Het college van burgemeester en wethouders vormt het bestuur van de gemeente. De burgemeester is de voorzitter van het college van B en W. Het aantal wethouders is evenals het aantal raadsleden afhankelijk van het aantal inwoners van de gemeente: minimaal twee en maximaal negen.
Iedere wethouder heeft zijn eigen taakgebied, bijvoorbeeld onderwijs of financiën. De wethouder komt op voor de belangen van zijn taakgebied. Wethouders hebben hierover overleg met ambtenaren van het Rijk en de provincie. Ze hebben ook gesprekken met bewoners, bedrijven en organisaties.
De burgemeester is voorzitter van B&W. Iedere wethouder heeft een eigen beleidsterrein (portefeuille), bijvoorbeeld financiën, verkeer, milieu, welzijn of volkshuisvesting. Het bepalen van het beleid gebeurt echter in het college van B&W. Het college doet voorstellen aan de gemeenteraad en verdedigt die daar.
Een burgemeester wordt benoemd door de Koning en de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties ('de Kroon'). Dit gebeurt op basis van een aanbeveling van de gemeenteraad.
De burgemeester is echter niet de baas van de gemeente. De gemeenteraad is het hoogste orgaan. De burgemeester legt, net als de wethouders, verantwoording af aan de gemeenteraad over hoe de burgemeester zijn of haar taken uitvoert.
Het gemiddelde loon binnen de sector Overheid & Semi-overheid ligt op € 4.264 bruto per maand. Het minimale of startsalaris begint bij € 886 en het maximale loon is € 21.000 bruto per maand.
Het woord burgemeesteres staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.
Aan het hoofd van de gemeentelijke organisatie staat de gemeentesecretaris. De gemeentesecretaris heeft de leiding over de ambtenaren en vormt de verbinding tussen het college van B en W en het ambtelijk apparaat.
Indien sprake is van een verstoorde verhouding tussen de burgemeester en de raad, kan de raad, door tussenkomst van de commissaris van de Koning, een aanbeveling tot ontslag zenden aan Onze Minister.
b. Maximum: Het maximum aantal wethouders in een gemeente is afhankelijk van het aantal raadsleden dat de betreffende gemeente kent (art. 8). Het maximum aantal wethouders dat de raad kan benoemen, bedraagt ten hoogste 20% van het aantal raadsleden.
Het salaris van een Wethouder is afhankelijk van de grootte van de gemeente en ligt tussen de €1561 en €9098 bruto per maand. Een Wethouder kan aanspraak maken op een eenmalige uitkering, een vakantie-uitkering en een eindejaarsuitkering. Verder krijgt een Wethouder ook een vaste onkostenvergoeding.
Op basis van artikel 49 van de Gemeentewet kan de raad het vertrouwen opzeggen in een wethouder en desgewenst besluiten tot ontslag. Als die procedure wordt gevolgd, dan gaat het ontslag per direct in. De raad dient daaraan een ontslagbesluit ten grondslag te leggen.
Verantwoordelijk voor openbare orde en veiligheid
De burgemeester mag openbare bijeenkomsten verbieden als er geen garantie voor de veiligheid is. De burgemeester heeft daartoe het gezag over de politie en de brandweer.
Een Wethouder wordt gekozen door de gemeenteraad en wordt voor een periode van vier jaar benoemd. Sinds 2002 is een Wethouder geen lid meer van de gemeenteraad en kan hij ook van buiten de Raad en van buiten de gemeente worden aangetrokken. Een Wethouder moet werken volgen de richtlijnen van de Gemeenteraad.
Wethouders en burgemeesters oefenen hun functie wel fulltime uit. Soms is echter afgesproken dat een bepaald wethouderschap een deeltijdbaan is of worden twee 'duo-wethouders' op één portefeuille gezet.
Het aantal wethouders hangt in de regel samen met het inwonertal van een gemeente. Een gemeente moet minimaal twee wethouders hebben, maar mag er niet meer hebben dan 20% van het aantal raadsleden (of niet meer dan 25% als een of meer wethouders in deeltijd werken). In praktijk is dat meestal tussen de 2 en 6 (c.q. 8).
De ideale leeftijd van de nieuwe burgemeester is 45 jaar. Van de tien recent benoemde burgemeesters zijn er acht tussen de 43 en 47 jaar. Twee zijn er ouder: de 53-jarige Henk Kosmeijer die burgemeester mag worden in Marum en de 55-jarige Lex Roolvink die is voorgedragen in het Brabantse Grave.
Taken en bevoegdheden
Een burgemeester is voorts belast met handhaving van de openbare orde in de gemeente. Hij/zij is bevoegd noodmaatregelen te treffen. Ook heeft de burgemeester enkele bij wetten aan hem/haar toegekende taken, zoals het besluit om iemand tijdelijk een huisverbod op te leggen.
Politieke ambtsdragers zijn de mensen die het land, de provincies, waterschappen en gemeenten besturen. Denk aan ministers, burgemeesters, wethouders en gedeputeerden van provincies. Politieke ambtsdragers zijn geen 'gewone' werknemers of ambtenaren. Voor hen gelden daarom soms aparte regels.
Raadsleden verdienen dit jaar minimaal 1081 euro per maand. In de grootste gemeenten loopt dit bedrag op tot zo'n 2650 euro per maand. Dat blijkt uit een analyse van LocalFocus/ANP op basis van gegevens van het statistiekbureau CBS en de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden.
Een gemeenteraad is het gekozen vertegenwoordigende lichaam in de gemeente en daarvan tevens het hoogste bestuurlijke orgaan. De raad stelt het beleid van de gemeente vast en controleert het dagelijks bestuur: het college van burgemeester en wethouders.
Burgemeesters moeten wonen in de gemeente waar zij zijn benoemd. Omdat verhuizen niet altijd gelijk mogelijk is, kan de gemeenteraad een ontheffing van de verhuisplicht geven van maximaal één jaar.
Bij haar wordt het dus niet: pilote of chirurge, maar blijft het gewoon: piloot en chirurg, ook als vrouwen die beroepen uitoefenen.
Een directrice is een vrouwelijke directeur. Een directeur is iemand die een organisatie bestuurt of leidt.