Socrates zei daarom dat rechtvaardigheid het stellen van grenzen aan het eigenbelang is. Volgens Plato moest iedere handeling niet op rijkdom, macht of overwinning gericht zijn, maar op rechtvaardigheid.
Het principe van rechtvaardigheid betekent dat gelijke gevallen gelijk behandeld moeten worden, en ongelijke gevallen ongelijk. Voor artsen betekent dat bijvoorbeeld dat rijke patiënten geen voorrang krijgen op arme patiënten bij een behandeling op de eerste hulp.
Hij wilde de mensen vooral kritisch leren denken en geloofde dat men door het opdoen van (zelf)kennis een deugdzaam mens zou kunnen worden. De gesprekken gaan dan ook over allerlei deugden, zoals vroomheid, dapperheid en rechtvaardigheid.
Rechtvaardigheid in de staat houdt voor Plato in dat iedereen doet waar hij het best voor geschikt is. Omdat hij ervan uitgaat dat mensen niet gelijk zijn, is zijn ideale staat dus geen democratie.
Volgens Aristoteles is rechtvaardigheid een deugd, dat wil zeggen een aangeleerde levenshouding die ons in staat stelt onze handelingen zo te plannen en uit te voeren, dat zij het midden houden tussen een teveel en een tekort.
Rechtvaardigheid houdt volgens Hobbes in dat men zich aan de contracten houdt en volgt in het beleid van de leider. Dat wat in de contracten staat en dat wat de leider opdraagt is rechtvaardig. Afwijken hiervan is onrechtvaardig en leidt tot straffen. Het loont dus om rechtvaardig te handelen.
Plato's ideale staat
Volgens Plato zijn filosofen in staat om de Idee “Rechtvaardigheid” te kennen. Hierdoor zijn zij de ideale leiders van een maatschappij. In Plato's ideale staat zijn er een aantal filosoof-koningen die de leiding hebben en hierin ook getraind worden.
Plato's ideale staat is een driestandenmaatschappij. Zij is gebaseerd op de driedeling van de ziel. De drie standen zijn: de werkers, de wachters en de bestuurders. Zij zijn het politieke equivalent van achtereenvolgens het begerende, het moedige en het redelijke deel van de ziel.
Zeg niet alles wat je weet, maar weet altijd wat je zegt. Steden moet men met beelden versieren, zielen met deugd. Wij leven niet om te eten, wij eten om te blijven leven. Onwetendheid is de bron van alle kwaad.
Hij dronk de gifbeker helemaal leeg. Hij verheugde zich op het leven na de dood, want daar kon hij andere overleden grootheden ontmoeten, zoals Homerus en Odysseus. Omdat het gif niet meteen werkte, hield Socrates nog een lang betoog over het leven na de dood, De dood is de scheiding tussen ziel en lichaam.
"Een mens zou niet een niet-onderzocht leven moeten leiden". Dit is misschien wel de bekendste uitspraak van Socrates. Deze uitspraak drukt perfect de houding van Socrates uit: een onderzoekende, vragende houding.
rechtvaardigheid, gerechtigheid, billijkheid, onpartijdigheid, rede, redelijkheid. Gerechtigheid bestaat in overeenstemming met het recht en de wet; rechtvaardigheid in overeenstemming met recht en billijkheid.
Waarom is rechtvaardigheid belangrijk? Zonder rechtvaardigheid kunnen andere mensen geschaad worden. Er heerst onveiligheid en onschuldige mensen lijden.
Wie rechtvaardig is, is redelijk, onpartijdig, recht door zee, rechtschapen. Hij/zij handelt wetmatig en is onpartijdig. Ik duid het ook wel als zijnde 'in overeenstemming met bepaalde beginselen die je voorstaat.
Hij schreef een aantal dialogen over zeer diverse onderwerpen en werd met zijn ideeënleer de aartsvader van het filosofisch idealisme. De Ideeënleer gaat ervan uit dat er eeuwige, slechts met het verstand waarneembare 'Ideeën' bestaan waar de zichtbare wereld om ons heen van is afgeleid.
De filosoof Plato doorzag als geen ander de doortrapte sofisten uit zijn tijd. In dit postuum interview: was de grote ontmaskering van Cambridge Analytica voor hem geen feest der herkenning?
Inspireerde Plato
“De ziel van de mens is onsterfelijk en onvergankelijk.” Plato is met Aristoteles de grootste filosoof van de Oudheid. Zijn dialogen, waarin Socrates een prominente rol speelt, behoren tot het hoogtepunt van de westerse filosofie.
Aristoteles' leermeester Plato had daar echter een andere opvatting over. Hij vond ambachtslieden die gebruiksvoorwerpen maakten veel nuttiger, zij hadden immers de vormen bedacht en kunstenaars deden niets anders dan de voorwerpen namaken. De inspiratie en het creatieve proces begint dus bij het ambacht.
John Borden (Bordley) Rawls (Baltimore (Maryland), 21 februari 1921 – Lexington (Massachusetts), 24 november 2002) was een Amerikaans filosoof die vooral bekendheid verwierf omwille van zijn ethische en politieke filosofie, specifiek de rechtvaardigheid.
Hij vond dat politiek op wetenschap gebaseerd moest worden, in plaats van op theologie zoals dat in die tijd ging. Mensen denken rationeel en gaan voor hun eigen belang en daardoor ontstaat er chaos als ze leven zonder vorst. Om deze chaos tot orde te dwingen is er absoluut centraal gezag nodig: de Leviathan.
Mensbeeld Hobbes: Volgens Hobbes wordt de mens gedreven door eigenbelang, de mens is van nature egoïst. Met alle mogelijke middelen streven mensen hun eigenbelang na ten koste van anderen.