Voor een geldige rechtshandeling geldt een wil en verklaring. Dit zijn de vereisten voor een rechtshandeling. De rechtshandeling moet berust zijn op de wil van diegene die de rechtshandeling verricht. Die wil moet gericht zijn op de rechtsgevolgen van de handeling.
Een rechtshandeling voer je uit als je graag een bepaalde juridische relatie wil laten ontstaan, wijzigen of beëindigen. Waar je aan kan denken bij een juridische relatie is bijvoorbeeld een huurcontract. Het opzeggen maar dus ook het wijzigen of ondertekenen van dit huurcontract zijn rechtshandelingen.
Voorbeelden. Een voorbeeld van een eenzijdige rechtshandeling is het aanvaarden of verwerpen van een erfenis. Een voorbeeld van een meerzijdige rechtshandeling is een overeenkomst.
Eenzijdige en meerzijdige rechtshandelingen
Men onderscheidt in twee verschillende soorten rechtshandelingen: éénzijdige rechtshandelingen en meerzijdige. De éénzijdige worden weer onderscheiden in “gerichte” en “niet-gerichte” rechtshandelingen.
Een overeenkomst is een meerzijdige rechtshandeling waarbij een of meer partijen jegens een of meer andere een verbintenis aangaan. We zagen eerder al dat een overeenkomst een meerzijdige rechtshandeling is. Rechtshandelingen zijn handelingen waarvan degene die die handeling verricht, het rechtsgevolg beoogt.
Eenzijdige rechtshandelingen zijn rechtshandelingen die door één partij die bij de overeenkomst is betrokken worden gedaan. Voorbeelden van eenzijdige rechtshandelingen zijn: het beëindigen van het huurcontract of het ontslag van een werknemer.
Bij het inroepen van de actio pauliana, wordt een verschil gemaakt tussen de rechtshandeling om niet (dat wil zeggen: er is geen tegenprestatie, denk aan de schuldenaar die zijn auto wegschenkt) en de rechtshandeling anders dan om niet (wél een tegenprestatie, denk aan de schuldenaar die zijn auto goedkoop verkoopt).
Op grond van artikel 3:39 BW en artikel 3:40 BW kan een rechtshandeling nietig zijn. Als een rechtshandeling niet in de voorgeschreven vorm is verricht, is deze nietig. Ook als een rechtshandeling door zijn inhoud of strekking in strijd is met de goede zeden of de openbare orde, is deze nietig.
Verbintenissen uit de wet De onrechtmatige daad is verreweg de belangrijkste bron van verbintenissen uit de wet (art. 6: BW). Dit type verbintenissen worden verbintenissen uit de wet genoemd, omdat de wet aan een bepaald rechtsfeit rechtstreeks een of meer rechtsgevolgen verbindt.
Het huwelijk
Dit wordt aangemerkt als een rechtshandeling. In tweede instantie kan het worden gebruikt om de rechtsinstelling 'huwelijk' aan te duiden. Doordat het huwelijk een rechtshandeling vormt, heeft dit ook rechtsgevolgen.
Een rechtsgevolg is het ontstaan, tenietgaan of gewijzigd raken van een juridische relatie. Voorbeelden van rechtshandelingen zijn het sluiten van een koopovereenkomst of een arbeidsovereenkomst. Een onrechtmatige daad is bijvoorbeeld geen rechtshandeling, want hierbij is geen rechtsgevolg beoogd.
Een schenking, gift of donatie is een eenzijdige overeenkomst en een meerzijdige onverplichte rechtshandeling waarbij de schenker roerend of onroerend goed overdraagt aan de begiftigde zonder tegenprestatie, uit genegenheid of uit erkentelijkheid.
Een tweezijdige rechtshandeling is een rechtshandeling waarvoor twee afzonderlijke partijen samen hun wil moeten uiten om te kunnen bestaan (contract …).
Diefstal is geen rechtshandeling want er is geen sprake van een text-decorationbeoogd rechtsgevolg. Verder is het geen text-decorationrechtshandeling want niet de dader maar alleen het slachtoffer kan de rechtsgevolgen van zijn rechtshandeling (aangifte) ongedaan maken (namelijk door de aangifte in trekken).
Om van een rechtshandeling te spreken moet er een 'wil' en een 'verklaring' zijn. Iemand moet namelijk een rechtsgevolg voor ogen hebben (de wil), die deze persoon kenbaar maakt door een verklaring. Als één van beide ontbreekt, komt er geen rechtshandeling tot stand.
Het opmaken van een testament is een ongerichte eenzijdige rechtshandeling. Een testament bevat een uiterste wil van slechts één persoon.
Een rechtsfeit is een feit waaraan rechtsgevolg - dus het ontstaan, gewijzigd raken of tenietgaan van een juridische relatie- is verbonden. Zo is de beëindiging van een arbeidsovereenkomst een rechtsfeit, want er treed een verandering op in de (juridische) rechten en plichten over en weer.
Genoemd onderscheid is in het bestuursrecht van belang om te bepalen op welke wijze men zich tegen een bepaald overheidsoptreden kan verweren. Een rechtshandeling is een handeling waarmee een bestuursorgaan beoogt een rechts-gevolg tot stand te brengen. Bij een feitelijke handeling bestaat dit oogmerk niet.
Bevestiging is een eenzijdige rechtshandeling.
Van een wederkerige overeenkomst is sprake wanneer de contractspartijen zich over en weer verbinden zodat er verbintenissen ontstaan voor beide partijen. Beide partijen zijn dan tegelijk schuldeiser én schuldenaar.
Een nietigverklaring houdt in dat een huwelijk officieel nooit is voltrokken. Wilt u een huwelijk nietig laten verklaren? Dit kan alleen door de rechter.
Een ongerichte eenzijdige rechtshandeling wordt niet jegens een specifieke andere persoon gedaan. Een voorbeeld daarvan is het maken van een testament.
Iedere natuurlijke persoon is bekwaam tot het verrichten van rechtshandelingen, voor zover de wet niet anders bepaalt. 2. Een rechtshandeling van een onbekwame is vernietigbaar. Een eenzijdige rechtshandeling van een onbekwame, die niet tot een of meer bepaalde personen gericht was, is echter nietig.
Privaatrechtelijke rechtshandelingen zijn handelingen waarmee een privaatrechtelijk rechtsgevolg wordt beoogd. Een voorbeeld hiervan is een burgemeester die een huis voor zichzelf koopt om in te wonen.
Het verlenen van een volmacht is geen meerzijdige rechtshandeling. Degene aan wie een volmacht wordt verleend hoeft niet te aanvaarden dat hij deze volmacht verleend krijgt. Het is daarom een eenzijdige rechtshandeling. Als de gevolmachtigde de volmacht niet aanvaard, is de verlening nog steeds geldig.