Houtstof ontstaat bij het verwerken of bewerken van hout. Blootstelling aan houtstof kan een risico voor de gezondheid vormen. Houtstof kan vrijkomen bij bewerkingen van hout, zoals zagen, schuren, boren en schaven.
Droog hout is voornamelijk opgebouwd uit de volgende stoffen (in % van het drooggewicht) : cellulose 40-50% lignine 16-25% bij loofhout en 23-33% bij naaldhout. hemicellulose 20-30% bij loofhout en 15-20% bij naaldhout.
Hoewel de precieze samenstelling van as natuurlijk deels afhangt van het type hout dat u gebruikt, bevat het spul meestal 25 tot 45 procent kalk, circa 10 procent kalium en kleinere concentraties sporenelementen en mineralenverbindingen zoals ijzer, magnesium, zink, koper, mangaan en molybdeen.
Het heeft ook dezelfde molecuulformule als die plantaardige en dierlijke energie- opslagpolysacharides: (C6H10O5)n.
Houtstof is opgenomen in de lijst van kankerverwekkende stoffen. Vooral hardhout kan long- en neuskanker veroorzaken bij langdurige blootstelling. Voor zachthout is de kankerverwekkendheid minder duidelijk aangetoond. Houtstof kan soms chemisch bewerkt zijn (bijvoorbeeld impregnatie, nanomaterialen).
Recente onderzoeken, onder andere van TNO, wijzen uit dat het inademen van kleine hoeveelheden hardhoutstof al zeer schadelijk kan zijn. Het is zelfs net zo schadelijk voor de gezondheid als asbest. Van zachthoutstof wordt inmiddels ook aangenomen dat het kankerverwekkend is. Stofvrij werken is dus zeer belangrijk!
Uit plaatmateriaal dat met kunsthars is verlijmd, met name spaanplaat, OSB en MDF, kan formaldehyde (spaanplaatgas) vrijkomen. Formaldehyde is een giftig, kleurloos gas met een prikkelende geur, dat irritatie aan ogen en luchtwegen kan geven. Ook kunnen hoofdpijn, huidirritatie en ademhalingsstoornissen voorkomen.
Na cellulose is lignine het meest voorkomende organisch materiaal ter wereld. Hout bestaat 16 tot 33 procent uit lignine, afhankelijk van de houtsoort. Lignine beschermt hout tegen aantasting van bijvoorbeeld schimmels en geeft hout een druksterkte/stevigheid. Hemicellulose bestaat uit een reeks koolhydraten.
Het primaire proces begint met het oogsten van de bomen, het transport van de stammen naar de zagerij, het zagen van stammen in planken en het transport van het gezaagde hout naar een drogerij. Bij een drogerij wordt het hout gedroogd tot het gewenste vochtpercentage. Dit is een langdurig proces.
Cellulose is een β-1,4-glucaan, een polysacharide (meervoudige suiker) opgebouwd uit een lineaire keten van enkele honderden tot vele duizenden β (1 → 4) gekoppelde D-glucose-eenheden, aan elkaar gelinkt tot een polymere keten.
De as van goed verbrand en vooral schoon hout is prima te gebruiken als meststof in je (moes) tuin. Je kunt hiervoor de as uit je open haard, de kachel maar ook de barbecue gebruiken. Als je die as nú verzamelt kun je er in het voorjaar je tuin mee verrijken!
U doet het waarschijnlijk zelden tot nooit, maar in de tuin plassen is helemaal zo gek nog niet. Urine bevat namelijk stikstof en fosfaat, en beide zijn goed voor de plantjes. Fosfaat wordt op dit moment vooral uit mijnen gehaald, maar die raken langzaam maar zeker uitgeput.
Hierbij wordt aan de hand van dateringkenmerken in het hout bepaald uit welke periode het hout afkomstig is. Bij bomen wordt de leeftijd onder andere bepaald aan de hand van de jaarringen die aanwezig zijn in de boomstam. De wetenschap die zich bezighoudt met ouderdom en herkomst van hout heet Dendrochronologie.
Ebben, of ook wel ebbenhout, is zwart hout, met een hoge volumieke massa: het zinkt in water.
Het meeste hout komt uit zorgvuldig beheerde bossen in Europa. Tropische houtsoorten kunnen ook, maar moeten dan wel het FSC keurmerk dragen. Voordeel van Europees hout is dat het relatief korte aanvoerlijnen heeft. Waardoor milieu minder belast wordt.
Met hardhout wordt over het algemeen hout van loofbomen bedoeld en hardhout staat dan ook wel bekend als loofhout. Loofbomen groeien over het algemeen vrij langzaam, waardoor er hout met een hoge dichtheid ontstaat. Niet al het hardhout is ook duurzaam en hard.
Een plank is een plat stuk uit een boom gezaagd hout, of daar min of meer op gelijkend, met een lengte groter dan de breedte en een breedte groter dan de dikte.
Zo is beukenhout een houtsoort dat relatief veel krimpt tijdens de droging. Dit is dus een houtsoort dat veel kan gaan werken. Daarentegen is taekhout een houtsoort dat het minste krimpt tijdens de droging. Taekhout wordt dan ook een “stabiele” houtsoort genoemd.
Bij nat weer zet hout uit doordat het vocht opneemt. In de zomer droogt het hout en gaat het weer krimpen. Aangezien buitentoepassingen onderhevig zijn aan het weer, zal hout blijven uitzetten en krimpen. De vochtigheid en elasticiteit (de werking) zal wel iets minder worden naarmate hout ouder wordt.
Lignine of houtstof is een natuurlijke organische verbinding, meer specifiek een biopolymeer, die voorkomt in de celwand van verschillende soorten plantaardige cellen, zoals in cellen van het hout (xyleemweefsel) en het sclerenchym.
Wat is organische stof? De bodem bevat naast minerale delen, zoals zand en klei, ook organische stof. Organische stof is de verzamelnaam voor al het materiaal dat zich in de bodem bevindt, dat afkomstig is van micro-organismen, planten en dieren.
Je kunt Formaldehyde herkennen aan zijn sterke en prikkelende geur. Denk maar aan een lijmstift of viltstift. Als je in een gesloten ruimte bent met een hoge concentratie van deze stof, dan zal het vertoeven in deze ruimte waarschijnlijk als zeer onaangenaam ervaren worden.
Het wordt ook wel methanal of spaanplaatgas genoemd. Het heeft een enorm sterke geur en u raadt het al: dit ruikt niet naar rozen. Het gas kan zorgen voor geurklachten. Formaldehyde zit in veel materialen, zoals bijvoorbeeld uw dakplaten, gordijnen, spaanplaten , vloerbedekking, MDF , keukenkastjes, triplex en lijm.
Om het vrijkomen van formaldehyde te beperken, houdt u best de kamertemperatuur tussen 18 en 24°C en de relatieve vochtigheidsgraad tussen 40 en 70%. Gebruik geen spaanplaten bij een radiator of op andere plaatsen die warm kunnen worden. Vermijd spaanplaten in vochtige ruimtes, zoals badkamers en keukens.