet alle goederen naar de langstlevende echtgenoot en krijgen de kinderen alleen een vordering. De legitieme portie is waar een kind volgens de wet minimaal recht op heeft; ook als het onterfd is.
In principe geen notaris nodig
In beginsel zijn het de erfgenamen zelf die gezamenlijk verdelen, tenzij er een executeur-afwikkelingsbewindvoerder (ook wel drie sterren executeur genoemd) is die op grond van het testament bevoegd is om zelfstandig te verdelen.
Over de nalatenschap moet je namelijk in de meeste gevallen belasting afdragen. Daarna moeten alle rekeningen betaald worden, bijvoorbeeld voor de notaris, de executeur en eventuele rechtbankkosten. Het geld dat overblijft, wordt vervolgens uitbetaald aan de erfgenamen.
Volgens het wettelijk erfrecht erven neven en nichten nog steeds gewoon als u geen testament hebt en hun vader of moeder, uw broer of zus is vooroverleden. Deze nichten en neven erven dan door middel van het plaatsvervullingsrecht.
Geld van rekening afhalen na overlijden
Let op: u bent niet automatisch eigenaar van het saldo op de rekening van de overledene. Dus ook geld opnemen na overlijden van de rekeninghouder kan niet zomaar. Als nabestaanden geld van de rekening halen zonder dat dat eerst juridisch geregeld is, is dat strafbaar.
De grootste voordelen van een gezamenlijke rekening (ook wel 'en/of rekening' genoemd) zijn inzicht en gemak. Het grootste nadeel? De extra bankkosten, als je naast de gezamenlijke rekening nog een persoonlijke rekening aanhoudt.
Kort na het overlijden heb je een akte van overlijden ontvangen. Instanties vragen hier vaak om. Stuur altijd een kopie op van de akte. De gemeente geeft het overlijden automatisch door aan overheidsinstanties als de Belastingdienst, het UWV en de Sociale Verzekeringsbank (SVB).
Als nadelen worden wel genoemd: het is een formele procedure, u moet uw persoonlijke problemen aan derden kenbaar maken, de rechter bepaalt uiteindelijk wat hij verstandig vindt. Voordelen zijn: er gelden duidelijke spelregels en de rechter houdt toezicht op de vertegenwoordiger.