Het thema is de algemene noemer waarop een reeks inhoudelijke elementen kan worden teruggebracht of, zoals Drop het definieert 'de kortste aanduiding van het centrale probleem waarover een tekst gaat'.
Een thema is een groot idee dat een verhaal vormgeeft . Vaak is het thema verborgen in het schrijven. Je krijgt hier en daar hints, maar pas als je het verhaal tot het einde hebt gelezen, kun je zeggen wat de thema's zijn. Een andere manier om over een thema te denken is: "waar gaat het verhaal over?" Thema's zijn belangrijke, maar onzichtbare ideeën.
Het onderwerp van een tekst geeft aan waar de tekst over gaat. Je kunt in één woord of in een paar woorden zeggen wat het onderwerp is. Bijvoorbeeld: vriendschap. Je kunt het onderwerp van een tekst vinden door de tekst oriënterend te lezen: je bekijkt de tekst en je leest het eerste stukje.
Een aantal voorbeelden van thema's: liefde, gelijkwaardigheid, religie, gezondheid, culturen, ouderdom, kinderwens, vrouwenrechten, familiesystemen, marketing, management, klimaatproblematiek, psychologie, specifieke werkvelden, pesten, mantelzorg, spiritualiteit, financiën, oorlog… et cetera.
Om het thema te bepalen moet je ontdekken op welke manier personages, gebeurtenissen en ruimtes met elkaar te maken hebben. Ook uit de afloop van een verhaal kun je soms afleiden wat het thema is. Terugkerende aspecten hebben vaak met het thema te maken. Zo'n terugkerend aspect in een verhaal heet een motief.
Het thema is de algemene noemer waarop een reeks inhoudelijke elementen kan worden teruggebracht of, zoals Drop het definieert 'de kortste aanduiding van het centrale probleem waarover een tekst gaat'.
Het thema in een verhaal is de onderliggende boodschap, of 'big idea' . Met andere woorden, welke kritische overtuiging over het leven probeert de auteur over te brengen in het schrijven van een roman, toneelstuk, kort verhaal of gedicht? Deze overtuiging, of idee, overstijgt culturele barrières. Het is meestal universeel van aard.
De onderwerpen of het onderwerp van een verhaal kun je vaak in één woord aangeven, bijvoorbeeld liefde, vriendschap, reizen of oorlog [ook dit wordt vaak wel thema genoemd].
In creatief schrijven is het thema het onderliggende idee of de boodschap die de schrijver wil overbrengen aan de lezer. Bijvoorbeeld, "de kracht van sociale status", "de destructieve aard van liefde" of "de feilbaarheid van de menselijke conditie" zijn allemaal veelvoorkomende thema's.
De ver-thematiek is een begrip dat in het natuurbeheer en de (landschaps)ecologie wordt gebruikt om bepaalde ongewenste factoren in het milieu aan te duiden waarvan de oorzaak dikwijls bij de mens ligt. Deze thema's worden de ver-thema's genoemd. Verdroging, vermesting en verbraming in het verbond van elzenbroekbossen.
Je kunt thema's ontdekken door te zoeken naar groepen woorden en te kijken naar wat voor soort dingen de woorden met elkaar verbinden . De eerste techniek vereist meerdere lezingen van een tekst. Bij de eerste lezing zijn opvallende thema's duidelijk zichtbaar en kunnen ze snel en eenvoudig worden gemarkeerd met verschillende kleurpotloden of markeerstiften.
Een onderwerp is wat een artikel of zoiets spreekt over. Zo als iets over de bomen is, dan dat de onderwerp is. Een thema moet door de hele ding gaan, als een thesis door een iets gaat dat je moet schrijven.
Een thema is het centrale idee, de grondgedachte, die als een rode draad door een scenario of kunstwerk heenloopt. Aldus de gangbare omschrijving. De waarde van een centraal thema valt eigenlijk samen te vatten in één woord: samenhang. Het is een bindmiddel, het dna van je verhaal.
Woorden horen bij een bepaald thema (gebruikt bij woordenschat ontwikkeling bij taalonderwijs). Kat, hond, poes, kanarie zijn themawoorden bij het thema huisdieren.
Het thema van een literair werk is datgene — een indruk, een gezichtspunt, een levensvisie — wat als grote lijn in het werk naar voren komt. Dat thema kan expliciet worden genoemd en uitgedragen, en dan valt het te vergelijken met een boodschap.
Langere tijd werken aan een thema geeft leerlingen de tijd en ruimte om kennis op te doen, te verdiepen en toe te passen. Dit zorgt voor een dieper begrip van de lesstof. Ook worden verbanden tussen vakken en contexten zichtbaar en herkenbaar. Beter begrip bij leerlingen waarom ze iets leren.
Bekijk de titel en het omslag. Lees het motto (als dat er is). Kijk welke aspecten van het onderwerp herhaald worden; zoek dus de motieven. Lees nogmaals de afloop van het verhaal.
Een narratief gebruikt het heden als vertrekpunt om te verbeelden hoe de toekomst zou kunnen zijn. Zo'n narratief is vaak de culturele of sociale achtergrond waartegen iemand een verhaal vertelt. Een werkelijkheid die we collectief als waar beschouwen en die we bevestigen in onze verhalen.
In tonale muziek bestaat een thema traditioneel uit twee muzikale zinnen of frasen van ongeveer gelijke lengte, respectievelijk voorzin en nazin genoemd; de voorzin dient als introductie, de nazin als conclusie van de melodie.
Bij een thematische analyse ga je op een top down manier analyseren.Je gaat namelijk niet vanuit de data analyseren, maar juist vanuit de eerder opgestelde theorie. Er wordt dus gecodeerd op basis van de theorie die eerder is besproken in het theoretisch kader.
Om het onderwerp te vinden lees je eerst de titel; vaak vertelt de titel grotendeels al waar de tekst over gaat.Daarna bekijk je de tussenkopjes, plaatjes en vetgedrukte stukjes in de tekst. Samen geeft dit al een globaal beeld over het onderwerp van de tekst.
De hoofdgedachte van een tekst is de belangrijkste gedachte die de schrijver over het onderwerp heeft. Een hoofdgedachte bestaat uit één of twee zinnen. Het kunnen vinden van de hoofdgedachte van een tekst is belangrijk bij het oefenen van begrijpend lezen.
De kernzin bevat de belangrijkste informatie, de kern van wat je wilt zeggen in die alinea. Het beste kun je de kernzin als eerste, tweede of laatste zin opnemen. Lezers kijken bij voorkeur op die plaatsen om een snel overzicht te krijgen van de inhoud.