Andere term: inheems woord. Foneem-grafeem-koppeling Het verband tussen de klanken en letters van een taal, ook van de regels die daarvoor gelden.
Foneem-grafeemkoppeling is de wetenschappelijke benaming voor klank-tekenkoppeling. Ik hoor [o] - ik schrijf /oo/. Een foneem is een klank die je hoort in een woord bijvoorbeeld de 'o' in 'pot'. Een grafeem is het teken dat je schrijft in een woord bijvoorbeeld de 'o' in 'pot'.
Een foneem wordt weergegeven door een grafeem. Het Nederlands heeft 34 verschillende fonemen. Om die weer te geven hebben we slechts 26 letters tot onze beschikking. Dat tekort lossen we op door een aantal fonemen weer te geven met een lettercombinatie, bijvoorbeeld de ou, de ei, en de ui.
Nederlands. Het Nederlands kent 34 basisgrafemen. Daarnaast zijn er enkele grafemen, zoals q en x, die (ooit) aan andere talen zijn ontleend. Voorbeelden van gewone Nederlandse grafemen zijn: 'i', 'o', 'e', 'k', 'p' maar ook 'oe', 'ui', 'eu' en 'aa'.
Het zijn geen verschillende fonemen. Een foneem kan worden gezien als een 'basisklank' van een taal. Het gemiddeld aantal fonemen per taal is 35. In het Nederlands zijn er ongeveer 40, en het Engels heeft er ongeveer 44.
Fonetisch is een manier van schrijven. Hierbij schrijf je iets op, exact zoals je het ook uitspreekt. Bij een moeilijk, Frans woord als "trottoir" schrijf je dan: "trottwaar". Cadeau wordt dan "Kaadoo", enzovoorts.
Exemples de graphèmes complexes en français : ‹ au ›, ‹ eau ›, ‹ ou ›, ‹ oi ›, ‹ ch ›, ‹ on ›, ‹ an › et tous ceux impliquant une lettre finale silencieuse tels que ‹ op › dans le mot " te veel ". Voorbeelden van complexe grafemen in het Engels: ‹ea›, ‹ee›, ‹sh›, ‹ch›, ‹ow›, ‹ai›.
Het is wel toegestaan dat één klank meerdere grafemen heeft. De klank /ij/ kan geschreven worden als 'ij' of als 'ei', maar deze klank-tekenkoppelingen worden allebei als klankzuiver beschouwd.
Een allofoon is in de spraak een uitspraakvariant van één bepaalde, minimale (distinctieve) klank, die niet tot betekenisverandering leidt. Klankvarianten worden alleen elkaars “allofonen” genoemd: als zij deel uitmaken van hetzelfde foneem én.
Het fonologisch principe houdt in dat een kind het woord precies zo opschrijft als hoe hij het hoort. Elke letter in het alfabet staat voor een bepaalde klank. Een voorbeeld is: wanneer je kind het woord ”maan” hoort, schrijft hij de klanken die hij hoort achter elkaar op.
Een grafeem is een letter of combinatie van letters die geassocieerd is met een (1) foneem. Grafemen zijn a, oo, oe, ui, eu enz. Maar ook ch en ng zijn grafemen. Lettercombinaties als aai, oei, uw, eeuw, ieuw, auw, nk zijn geen grafeem.
Fonemisch bewustzijn is het besef dat woorden uit afzonderlijke klanken zijn opgebouwd en dat die klanken gekoppeld kunnen worden aan geschreven letters of lettercombinaties. Het is daarom belangrijk om leerlingen vanaf de start bewust te maken van klanken en hun kenmerken; dat effent het pad voor het leren lezen.
Fonologisch bewustzijn houdt in het kunnen omgaan met klanken. Bijvoorbeeld het opsplitsen van woorden in lettergrepen ('hakken'), het verbinden van lettergrepen tot een woord ('plakken') en het rijmen. Het kind leert naar de vorm van woorden te kijken in plaats van naar de betekenis.
In het Nederlandse alfabet zitten 26 letters: 5 klinkers en 20 medeklinkers. De 'y' is soms een klinker (in 'baby' ) en soms een medeklinker (in 'yoghurt'). We hebben al gezien dat letters niet altijd hetzelfde zijn als klanken (bijvoorbeeld in het woord 'optie').
De fonetiek onderzoekt de feitelijke realisering van klanken, de fonologie houdt zich bezig met het klanksysteem van een taal. Binnen de taalkunde worden twee disciplines onderscheiden die zich bezighouden met de uitspraak van een taal: de fonetiek en de fonologie.
Het Standaardnederlands kent ongeveer 40 verschillende fonemen. De Nederlandse klankinventaris is daarmee middelgroot en bestaat uit medeklinkers, affricaten, halfklinkers, klinkers en tweeklanken.
Complementaire distributie:
De ene klank komt voor waar de andere juist niet voorkomt en andersom. Consonant(medeklinker): Een consonant is een klank waarbij de lucht niet ongehinderd door de mond naar buiten kan, in tegenstelling tot de klinker.
In tegenstelling tot het Arabisch zijn de /k/ en /q/ in het Nederlands dus geen afzonderlijke fonemen.
Fonologische verwerking
Fonologisch bewustzijn verwijst naar het vermogen om fonologische segmenten van een woord, zoals spraakklanken of syllabes, bewust te kunnen segmenteren of te manipuleren (bijvoorbeeld een klank uit een woord weglaten, klanken verwisselen in woorden of woorden splitsen in syllabes of klanken).
Woorden die in hun schrijfwijze afwijken van het strikt fonologisch principe, noemen we niet-klankzuivere woorden. Principes Nederlandse spelling; taalbewustzijn en alfabetisch principe; elementaire spellinghandeling.
Syllabes of klankdelen van een woord zijn bepalend voor de spelling ervan. Eindigt een woorddeel op een lange klank, dan schrijf je die met één klinker, zoals in poot - poten (verenkelingsregel). Eindigt een woorddeel op een korte klank, dan volgen er twee medeklinkers, zoals in pot - potten (verdubbelingsregel).
Kennisplatform taaldidactiek - Elementaire leeshandeling. De eerste leesstrategie die de leerling zich eigen maakt: een geschreven woord opsplitsen in grafemen en daar de bijbehorende fonemen aan koppelen. De elementaire leeshandeling vormt de grondslag van de leesvaardigheid.
Kennisplatform taaldidactiek - Elementaire spellinghandeling. De eerste spellingstrategie die de leerling zich eigen maakt: een woord opsplitsen in klanken en daar de bijbehorende letters voor schrijven. De elementaire spellinghandeling vormt de grondslag van de spellingvaardigheid.
Je benoemt de klanken; de letters zoals je ze in een woord uitspreekt en niet de alfabetletters. Het woord boom hak je dan in b-oo-m. Bij het plakken plak je de klanken aan elkaar; je benoemt het hele woord. B-oo-m wordt dan weer boom.
Met het fonetisch alfabet kun je precies aangeven hoe woorden uitgesproken (moeten) worden. Gewoon schrift is geen weergave van spraak, maar een vorm waarin taal gerealiseerd wordt. Ook spraak is een vorm van taal. Er is een verband tussen ons schrift en onze spraak omdat ze uitingsvormen zijn van dezelfde taal.