Een veelgebruikte definitie van multiprobleemgezinnen is die van Baartman: 'een multiprobleemgezin is een gezin van minimaal één ouder en één kind dat langdurig kampt met een combinatie van sociaal-economische en psychosociale problemen'.
In gezinnen met meervoudige en complexe problemen zijn verschillende problemen met elkaar verweven. Ook versterken die problemen elkaar. Bijvoorbeeld: de ouders hebben schulden en daardoor ook psychische problemen.
Soms zijn problemen niet eenduidig te herleiden tot bijvoorbeeld 'autisme', 'opvoedingsproblemen', 'leerproblemen' of 'ADHD'. Er is dan sprake van meervoudige problematiek. Het gaat bijvoorbeeld om een combinatie van individuele kwetsbaarheden en bepaalde interactiepatronen en betekenisverlening in het gezin.
Interventies. Interventies die veel werkzame factoren voor gezinnen met meervoudige en complexe problemen bevatten, zijn Intensieve Pedagogische Thuishulp (IPT), het wraparound care-model, waarbij de zorg een cirkel vormt waarbinnen het gezin centraal staat, en de inzet van gezinscoaching.
Bij complexe problemen verloopt het hulpverleningsproces vaak niet lineair maar cyclisch. Er zijn meerdere problemen op verschillende terreinen. Iemand heeft bijvoorbeeld zowel schulden als een verslaving. Door de samenloop van problemen is het voor hem moeilijk te bepalen tot wie hij zich (als eerste) moet wenden.
Het gaat dan om kinderen met een combinatie van gedrags-, LVB-, psychische-, verslavingsproblematiek en/of eetstoornissen, vaak nog versterkt door psychische- of gezondheidsproblematiek van ouders, stress in het gezin en/of financiële problemen van het gezin.
Het gezinsplan is een hulpmiddel bij hulpverlening aan gezinnen waarbij meerdere instanties betrokken zijn. Uitgangspunt is dat alle hulp- en dienstverleners samen met gezinsleden en mensen uit het netwerk van het gezin werken aan één plan. In het gezinsplan staan de voor het gezin belangrijkste doelen.
Hulp bij problemen en indienen klacht
U kunt hulp krijgen van het Advies- en Klachtenbureau Jeugdzorg (AKJ). De vertrouwenspersonen van het AKJ ondersteunen cliënten bij het verwoorden, indienen en afhandelen van klachten over jeugdhulp.
Systeemgerichte Gezinscoaching
Het doel van de interventie is dat de kinderen zich ontwikkelen passend bij hun leeftijd en/of bij hun beperking/problematiek doordat het gezinsfunctioneren is verbeterd; de ouders bieden hun kinderen veiligheid en voeden ze 'goed genoeg' op.
Definitie multiproblematiek
Je spreekt van multiproblematiek als zich in een gezin bij een of meerdere gezinsleden op verschillende leefgebieden uiteenlopende problemen voordoen. Bijvoorbeeld school, vrije tijd, werk, financiën, wonen etc.
Het wetsvoorstel Aanpak meervoudige problematiek in het sociaal domein (Wams) verankert wettelijk de coördinerende taak van het college van B en W en de daarvoor benodigde domeinoverstijgende verzameling, verwerking en deling van noodzakelijke persoonsgegevens.
Voorbereidingen implementatie Wams
Het wetsvoorstel biedt een wettelijk kader voor gemeenten om nog beter de regie te pakken op een gecoördineerde aanpak in gevallen van meervoudige problematiek in het sociaal domein.
Subsystemen, suprafamiliare systemen en de omgeving
Subsystemen in gezinnen zijn ouders, partners, kinderen en soms grootouders. Het kleinst mogelijke subsysteem bestaat uit twee personen (dyadisch subsysteem). Subsystemen kennen eigen regels, normen en waarden. Ook is er communicatie en interactie.
Een paar voorbeelden: het ontwikkelen van zelfkennis is een interventie gericht op een individu. Een functioneringsspiegel voor een team is een interventie voor een groep. Herontwerp van een werkproces is een interventie voor een organisatie. Ketensamenwerking is een interventie voor samenwerkende organisaties.
In de systeemgerichte visie staat niet alleen de cliënt centraal maar ook de context waarbinnen hij functioneert. De systeemgerichte visie is er niet op gericht het vinden van een directe en eenduidige oplossing voor de problemen van de cliënt. Er wordt niet gezocht naar een lineair verband tussen oorzaak en gevolg.
Je bent echter wel verplicht om hieraan mee te werken. Als je dit niet doet, kan de gezinsvoogd van Jeugdzorg een brief sturen met een aanwijzing die jou verplicht om mee te werken. Indien de zorgen zeer ernstig zijn, kan een kind door de rechter uit huis geplaatst worden.
Klacht indienen jeugdhulp
U stuurt uw klacht naar de klachtencommissie van de jeugdhulpinstelling. Een vertrouwenspersoon kan u hierbij helpen. Neem hiervoor contact op met het Advies- en Klachtenbureau Jeugdzorg (AKJ). De vertrouwenspersoon gaat ook mee naar gesprekken als u dit wilt.
Het verzoek tot opheffing van de ondertoezichtstelling kan worden gedaan door Bureau Jeugdzorg, door de met het gezag belaste ouder en door een minderjarige die twaalf jaar of ouder is.
Om te voorkomen dat zij langs elkaar heen werken, wordt één gezamenlijk plan gemaakt. In het plan staat: Wat gaat er al goed. Welke problemen zijn er en welke zijn het belangrijkst.
Een gezamenlijk gezinsplan zorgt voor samenhang en structuur en stuurt het benodigde veranderingsproces in het gezin. Het plan is integraal; het omvat de verschillende domeinen waar het gezin problemen heeft. Hierdoor worden de problemen in samenhang bezien en aangepakt.
In een familiegroepsplan beschrijft u een vraag of een probleem. Bijvoorbeeld iets wat te maken heeft met opvoeden. Daarbij beschrijft u wat u zelf kunt doen en wat u met hulp van anderen kunt doen om het probleem aan te pakken. Ouders kunnen een plan samen met familie, vrienden en anderen maken.
Dit betekent dat we de persoonlijke situatie als uitgangspunt nemen en kijken wat er voor een individuele inwoner nodig is aan ondersteuning. Iedere inwoner is anders en er kan verschil zitten in de hulpvraag, de beperking, de thuissituatie, het sociale vangnet, de financiële situatie en nog veel meer.
In absolute getallen gaat het om 75.000 tot 116.000 gezinnen in Nederland. Door de complexe problematiek van deze gezinnen raakt deze richtlijn al gauw aan een aantal van de andere richtlijnen die voor de jeugdhulp en jeugdbescherming zijn ontwikkeld.
Gegevens in een tabel
In 2021 zijn er ruim 2,6 miljoen gezinnen met thuiswonende kinderen, waaronder ruim 1,8 miljoen met een jongste kind onder de 18 jaar. Het aantal gehuwde paren met thuiswonende kinderen bedraagt ruim 1,5 miljoen en is daarmee in de meerderheid.