Als afval ergens belandt waar het niet thuishoort, noemen we dat zwerfafval. Het ligt dan op straat en in bermen, op openbare plaatsen, in groenperkjes en in de natuur. In Nederland belandt elk jaar naar schatting 50 miljoen kilo van het huishoudelijke restafval op straat in plaats van direct in een afvalcontainer.
Zwerfvuil bestaat voor een belangrijk deel uit kunststofafval. Kunststofafval in zee heet ook wel plasticsoep. De overheid wil de hoeveelheid zwerfafval verminderen.
Zwerfafval op land en in water heeft negatieve gevolgen voor de leefbaarheid en het milieu. Het vervuilt en trekt ongedierte aan.Daarnaast eten dieren het afval op of raken erin verstrikt.Veel afval belandt ook in zee.
Het meeste zwerfafval in Nederland bestaat uit sigarettenpeuken en kauwgom. Maar ook uit papier zoals kranten, bonnetjes en zakdoeken en daarnaast verpakkingen zoals blikken, flesjes en tassen.
Een groot deel van het zwerfvuil in ons land wordt opgeruimd door de gemeentelijke reinigingsdiensten. In 2010 kostte het schoonhouden van de openbare ruimten een slordige 250 miljoen euro. Een deel blijft echter achter in de natuur, en weer een klein deel daarvan komt via rivieren uiteindelijk in de oceaan terecht.
Waar mensen zijn, is afval. Het meeste zwerfafval ligt op parkeerplaatsen langs de snelweg, bij stations en bij haltes van het openbaar vervoer. De grootste vervuilers zijn jongeren, verkeersdeelnemers en vakantiegangers.
Zwerfafval zorgt voor veel ergernis. Het trekt ongedierte aan en het opruimen kost de overheid ruim 300 miljoen euro per jaar. Bovendien is zwerfvuil slecht voor natuur, dier en mens: het kan de bodem vervuilen en dieren eten het op of raken er in verstrikt.
Deze zijn onder te verdelen in Schoon houden (preventie) en Schoon maken. Schoon maken omvat twee thema's: reinigen, dus het regelmatig schoonmaken van een gebied, en participatie, zoals opruimacties door buurtbewoners. Schoon houden richt zich op preventie, dus het voorkomen van zwerfafval.
“Onze aannemers ruimen het zwerfafval langs de snelwegen op. U kunt helpen door het als weggebruiker te melden via onze Landelijke Informatielijn. Het nummer is 0800-8002.” Met de aannemers is afgesproken dat “storend zwerfvuil niet mag voorkomen.” Soms duurt het opruimen even, want dan moeten ze eerst de weg afzetten.
Volgens de ontwikkelingsorganisatie produceert de wereldbevolking dan jaarlijks 3,4 miljard ton afval, goed voor 34 miljoen volgestouwde vuilniswagens per jaar. Nu is dat ruim 2 miljard ton.
Driekwart van het afval is plastic, zowel grotere stukken plastic als ook microplastic. De aanpak van zwerfafval in stroomgebieden is een belangrijk aangrijpingspunt voor het terugdringen van zwerfafval in zee.
De boetes voor het op straat gooien van afval gaat stapsgewijs omhoog. Op de eerste overtreding staat een boete van 140 euro, op de tweede 280 euro of drie dagen werkstraf, op de derde 420 euro of vijf dagen werkstraf plus een boete van 140 euro.
Natuur in de buurt
Zwerfafval heeft gevolgen voor de natuur in jouw buurt. Wanneer mensen niet bezig zijn met het juist deponeren van hun afval, kunnen planten in de natuur gaan woekeren. Ook trekt afval veel ongedierte aan, waardoor de natuur in jouw buurt nog meer beschadigd.
Hoe lang blijft zwerfafval liggen? Hoe lang iets blijft liggen verschilt per materiaal. Zo blijft een bananenschil een jaar liggen en sommige sigarettenpeuken 12 jaar. Kauwgum blijft minimaal 20 jaar liggen en een blikjes zelfs 50 jaar.
Het kan geen enkele kwaad een bananenschil in de berm te gooien. Het brengt geen enkele schade toe aan de natuur. Doe dit dan wel op een plek waar ie niet in het zicht ligt (of in de weg), want het oog wil natuurlijk ook wat.
Simpel: iedereen. Elk bedrijf of elke vereniging moet zijn afval sorteren.
Wanneer wordt geconstateerd dat afval niet goed gescheiden wordt, kunnen ze op zoek gaan na de dader. In een doos oud papier kan bijvoorbeeld een brief zitten met daarop een adres van de eigenaar. Als er naast papier ook andere afvalstromen bij zitten, kan de gemeentewerker een boete naar dat adres sturen.
Als we kijken naar de landen die verantwoordelijk zijn voor de grootste hoeveelheid plastic productie, staat China bovenaan de lijst. China is verantwoordelijk voor 32% van de wereldwijde productie van plastic materialen in 2021 en is daarmee veruit de grootste plasticproducent ter wereld.
Plastic maakt niet alleen een vuilnisbelt van de kusten, maar schaadt ook de levensomgeving van zeedieren. Dieren raken verstrikt in grotere stukken plastic, en verwarren kleinere stukjes voor voedsel. Het inslikken van plastic deeltjes kan de vertering van voeding verhinderen.
Plastic vergaat niet, maar wordt met de tijd door zout water en golven geleidelijk in kleinere stukjes afgebroken. Daardoor wordt het opruimen steeds moeilijker. Deze kleine plastics worden door zeedieren gegeten en komen als voedsel weer op ons bord te liggen [3].
Gemiddeld bestaat zwerfafval voor 80 procent uit plastic. Dit is veruit het belangrijkste materiaal dat in het milieu wordt aangetroffen, gevolgd door metaal, glas, textiel, papier en bewerkt hout. Het grootste aandeel plastic wordt aangetroffen in oppervlaktewater (95 procent), gevolgd door kustwater (83 procent).
In 1907 maakt de Belgisch-Amerikaanse Leo Baekeland het eerste volledig synthetische plastic uit aardolie. Hij vernoemt het naar zichzelf: bakeliet. De nieuwe stof geleidt geen stroom en kan goed tegen hitte.
Metalen blikje: 1,5 - 50 jaar. Plastic frisdrankflesje: 5 -10 jaar. Plastic zak: 10 - 20 jaar.