Sommige kinderen met autisme kunnen zich extreem goed verplaatsen in een ander; ze hebben een groot empathisch vermogen. Deze kinderen kunnen door de hevige emoties van een ander overprikkeld raken. Dit komt waarschijnlijk omdat ze moeite hebben om hun eigen emoties te hanteren of te reguleren.
Na aanvankelijke gevoelens van vermoeidheid of afkeer, komen ze in een afgestompte of juist hyperactieve staat terecht waarin ze niet meer voelen dat het hen eigenlijk teveel is. Ze blijven maar doorgaan met handelingen die hen nog verder overprikkelen zonder dat ze ingrijpen op hun eigen gedrag.
Een bad kan ook goed helpen, bij kinderen kan het echter ook leiden tot extra prikkels. Mediteren helpt goed maar lukt lang niet altijd. Mindfullness werkt heel goed bij mensen met autisme maar ook bij andere doelgroepen. Ga wandelen in een bekende rustige omgeving waar je niet te veel mensen tegenkomt.
Bij onderprikkeling komen er minder prikkels binnen dan nodig is. Kinderen en volwassenen met autisme die heen en weer wippen, of ergens aan friemelen, doen dat om actief te blijven. Ook het 'tollen om de eigen as' is een voorbeeld van onderprikkeling. Ons evenwichtssysteem is ook een zintuiglijk systeem.
Bij zintuiglijke overprikkeling wordt de informatie die via de zintuigen binnenkomt niet of slecht verwerkt. Als je emotionele overprikkeling ervaart heb je moeite om je emoties te reguleren. Hierdoor word je bijvoorbeeld sneller emotioneel en/of komen emoties harder binnen.
Mensen met overprikkeling hebben vaak last van hoofdpijn, vermoeidheid, stress, verminderde concentratie, slaapproblemen, onrust, en het overlopen van emoties. Bij sommige mensen leidt dit tot tijdelijke uitvalsverschijnselen, koorts, overgeven of een epileptische aanval.
Onderprikkeling ontstaat door te weinig prikkels: sleur, te veel routine, te weinig uitdaging en vernieuwing. Geen nieuwe voeding, geen nieuwe energie. Ook kan het zijn dat je te weinig bewust bent van de prikkels om je heen, omdat het brein ze als 'saai' heeft bestempeld en ze als het ware 'wegfiltert'.
Mensen kunnen ondergevoelig zijn voor sommige zintuiglijke prikkels (onderprikkeling), waardoor ze bepaalde informatie die binnenkomt via de zintuigen niet opmerken. Het kan ook zijn dat ze extra stimulans zoeken voor die zintuigen.
Als er te veel interne of externe prikkels zijn in korte tijd, zo veel dat het niet meer met een beetje achterstand verwerkt kan worden, kan er een soort kortsluiting optreden in je hoofd. Dan kan het gebeuren dat je explodeert (autistic meltdown) of dichtklapt (autistic shutdown).
Relevante en niet relevante informatie komen even hard binnen en dat zorgt al snel voor overprikkelde zintuigen. Er ontstaat een chaos in het hoofd, iemand heeft veel meer tijd nodig om de informatie te verwerken en er volgt een tragere reactie of andere interpretatie.
Voorbeelden zijn: extreem overstuur raken wanneer afspraken plots veranderen, moeilijkheden hebben met overgangen van de ene naar de andere activiteit, bepaalde rituelen volgen die elke dag op dezelfde manier moeten verlopen, telkens dezelfde weg volgen ...
Mensen met autisme kennen geen emoties. Smalltalk, oogcontact of een knuffel… Mensen met autisme hebben het doorgaans moeilijk met sociale interactie. Als kind valt het hen al zwaar om vriendschap te sluiten met leeftijdgenoten en vaak komen ze ronduit ongeïnteresseerd over.
Veel kinderen met autisme fladderen of springen heel opvallend. Of ze roepen woorden of maken piepende geluiden. Je zou denken dat ze er gelukkig van worden maar in tegendeel het is een uiting van stress/spanningen of overprikkeling of onderprikkeling.
Mensen met autisme hebben moeite met liegen of manipuleren. Anderzijds brengt hun nood aan voorspelbaarheid, hun gebrek aan flexibiliteit en hun onvermogen om subjectief te denken mee dat ze de regels respecteren, hun plicht doen en blijk geven van objectiviteit en een onwrikbare logica.
Overprikkeling komt veel voor bij hersenaandoeningen en heeft een enorme impact. Het kan leiden tot klachten als vermoeidheid, overgeven en hoofdpijn. Of het kan de klachten die je al hebt door een hersenaandoening erger maken….
Sommige mensen raken vrij snel overprikkeld, bijvoorbeeld doordat hun hersenen prikkels anders verwerken of moeilijker kunnen filteren. Zo is bekend uit de wetenschap dat mensen met hersenletsel NAH (niet aangeboren hersenletsel) sneller overprikkeld zijn.
Neem voldoende rust en tijd om op te laden
Balans tussen in-en ontspanning is essentieel om drukte en prikkels beter te kunnen verdragen. Doe je dit niet, dan is de kans groot dat je jezelf voorbij loopt, en je je overweldigd voelt in drukke situaties met veel prikkels.
#Overprikkeling
Heb je #ADHD dat sta je vaak 'aan', je bent alert, je hoort en ziet veel en kunt al die informatie niet altijd goed filteren op mate van belangrijkheid. Je loopt op die manier gemakkelijk vol in je hoofd, wat zorgt voor onrust, bewegingsdrang en slechter slapen.
Teveel zintuiglijke prikkels kunnen fysiek ziek maken
Bij verminderde belastbaarheid van het brein is er sprake van overprikkeling, een akelige en vaak leidend tot een fysiek ziekmakende, uitputtende situatie waarbij de hersenen de hoeveelheid prikkels niet kunnen verwerken.
Volgens psycholoog George Miller komen er per seconde 4.2 miljoen prikkels op ons af. Van binnen- en van buitenaf; inwendige en uitwendige prikkels. Ze prikkelen de zintuigen en beïnvloeden ons gedrag.
Een druk festival bezoeken, een kinderfeestje met drukke kinderen die allemaal iets anders willen, boodschappen doen in een overvolle supermarkt. Het zijn typische voorbeelden van situaties waarbij je veel prikkels tegelijk te verwerken krijgt en die kunnen zorgen voor overprikkeling.
Hoe weet je of je hoogsensitief bent? Hoogsensitieven voelen zich vaak anders. Ze hebben een hekel aan drukte, zijn gevoelig voor sterke geuren of geluiden en kunnen flink van hun stuk gebracht worden door veranderingen in hun leven. Als kind werden ze vaak verlegen of gevoelig genoemd.